شما در تلویزیون تابع شرایطی هستید که برای‌تان فراهم می‌کنند / روایت علی‌محمد قاسمی از سریال "زندگی از نو"

رویداد۲۴ علی محمد قاسمی در حالی این روزها در حالی بخش‎هایی از سریال "خانواده دکتر ماهان" را در شمال کشور کارگردانی می‌کند که سریال "زندگی از نو" ساخته او از شبکه پنج سیما در حال پخش است.

او در گفت‌وگو با خبرنگار هنرآنلاین درباره روند ضبط سریال "خانواده دکتر ماهان" بیان کرد: تقریبا روزهای پایانی ضبط را پشت سر می‌گذاریم. تا چند روز آینده کار ضبط سریال به پایان می‌رسد و وارد بخش فنی و پس از تولید خواهیم شد.

قاسمی در ادامه در پاسخ به این سوال که چرا در تمام آثار او رگه‌هایی از محیط زیست و حفظ آن دیده می‌شود، گفت: به هر حال این فضا و حس و حالی است که از سال‌های قبل در فیلم‌های کوتاه و مستندم بوده است و همیشه برایم جذابیت داشته و این امکان را به من می‌دهد که در تهران نباشم و به دور از دود و هیاهو در طبیعت پر از قصه‌های متفاوت، حضور پیدا کنم. این دو سریال نیز در ادامه کارهای قبلی من است که در منطقه گیلان و مازندران ساخته می‌شوند و نوع نگاه و حس و حالی متفاوت دارند.

وی افزود: سعی می‌کنم به نوعی وارد فضاهایی شوم که مسائل سیاسی – اجتماعی کمتر باعث تغییر و تحول درآنجا شده است. در سال‌های اخیر متاسفانه به دلیل وام‌های بی‌رویه‌ای که داده شد تقریبا تمام فضاهای بصری را از دست دادیم و مردم خانه‌های چوبی و سنگی را تبدیل به بلوک کردند، ولی هنوز هم جاهای بکر و اصلی را می‌شود پیدا کرد. این یکی از شاخصه‌هایی است که خودم دوست داشتم و وقتی با بلوک مواجه می‌شوم بسیار برایم غم انگیز است. نمی‌گویم مردم حق درست زندگی کردن ندارند، اما به نظرم مدیریت آگاهانه دراین امر وجود نداشته است تا مردم ضمن ایمن‌سازی با حفظ محیط زندگی به کیفیت بهتری برسند و این در همه جای ایران متاسفانه دیده می‌شود. در واقع دیگر خیلی تفاوتی بین فضای بصری تبریز یا بندرعباس وجود ندارد، مگر در جاهای خاص. یک وام غیرآگاهانه برای کیفیت زندگی به مردم داده شد، اما بدون توجه به مسائل بصری بود که این فاجعه را پیش آورده است. در این پروژه نیز سعی کردیم به فضاهای ناب نزدیک شویم و شرایط بکر محیطی را در کار به نمایش بگذاریم.

این کارگردان در ادامه درباره انتخاب لوکیشن‌های خاص عنوان کرد: انتخاب لوکیشن‌هایی در شمال کشور و یا مناطق بکر به این دلیل است که براساس پیش فرض‌ها و ذهنیت‌ها قصه را به سمتی می‌برم که دوست داشته باشم. همیشه اولین نفری که با کار ارتباط برقرار می‌کند خود سازنده اثر است و اگر این‌طور نباشد یک برخورد توریستی با منطقه شده است. من هم سعی کردم در بستر قصه‌ها این اتفاق بیفتد و در محیطی قصه‌ها را پیش ببرم که خودم به عنوان سازنده اثر از آن لذت ببرم. چون اگر این‌طور نباشد بیننده هم با آن ارتباط برقرار نمی‌کند و از آن لذت نمی‌برد. این انتخابی است که از زاویه دید و نگاه من سازنده باید اتفاق بیفتد. حضور فیلمساز در یک اثر زمانی حس می‌شود که زندگی را از زاویه نگاه خودش به تصویر بکشد. موفق بودن و نبودن آن به شرایط محیطی و نگاه کارگردان و سازنده فیلم نسبت به قصه بستگی دارد. در "زندگی از نو" این اتفاق افتاده است و کسانی که با کارنامه من آشنا هستند، ترکیب‌بندی، بازی‌ها و قاب بندی‌های من را می‌توانند ببینند. البته در مدیوم تلویزیون که مخاطب عام‌تری وجود دارد بخشی قصه است بخشی دغدغه‌های من فیلمساز که دوست دارم از این فضاها استفاده کنم.

وی ادامه داد: در "زندگی از نو" بازخوردهایی که دیدم فضاهای کار توانسته جدای از قصه مخاطب را جذب کند و با آن ارتباط برقرار کند.

قاسمی در پاسخ به این سوال که چرا در سریال "زندگی از نو" از ترکیب بازیگران شناخته شده و محلی استفاده کرده است، توضیح داد: در وجه اول خود قصه این را می‌خواست و پیش‌برنده بود و به من می‌گفت ‌که چگونه بازیگرانی انتخاب کنم. ترکیب بازیگران محلی و معروف مثل رضا کیانیان یا علیرضا خمسه یک انتخاب براساس قصه بود و این امکان فراهم شد که در خدمت دوستان باشیم.

 

فکر می‌کنم که ترکیب خوبی است. البته در سریال با توجه به هزینه‌ها و برنامه‌ریزی‌هایی که انجام می‌شود مثل سینما این فرصت وجود ندارد که با بازیگران غیرحرفه‌ای‌تر کار کنی. دراین جا برنامه‌ریزی وجود دارد که باید بر مبنای آن کار کرد. در سریال سازی به شدت سازنده نیازمند امکانات و عواملی است که همراه و هم قدم باشند تا به لحاظ تولید صنعتی پاسخگوی تهیه کننده و سفارش دهنده باشد و باید این اتفاقات به شکل درست انجام شوند. شاید در سینما این امکان وجود داشته باشد که از بازیگران غیر حرفه‌ای استفاده کرد، اما در سریال همه عوامل باید حرفه‌ای باشند تا جوابگوی برنامه‌ریزی انجام شده باشند. اتفاق خوب این سریال همین ترکیب بازیگران بود و طیف متفاوتی از بازیگران داشتیم. از خروجی کار خوشحالم و فکر می‌کنم خیلی شرمنده تهیه‌کننده نشدم و فرصت و امکانی فراهم شد تا بیننده را بتوانم پای گیرنده نگاه دارم.

این فیلمبردار همچنین در ادامه در پاسخ به این سوال که چرا قصه سریال "زندگی از نو" از یکدستی برخوردار نیست و تعلیق‌هایی که درآن وجود دارد نیمه کاره رها می‌شوند، گفت: در کار سریال سازی وقتی کار برای تلویزیون است یک سفارش دهنده وجود دارد که براساس یک سری تعاریف و مبانی از تو به عنوان فیلمساز کار می‌خواهد. فیلمنامه چیزی نیست که خودت نوشته باشی یا آن را دوست داشه باشی در واقع فیلمنامه آن چیزی است که براساس خواست تلویزیون به تصویر کشیده شده و کارگردان در آن خیلی مولف نیست. در واقع تو در مقام سازنده اثر سعی می‌کنی از تمام توانایی‌ها استفاده کنی تا آن را به تصویر بکشی حال اثری که ساخته شده چقدر توانایی دارد تا بیننده را با خود همراه کند مسئله دیگری است. در کار سریال‌سازی با توجه به تمام محدودیت‌هایی که وجود دارد انتخاب‌ها برعهده تهیه کننده است و همه توسط تهیه کننده انتخاب می‌شوند و کارگردان تنها مجری آن نوشته است. شاید بخشی از قصه‌ها به فضای ذهنی من نزدیک باشند، اما گاهی فقط تابع آن دستورالعمل هستی تا به بهترین شکل آن را به تصویر بکشی واین کشش قصه‌ها را باید از تهیه‌کننده پرسید و دلیل انتخاب این قصه‌ها به بخش مدیریت آن بر می‌گردد. ضمن این که این سریال در تلویزیون ایران ساخته می‌شود و باید تابع آن چیزی باشی که در اختیارت قرار گرفته نه آنچه دوست داری کارگردانی کنی. به همین جهت نمی‌توان یک کار خارق العاده و خارج از آنچه در اختیار داری کار کنی. دراینجا همه چیز تابع پول و شرایط است و آنچه به نمایش در می‌آید از تمام فیلترها می‌گذرد. قصه هم انتخابی است که شده و دراختیار کارگردان قرار گرفته است. به نظرم بعضی از قصه‌ها با توجه به سلایق مختلف کشش دارند وبرخی نیز این کشش لازم را ندارند.

قاسمی در ادامه به فیلم "سگ‌ها و آدم‌ها" که به تازگی موفق به دریافت جوایز بین‌المللی شده است اشاره کرد و افزود: این فیلم در سال 94 ساخته شده است و یک نسخه از آن در جشنواره فیلم فجر در بخش هنر و تجربه به نمایش درآمد و بعد از آن در چند فستیوال حضور یافت ازجمله در فستیوال شانگهای در چین بود که کاندید بهترین بازی، بهترین فیلم و بهترین فیلمنامه شد. در جشنواره کرالای هند نیز پذیرفته شد و اخیرا نیز در جشنواره فیلم‌های ایرانی سانفرانسیسکو جایزه بهترین کارگردانی و فیلمبرداری را از آن خود کرد. فیلم در جشنواره پاندای طلایی ونکوور نیز جایزه بهترین کارگردانی را دریافت کرد و نامزد بهترین فیلمبرداری شد.

وی درخصوص ساخت تازه‌ترین اثر سینمایی نیز بیان کرد: اولویت من کارهای سینمایی است و اگر خدا بخواهد پیش تولید یک کار سینمایی را آغاز کرده‌ام و به زودی آن را کلید می‌زنم. تمام تلاشم این است که کار را به جشنواره فیلم فجر برسانم، اما به هر حال تلویزیون هم مزیت‌هایی دارد که به عنوان فیلمساز بدت نمی‌آید آن را تجربه کنی و بدانی مخاطب عام با قصه‌هایی که نوشته دیگران و خواستگاه دیگران است چطور ارتباط برقرار می‌کند. تجربه‌ای است درکنار کارهای دیگرم و آخرین کارم نیز نخواهد بود و این راه را ادامه می‌دهم. یکی از تفاوت‌های سینما و تلویزیون در این است که در سینما تصمیم گیرنده خودت هستی ولی اینجا یکی از عوامل هستی و تابع شرایط تعریف شده و این تفاوت میان سینما و تلویزیون برایم جذابیت دارد.

قاسمی در پایان درخصوص کار در مقام فیلمبردار نیز گفت: اگر کار خاصی باشد حتما چون دغدغه تصویر همیشه با من بوده است و آن را دوست دارم. پیشنهادهایی در طی این مدت داشتم ولی درگیر سریال سازی بودم و نتوانستم آنها را انجام دهم اما اگر موضوع خاصی باشد بدم نمی‌اید پشت دوربین قرار بگیرم چرا که حس و حال متفاوتی دارد.