روابط عربستان و قطر به کدام سو می‌رود؟

رویداد۲۴ ست جی فرانتزمان در جروزالم پست نوشت: عربستان هفته اخیر میزبان سه اجلاس مهم بود. این اجلاس‌ها شامل نشست شورای همکاری کشور‌های خلیج فارس، چهاردهمین اجلاس سازمان همکاری اسلامی و اجلاس کشور‌های عرب بودند. رهبران کشور‌های اسلامی به ویژه نماینده‌های کشور‌های خلیج فارس در این نشست‌ها شرکت کردند. اهداف اصلی این اجلاس‌ها شامل ایران، سیاست‌های آمریکا و بیت المقدس بودند.

در ادامه این مطلب آمده است: روزنامه سعودی عکاز این نشست‌ها را «سه اجلاس مهم در راستای مقابله با تهدیدات ایران» نامید. مقامات سعودی نیز با تمرکز بر روی تهدیدات ایران از همین لحن خصمانه استفاده کردند. عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان در این ارتباط گفت که جنگ با ایران به نفع منطقه نخواهد بود، اما ایران باید رفتار خود را تغییر دهد. عربستان در روز‌های اخیر ایران را متهم کرد که در حملات علیه چهار نفت کش سعودی در دریای عمان در ماه گذشته دست داشته است. آمریکا نیز ایران را مقصر اصلی این حملات می‌داند. رهبران عربستان خواستار متحد شدن کشور‌های عربی علیه تهدیدات ایران شده اند.

گفتنی است، قطر از ژوئن ۲۰۱۷ تحت محاصره اقتصادی کشور‌های حوزه خلیج فارس و اعضای شورای همکاری خلیج فارس قرار گرفته است. امارات و عربستان سعودی نیز روابط خود را با قطر قطع کرده اند. اما قطر به اجلاس مکه دعوت شد. شیخ عبدالله بن ناصر، نخست وزیر قطر در این اجلاس شرکت کرد. همه ناظران دوست داشتند بدانند که نخست وزیر قطر با چه رهبرانی دست خواهد داد. پادشاه عربستان با بن ناصر دست داد. اما محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان که موضع خصمانه تری را نسبت به قطر اتخاذ کرده است، صرفا نظاره گر بود. مایکل استیفنز، عضو اندیشکده رویال یونایتد انگلیس، حضور این مقام قطری در اجلاس مکه را به عنوان نشانه‌ای مثبت برای منطقه در نظر می‌گیرد.

نمایندگان قطر در این اجلاس با رهبر تونس نیز دیدار کردند. علاوه بر این، به نظر رسید که آن‌ها یکی از اجلاس‌ها را بعد از شروع سخنرانی پادشاه اردن ترک کردند. مقامات قطر اشاره کرده اند که به صورت داوطلبانه در اجلاس کشور‌های اسلامی و عربی حاضر شده اند. اما رسانه سعودی العربیه ادعا کرد که قطر تحت فشار‌های آمریکا به این اجلاس‌ها آمده است. رهبران عربستان هشدار دادند که قطر برای حل بحران‌های خلیج فارس باید به مسیر صحیح بازگردد.

خبرگزاری الجزیره قطر نگاه مثبتی به این اجلاس داشت. آن‌ها در یکی از گزارش‌های خود به حمایت کشور‌های اسلامی از فلسطین و محکومیت جا به جایی سفارت آمریکا به بیت المقدس اشاره کردند. در بیانیه کشور‌های اسلامی گفته شده است: «مردم فلسطین باید به حقوق ملی خود دست پیدا کنند». رسانه‌های ترکیه نیز در گزارش‌های خود به حمایت اجلاس‌های عربستان از فلسطینی‌ها اشاره کردند.

العربیه گزارش کرد که مقامات فلسطینی از حمایت کشور‌های مسلمان تشکر کرده اند. العربیه همچنین اشاره کرد که همه کشور‌های حاضر در اجلاس از تامین امنیت عربستان دفاع کرده اند.

مهم‌ترین موضوع این اجلاس‌ها نشان دادن اهمیت عربستان سعودی و نقش این کشور در امور مرتبط با منطقه و کشور‌های اسلامی بود. خوب است بدانید که عربستان طی دو سال گذشته با چالش‌هایی در منطقه روبرو شده است. در این مدت ریاض باید با ایران در یمن مقابله می‌کرد. آن‌ها در چهار سال گذشته درگیر جنگ با حوثی‌های یمن نیز بوده اند. قتل جماش خاشقچی، شخصیت رسانه‌ای و منتقد عربستان نیز باعث شد که مفسران غربی و ترکیه به شدت از عربستان انتقاد کنند. عربستان تلاش کرد در اجلاس‌های اخیر دوباره کنترل اوضاع منطقه را در دست بگیرد. پیام عربستان در این اجلاس‌ها واضح بود: ما باید ایران را کنترل کنیم.

حضور قطر در اجلاس مکه نیز از لحاظ نمادین اهمیت داشت. البته امیر قطر در این اجلاس حضور پیدا نکرد. اما قطر یکی از متحدان مهم آمریکا به شمار می‌رود، زیرا در حال میانجیگری گفتگو‌های صلح با طالبان است و یکی از پایگاه‌های نظامی بزرگ آمریکا نیز در این کشور قرار دارد. بنابراین، آمریکا ترجیح می‌دهد که قطر روابط بهتری با کشور‌های خلیج فارس داشته باشد. اما قطر به خاطر حمایت از حماس و دیگر سازمان‌های افراط گرا در منطقه مورد انتقاد قرار گرفته است. بسیاری از این سازمان‌ها در قطر فعالیت می‌کنند. قطر با ترکیه نیز روابط نزدیکی دارد که این موضوع باعث دور شدن این کشور از عربستان و امارات شده است. در ماه‌های آینده کنفرانسی در ارتباط با مسئله فلسطین-اسرائیل در بحرین برگزار خواهد شد. به همین دلیل، کشور‌های خلیج فارس اهمیت زیادی خواهند داشت. شاید عربستان و قطر بتوانند از این موقعیت برای باز کردن یخ روابط خود استفاده کنند.