چرخه معیوب تصمیمگیری در ایران؛ خروج از بنبست نیاز به شجاعت دارد
رویداد۲۴| عباس عبدی، نویسنده و مشاور روزنامه هممیهن، در یادداشتی با عنوان «آیا گفتوگو ممکن و مفید است؟» به بررسی ظرفیت و محدودیت گفتوگو در ایران و در سطح بینالملل پرداخته است. او مینویسد: «به صورت پیشفرض گفتوگو امری پذیرفتهشده و مفید تلقی میشود. به طور قطع منافعی هم دارد. ولی باید سطح انتظارات از گفتوگو روشن شود.»
عبدی با اشاره به تجربه برجام تأکید میکند که یکی از دلایل اصلی شکست توافق این بود که «پیشفرضهای لازم برای گفتوگو یا وجود نداشت یا به صورت ضمنی پذیرفته شده بود؛ ولی در عمل نقض شد.» او توضیح میدهد: مسئله غرب و شورای امنیت تنها محدود به غنیسازی اورانیوم ایران نبود، بلکه رویکرد ایران در مخالفت با نظم بینالملل، که آن را ناعادلانه میدانست، نقش اساسی داشت. غنیسازی تنها یکی از مولفههای این مقابله بود.
نویسنده با اشاره به مقایسه ایران با دیگر کشورها مینویسد: «هند و پاکستان فراتر از غنیسازی، بمب نیز تولید کردند و فشارهای اندکی را متحمل شدند، چون این بمب را برای مقابله با یکدیگر میخواستند و نه برای عادلانه کردن نظم جهانی. ایران، اما در مسائل منطقهای و سوریه همکاری و مشارکت بینالمللی را نپذیرفت و تصمیم گرفت به تنهایی مسیر خود را پیش ببرد.»
عبدی بر این باور است که پیشفرض هر گفتوگوی بینالمللی باید پذیرش نسبی نظم موجود جهانی باشد: «میتوان مصوبات و تصمیمات سازمان ملل را نپذیرفت، ولی نمیتوان با آن مخالفت عملی کرد. گفتوگوی ایران با اروپا، آمریکا و حتی چین و روسیه، اگر مبتنی بر پذیرش این پیشفرض باشد، به صورت منطقی نتیجهبخش است.»
در داخل کشور، وضعیت گفتوگو حتی پیچیدهتر است. به گفته عبدی: «ایران در خارج گفتوگو میکند، ولی در داخل حتی هیچ گفتوگویی صورت نمیگیرد. گفتوگوهای داخلی نه پشت میز، بلکه از روی پشت بام و با فاصله زیاد است؛ که به هر چیز شبیه است، جز گفتوگو.» او پیشفرض گفتوگوی داخلی را به رسمیت شناختن یکدیگر میداند و میگوید گفتوگوی سیاسی با نهادهای امنیتی بیمعناست، زیرا «بر اساس بدبینی و بیاعتمادی، عدم شناسایی طرف مقابل، گفتوگو شکل نمیگیرد.»
عبدی نتیجه میگیرد: «هنگامی که پیشفرضها پذیرفته نشود، گفتوگو نه در داخل و نه در خارج شکل نمیگیرد. در نتیجه، ساختار سیاسی وارد چرخهای معیوب میشود؛ چرخهای که نه میتواند به این گفتوگوها رضایت دهد و نه میتواند از آن پرهیز کند.» او بر ضرورت شجاعت در تصمیمگیری و پذیرش مسئولیت برای عبور از بحران تأکید کرده و هشدار میدهد که در صورت ادامه این وضعیت، آینده جامعه قابل پیشبینی نیست، زیرا «بخشی از متغیرهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ایران بسیار ناپایدار هستند.»
ما را از شر پیروان کله خرت محفوظ بدار. آمین