گروسی هشدار داد: ایران نمی‌تواند بازرسی انتخابی داشته باشد | فعال‌سازی مکانیسم ماشه تصمیمی کاملا سیاسی بود

رویداد۲۴| مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با بیان اینکه تصمیم تروئیکای اروپایی برای آغاز روند فعال‌سازی مکانیسم ماشه، «سیاسی» بوده است، مدعی شد: «بازگشت آژانس به همه سایت‌ها در ایران کاملاً ضروری است و رژیم بازرسی انتخابی وجود ندارد».

رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با حضور در پادکستی که روز جمعه از رادیو بین‌المللی فرانسه پخش شد، به سوالاتی درباره تحولات اخیر پیرامون برنامه هسته‌ای ایران پاسخ داد.

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در پاسخ به سوال درباره فعال‌سازی روند مکانیسم ماشه توسط اروپایی و اینکه «آیا این تصمیم در روز‌های اخیر اجتناب‌ناپذیر شده بود؟»، گفت: همه تصمیم‌های سیاسی همین‌طور هستند؛ قابل اجتناب یا اجتناب‌ناپذیر. در نهایت تصمیم سیاسی است و باید به همین شکل درک شود. فکر می‌کنم موضع فرانسه، بریتانیا و آلمان روشن بود و حالا به اجرا گذاشته شد.

او در ادامه و با توجیه اقدامات غربی‌ها گفت: این بخشی از یک روند است. اکنون یک دوره ۳۰ روزه آغاز شده که امیدواریم در آن پیشرفتی حاصل شود، تا پیش از آنکه بازگشت تحریم‌ها قطعی شود. این سازوکار باعث می‌شود هیچ وتوی روسیه یا چین در شورای امنیت نتواند مانع بازگشت تحریم‌ها شود. در ضمن، در ماه اکتبر روسیه ریاست دوره‌ای شورای امنیت را هم برعهده خواهد داشت، بنابراین اروپایی‌ها احساس فوریت داشتند.

تماس‌هایی با ایران داشتیم

گروسی در پاسخ به این سوال که «شما گفتید این یک تصمیم سیاسی است و می‌شد یا نمی‌شد اتخاذ کرد. یعنی راه جایگزینی هم وجود داشت؟»، گفت: این به منطق سه کشور اروپایی بازمی‌گردد و من نباید وارد آن شوم. تنها چیزی که می‌توانم بگویم این است که برای ما در آژانس، اهمیت دارد که دوباره بتوانیم کار بازرسی‌مان را از سر بگیریم. این موضوع هم در واقع بخشی از شرایطی بود که سه کشور اروپایی مطرح کرده بودند. مثلاً می‌گفتند اگر ایران همکاری خوبی با آژانس داشته باشد، می‌توانیم کمی وقت بیشتر بدهیم. یا اگر ایران گفت‌و‌گو با آمریکایی‌ها را از سر بگیرد، ممکن است تمدید کنیم. اینها مسائل بین کشورهاست. اما ما کار خود را ادامه می‌دهیم و خواهیم دید این تصمیم چه اثری بر روندی که با ایران شروع کرده‌ایم خواهد داشت.

بیشتر بخوانید: گروسی نامزد دبیرکلی سازمان ملل شد

رئیس دیدبان هسته‌ای سازمان ملل در پاسخ به سوال رسانه فرانسوی درباره واکنش ایران که این تصمیم را «غیرموجه و غیرقانونی» توصیف کرده و گفته که «همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به شدت به خطر خواهد افتاد»، گفت: دیروز تماس‌هایی داشتیم. همان‌طور که گفتید، طبیعتاً واکنش‌هایی در سطوح مختلف وجود دارد. یکی موضع دولت است و مورد دیگر موضع پارلمان و جناح‌های سیاسی. در پارلمان ایران، صدا‌های محافظه‌کارتر بلندتر هستند. پس باید دید این روند چگونه پیش می‌رود.

مدیرکل آژانس درباره همکاری با ایران ادامه داد: آنچه ایران امروز می‌گوید این است که بازگشت تحریم‌ها کار ما را بسیار دشوار خواهد کرد، حتی شاید غیرممکن. ولی من تلاش می‌کنم مسیر خودم را حفظ کنم. اگر بخواهم به همه پیامد‌های جانبی نگاه کنم، کار پیش نمی‌رود. هرچند بدون تردید این یک موضوع بسیار مهم است.

منطقی است که به نگرانی‌های ایران توجه کنیم

گروسی درباره بازگشت بازرسان آژانس به ایران نیز گفت: روشن است که پس از حملات و ۱۲ روز درگیری، شرایط دیگر مثل قبل نیست. این را باید پذیرفت. اما آنچه تغییر نکرده، چارچوب‌های حقوقی است که همچنان وجود دارد یعنی تعهدات ایران به عنوان عضو معاهده عدم اشاعه و توافق پادمان‌ها. در ابتدا ایران می‌گفت که "نه، باید اینها تغییر کند یا آنها را تعدیل کنیم". ما توضیح دادیم که توافق‌ها و چارچوب‌های قانونی تغییر نخواهند کرد و همان است که بود. در عین حال، منطقی بود که به نگرانی‌های ایران توجه کنیم و ببینیم در سطح عملی چه راه‌هایی برای تعدیل روش‌ها و رویه‌ها وجود دارد. این به معنای تغییر ماهیت بازرسی‌ها نیست، بلکه به معنای نوع اجرا و شیوه‌های عملی است.

او ادامه داد: ما وارد چنین گفت‌و‌گو‌هایی شده بودیم. در همین چارچوب هم بحث‌هایی درباره سوخت نیروگاه بوشهر و موضوعات مرتبط مطرح شد. این پیشرفت‌ها کم‌اهمیت نبود، چون خیلی‌ها فکر می‌کردند ما دیگر امکان بازگشت به ایران را نخواهیم داشت.

بازگشت به همه سایت‌ها در ایران کاملاً ضروری است

مدیرکل آژانس در پاسخ به این سوال که «شما احتمالاً امیدوارید که به سایت‌های هسته‌ای که هدف حملات قرار گرفتند نیز دسترسی پیدا کنید. آیا امروز در ارزیابی و درک‌تان از خساراتی که حملات آمریکا و اسرائیل در ماه ژوئن به برنامه هسته‌ای ایران وارد کرده‌اند، پیشرفت بیشتری کرده‌اید؟»، گفت: بازگشت به همه سایت‌ها در ایران کاملاً ضروری است. رژیم بازرسی انتخابی وجود ندارد. ایران نمی‌تواند بگوید که "به اینجا بیایید، اما به نطنز یا اصفهان نیایید، چون آنها مورد حمله قرار گرفته‌اند". همه می‌دانیم این حملات جدی بود و خساراتی ایجاد کرد. ممکن است نیاز به اقدامات امنیتی و احتیاطی باشد، اما هیچ سایتی به دلیل حمله نظامی از بازرسی معاف نمی‌شود.

گروسی تصریح کرد: این فقط یک مسئله حقوقی نیست؛ مهم‌تر از آن این است که نباید فراموش کنیم در همان سایت‌ها اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصد وجود دارد یعنی موادی که می‌تواند بالقوه برای تولید سلاح هسته‌ای استفاده شود؛ بنابراین ضروری است که بازرسان ما حضور یابند و تأیید کنند که این مواد همچنان سرجای خود هستند. از نظر فنی این کار شدنی است و این موضوع اساس تمام این فرایندهاست.

این ادعا در حالی است که «سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه ایران با بیان اینکه «ورود بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران با تصمیم شورای عالی امنیت ملی و برای نظارت بر تعویض سوخت نیروگاه بوشهر انجام گرفته است»، گفت: هیچ متن توافقی درباره چارچوب همکاری جدید ایران و آژانس مورد تایید نهایی قرار نگرفته است.

مدیرکل آژانس روز پنجشنبه و در گفت‌و‌گو با شبکه آمریکایی «سی‌ان‌ان» گفته بود که «بسیاری از این ذخایر در جایگاه قبلی خود قرار دارد و جابجا نشده‌اند، اما به‌خاطر حملات صورت گرفته به تأسیسات هسته‌ای فردو، نطنز و اصفهان که آسیب‌های جدی به آنها وارد شده است دسترسی فیزیکی به این تأسیسات دشوار است.»