پروندهای قدیمی با پیچ و خم تازه؛ بالاخره از لیست سیاه FATF خارج میشویم؟
رویداد۲۴| پرونده ایران در FATF پس از سالها کشمکش، دوباره در کانون توجه قرار گرفته است. کارشناسان و مقامهای اقتصادی میگویند اگر CFT تصویب شود و نقشهراه ملی بهطور کامل اجرا شود، امکان تعلیق اقدامات تقابلی و نهایتاً خروج از لیست سیاه ظرف ۱۲ تا ۱۸ ماه فراهم خواهد شد. این تحولات میتواند مسیر تازهای برای اقتصاد ایران باز کند.
سیگنالهای رسمی؛ تعلیق اقدامات تقابلی اولویت فوری
هادی خانی، رئیس مرکز اطلاعات مالی و معاون وزیر اقتصاد، بر دو نکته کلیدی تأکید میکند. نخست اینکه با تقسیمکار ملی و تکمیل تعهدات FATF، ظرف یک تا یکونیم سال میتوان از لیست سیاه خارج شد. دوم اینکه تعلیق اقدامات تقابلی حتی از خروج کامل از لیست سیاه اهمیت بیشتری دارد.
وی علت اصلی ماندن ایران در وضعیت فعلی را عدم تصویب CFT عنوان کرده و گفته که «اگر CFT را تصویب کنیم، میتوانیم وارد چانهزنی با FATF شویم تا اقدامات تقابلی علیه ایران تعلیق شود.»
روزنامه اقتصادی دنیای اقتصاد بر همین مبنا، گزارش داده که محور اصلی بحثها همین زمانبندی و تقدم تعلیق اقدامات تقابلی بر خروج کامل است.
موانع سیاسی و چالشهای فنی
این، اما همه ماجرا نیست، چنانچه روزنامه اصلاح طلب اعتماد در شماره امروز خود با تیتر «راه دشوار ورود به لیست سفید» مینویسد که تغییر وضعیت ایران در FATF، علاوه بر اقدامات فنی، به اجماع سیاسی بینالمللی نیاز دارد. حتی پس از خروج از لیست سیاه، عبور از خاکستری به سفید آسان نیست.
فعالان اقتصادی تأکید دارند که قرار گرفتن ایران در لیست سیاه باعث افزایش هزینههای تراکنش، بیمه و ریسک کشوری تا ۱۵ تا ۳۰ درصد شده است. به گفته کارشناسان، حدود ۷۰ درصد مسیر عبور از لیست سیاه به سفید سیاسی است و تنها ۳۰ درصد آن فنی و حقوقی.
وضعیت کنونی ایران در FATF
طبق بیانیههای رسمی FATF در سال ۲۰۲۵، ایران همچنان در لیست سیاه قرار دارد و اعمال اقدامات تقابلی علیه آن توصیه میشود.
بنابراین، حتی اگر اقدامات داخلی اصلاح شود، اثر کامل آن بر اقتصاد، منوط به شناسایی و تأیید FATF است.
اهمیت اقتصادی خروج از لیست سیاه
خروج از لیست سیاه FATF، اما از جهات مختلف حائز اهمیت است و میتواند بر اقتصاد کشور اثرگذار باشد. تعلیق اقدامات تقابلی باعث کاهش کارمزد کارگزاران و حق بیمه ریسک و در نهایت کاهش هزینه مبادله و ریسک مالی میشود.
همچنین با توجه به امکان گشایش السیها، تسویههای رسمی و دسترسی به سیستمهای مالی بینالمللی به احیای روابط کارگزاری بانکی منجر میشود.
علاوه بر این، کاهش ریسک و بهبود دسترسی به کانالهای مالی میتواند نوسان ارزی را کم کند. کاهش هزینه پوشش بیمهای و سهولت فاینانس پروژهها که افق سرمایهگذاری را واقعیتر میکند نیز از دیگر آثار خروج از لیست سیاس FATF خواهد بود.
نکته قابل توجه، اما این است که خروج از لیست سیاه، تحریمها را لغو نمیکند، اما «هزینه تجارت زیر تحریم» را کاهش میدهد و امکان استفاده از کانالهای رسمی مالی را فراهم میآورد.
پیشنیازهای داخلی
خروج از لیست سیاه FATF، اما به این سادگی هم نیست و پیشنیازهای در داخل داخل دارد. مقامهای اقتصادی بر یک بسته حداقلی شامل اجرای پالرمو و تصویب CFT، تکمیل اصلاحات مقرراتی، آماری و نهادی و فعالسازی «تقسیمکار ملی» برای پاس کردن تعهدات معوق تاکید دارند.
به گفته معاون وزیر اقتصاد «FATF از ما نمیخواهد همه ۳۹ بند را انجام دهیم؛ فقط همین دو کنوانسیون باقی مانده است.»
چشمانداز و زمانبندی محتمل
سوال مهم، اما اینجا است که بالاخره قفل FATF باز شده و ایران از لیست سیاه خارج میشود یا خیر؟ به گفته کارشناسان و تحلیلگران در صورت تصویب CFT و ارائه نقشهراه، تحقق این مهم ظرف ۱۲–۱۸ ماه آینده محتمل است.
گفتنی است که امکان خروج از لیست سیاه پس از تعلیق اقدامات تقابلی و راستیآزمایی، وجود دارد، اما این موضوع به وزن سیاسی پرونده ایران نیز وابسته است. در این قسمت، اما وضعیت خیلی به نفع ایران نیست و نیازمند اجماع اعضای FATF و بهبود محسوس شرایط سیاسی بینالمللی هستیم.
در مجموع میتوان گفت که پرونده FATF از وضعیت سکون خارج شده و پنجره فرصت با تصویب پالرمو و احتمال رسیدگی به CFT باز است. با این حال خروج از لیست سیاه و ورود به لیست سفید در افق نزدیک واقعبینانه نیست.
گفتنی است، در این میان برخی مخالفان FATF نیز عدم امکان خروج سریع از لیست سیاه را بهانه مخالفتهای همیشگی خود کردهاند. مثلا روزنامه کیهان نوشته: «ادعای امکان خروج ایران از لیست سیاه FATF در ۱۸ ماه آینده، خوشخیالی موهوم است.»
این روزنامه اصولگرا تاکید کرده که «اجرای ۳۹ بند از ۴۱ بند برنامه اقدام FATF طی سالهای گذشته هیچ تأثیری در کاهش تحریمها یا خروج ایران از لیست سیاه نداشته و اساساً حاکمان FATF خود متهمان اصلی جرائم سازمانیافته و پولشویی در جهان هستند. همانطور که پیشتر جاسوسان آژانس به تأسیسات هستهای ایران ضربه زدند، این بار FATF بهدنبال ضربه به شبکه مالی محور مقاومت است، در شرایطی که آمریکا برای خلع سلاح حزبالله تلاش میکند.»
شما به ساختار FATF نگاه کنید با ادعای دو تا کشور علیه ایران به راحتی ایران وارد لیست سیاه می شه. اون دو تا کشور هم مشخص هستن 😂 
