تحولات لبنان و چشمانداز جدید قدرت در خاورمیانه؛ آیا نفوذ تهران در منطقه کاهش مییابد؟
رویداد۲۴| لبنان این روزها در یک پیچ حساس تاریخی قرار گرفته است. کشوری که سالها با بحرانهای اقتصادی، سیاسی و امنیتی دست و پنجه نرم کرده، اکنون با تصمیمات مهم دولت جدید درباره خلع سلاح حزبالله مواجه است؛ تحولی که میتواند چشمانداز داخلی و منطقهای لبنان را دگرگون کند و پیامدهای قابل توجهی برای ایران به همراه داشته باشد.
دولت لبنان و گروههایی از سیاستمداران این کشور در تلاشاند تا انحصار سلاح را به دست دولت و ارتش لبنان بازگردانند. این گام پس از سالها تنش و بحران داخلی اتخاذ شده است؛ بحرانی که علاوه بر مشکلات اقتصادی و سیاسی، ریشه در ساختار سیاسی پیچیده لبنان و سهمخواهی گروههای مختلف دارد.
در این میان، حزبالله که طی سالها نقش محوری در معادلات سیاسی و نظامی لبنان داشته، هدف اصلی این سیاست جدید است. تحرکات دولت و بخشهایی از جامعه بینالمللی در جهت کاهش نفوذ گروههای مسلح غیررسمی و بازگرداندن ثبات به کشور است. برخی رسانهها به نقش فشارهای سیاسی منطقهای و حمایتهای بینالمللی در شکلگیری این تحولات اشاره میکنند.
ابعاد منطقهای: تهدید یا فرصت؟
لبنان همواره نقطهای حساس در معادلات خاورمیانه بوده و تغییر در ساختار امنیتی آن تأثیرات فراتر از مرزهایش دارد. تحلیلهای منتشر شده در روزنامههای اصولگرا از جمله جوان نشان میدهد که خلع سلاح حزبالله ممکن است نفوذ ایران در لبنان و منطقه را کاهش دهد.
«جوان» نوشته: «خلع سلاح حزبالله فراتر از لبنان محور مقاومت را تضعیف میکند. در فلسطین، حذف حمایت حزبالله، فشار بر مقاومت غزه را افزایش میدهد. در عراق، این مصوبه میتواند الگویی برای خلع سلاح گروههای مقاومت باشد. برای ایران، تضعیف حزبالله معادلات ژئوپلیتیکی را به نفع غرب تغییر میدهد. این زنجیره، هدف ائتلاف غربی- صهیونی برای فروپاشی مقاومت منطقهای را آشکار میکند.»
با این حال، برخی تحلیلگران معتقدند این تحولات فرصتی است برای لبنان تا سیاستی بیطرفانه در منطقه اتخاذ کند و از تبدیل شدن به میدان تقابل قدرتهای بزرگ جلوگیری نماید. روزنامه خراسان نیز تأکید دارد که این تحولات در چارچوب استراتژی وسیعتر ایران برای تمرکز بر قدرت نرم و دیپلماسی صورت میگیرد.
واکنش ایران و پیامدهای احتمالی
مقامات ایرانی بارها اعلام کردهاند که سیاست تهران حفظ ثبات و امنیت لبنان و احترام به حاکمیت ملی این کشور است. سفرهای اخیر مقامات ایران به لبنان و دیدارهای دو طرفه نیز بیشتر بر همکاری اقتصادی و بازسازی تأکید داشته است. اظهارات اخیر عباس عراقچی وزیرخارجه کشورمان نیز اگرچه با واکنش تند و قابل تامل لبنان مواجه شد، تاکیدی بر این بود که ایران در این مساله دخالتی نخواهد کرد. او گفته بود: «ما از هر تصمیمی که حزبالله بگیرد، حمایت میکنیم و دخالتی در این زمینه نداریم.»
با این حال، تحلیلها نشان میدهد که کاهش تسلیح حزبالله میتواند موقعیت ایران در لبنان را تضعیف کرده و تهران را به بازنگری در سیاستهای منطقهایاش وادارد. بر اساس گزارش «هم میهن» ایران نیازمند دیپلماسی فعالتر و راهبردهایی برای حفظ نفوذ در منطقه است.
این روزنامه اصلاحطلب به نقل از محمد خواجویی، تحلیلگر مسائل لبنان نوشته: «درگیری دوباره اسرائیل با ایران ارتباط زیادی با مسئله تعیین تکلیف سلاح حزبالله و انحلال حشدالشعبی دارد که در عراق پیگیری میشود. به نظر من اسرائیل و آمریکا به دنبال این هستند که این پروژهها به طور کامل محقق شود تا در صورت تقابل دوباره با ایران، امکان استفاده از ظرفیت گروههای متحد ایران در منطقه وجود نداشته باشد. هدف کلان آنها تضعیف این محور و در نهایت ایران است»
چشمانداز آینده
لبنان وارد دورهای حساس و پرچالش شده است؛ دورهای که سرنوشت سیاسی، امنیتی و اقتصادی این کشور را رقم خواهد زد. با وجود فرصتها، چالشهایی مانند بحران اقتصادی، تهدید گروههای مسلح مخالف و فشارهای بینالمللی باقی است.
ایران در این شرایط باید با استراتژی دیپلماتیک و منطقهای، ضمن حفظ منافع خود، به تقویت ثبات و امنیت لبنان کمک کند. تحولات لبنان، فراتر از مرزهای این کشور، بر معادلات منطقهای و روابط تهران با همسایگان تأثیرگذار خواهد بود.
کاهش نفوذ کیلو چنده!؟