افزایش تلفات حوادث کار در ایران/ مقصر کیست؟

 

رویداد۲۴ سازمان پزشکی قانونی کشور اعلام کرد که در نیمه نخست امسال، ۸۹۸ نفر در حوادث کار جان خود را از دست دادند. این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال قبل که آمار تلفات ۸۳۶ نفر بود؛ ۷/۴ درصد بیشتر شده است.

 

جان باختن افراد به دنبال حوادث کار در اغلب موارد به معنای از دست دادن سرپرست خانواده است و همچنین به معنای از دست رفتن سرمایه انسانی کشور است. شهرام غریب کارشناس ارشد ایمنی و بهداشت کار به رویداد۲۴ می‌گوید: قوانین ما در حوزه ایمنی کار نه تنها با خلاء مواجه نیست بلکه به جرات می‌توان گفت در این حوزه قوانینی به‌روز، ریزبینانه و دقیق داریم که با حساسیت و دقت نظر خاصی تصویب شده‌اند.

 

او با بیان اینکه براساس قوانین مسئولیت اجرای مقررات و ضوابط فنی و بهداشت کار بر عهده کارفرما و مسئولان است، ادامه می‌دهد: هر وقت بر اساس عدم رعایت مقررات ایمنی از سوی کارفرما یا مسئول یا هر ارگانی حادثه‌ای رخ داده و مشخص شود که مسئول یا کارفرما مقصر بوده از نظر کیفی و حقوقی مجازات‌هایی در نظر گرفته شده است.

 

کارشناس ارشد ایمنی و بهداشت کار می‌افزاید: در موضوع قوانین تامین اجتماعی در مواردی که وقوع حادثه ناشی از کار در اثر عدم توجه کارفرما به رعایت قوانین حفاظت ایمنی باشد سازمان تامین اجتماعی بعد از اخذ نظریه بازرسان خود تعهدات قانونی در خصوص بیمه شده را اعمال و خسارت وارده را از کارفرما دریافت می‌کند.

غریب با تاکید بر ضعیف بودن نظارت بر رعایت قوانین ایمنی در جامعه می‌گوید: باید در دستور‌العمل‌ها و تاکیدات هم ابتدا ایمنی را لحاظ کنیم. این درحالی است که بار‌ها دیده شده که شخص برای آغاز به کار وارد یک سازمان یا کارخانه می‌شود و باید از همان روز اول آموزش‌های ابتدایی را درباره شناخت محیط، خطرات ابتدایی محیط و خطرات محیط کاری که برایش تعریف شده است. اما در عمل آموزش فرد یک هفته بعد از آغاز کار وی آغاز می‌شود.

 

 

او اظهار می‌کند: ما حوادث را جدی نمی‌گیریم و وقتی اتفاقی می‌افتد می‌گوییم به خیر گذشته است در حالیکه این هشدار است و حادثه خبر می‌کند اما این موضوع را جدی نمی‌گیریم. در حوادث شاید یکی دو بار نجات پیدا کنیم، اما بار سوم حادثه بزرگ‌تر و قدرتمندتر شده و توجه به آن هم کمتر شده است در این شرایط حادثه کار خودا را می‌کند و آسیب بزرگ‌تری می‌آفریند.

 

کارشناس ارشد ایمنی کار بیان می‌کند: حوادث مدل‌های مختلفی دارد، بنا بر هرم هنریچ که ساده‌ترین نوع هرم حوادث است از هر ۳۰۰ مورد غیر ایمن حدود ۳۰ مورد باعث حادثه می‌شود از این تعداد ۱۰ آسیب بسیار جدی است و از این تعداد نیز یک مورد آسیب بسیار کلی و فاجعه برانگیز بر جای گذاشته و می‌تواند منجر به مرگ شود. به بیان دیگر غالبا این مساله را در نظر نمی‌گیریم که شاید همان اولین حادثه باعث وقوع بدترین اتفاق شود.

 

غریب با انتقاد از اینکه در محیط‌های کاری، تخصص را تنها در میان فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها جستجو می‌کنند، می‌گوید: باید در محیط‌های کاری از تجارب افراد متبحر استفاده کرد؛ آنچنانکه در علم ایمنی نیز بر مشارکت کارکنان و استفاده از تجارت افراد با تجربه و متخصص هر دو تاکید شده است.

 

او با بیان اینکه با وجود اهمیت شناسایی خطرات محیط کار پیش از شروع به کار، اما ما ابتدا اقدام به آغاز فعالیت کرده و وقتی حادثه رخ داد به دنبال علت آن هستیم، عنوان می‌کند: در محیط‌های کاری اصولا اقدامات پیشگیرانه را انجام نداده  و اقدامات اصلاحی را مدنظر قرار می‌دهیم و بعد از وقوع حادثه دنبال علت‌یابی هستیم. در حالیکه می‌توانستیم با اقدامات پیشگیرانه بحران را کنترل کنیم.

 

این فعال حوزه ایمنی کار با بیان اینکه در یک حادثه شخص آسیب‌دیده، سرپرست وی، مدیر و سازمان متبوع آن‌ها همه سهمی در تقصیر دارند، خاطرنشان می‌کند: شخص آسیب‌دیده باید قوانین ایمنی را رعایت می‌کرده، زیرا آموزش دیده است، فرد مسئول باید بررسی کند که آیا فرد کار را بلد است آیا تجهیرات و دستگاه‌هایی که در اختیار فرد قرار می‌دهند سالم بوده و دارای گواهی سلامت هستند؟ آیا مورد بازدید ایمنی قرار گرفته‌اند؟ مدیر نیز باید از رعایت اصول ایمنی در محیط کار مطمئن بوده و گزارش‌ها را به صورت روزانه یا هفتگی بگیرد که چه افرادی مشغول به کار بوده و چه افرادی سرپرست کارگران هستند و شرایط تجهیرات به لحاظ سلامت چگونه است؟ سازمان نیز باید از مدیر این موارد را بخواهد توجه به این موارد آمار حوادث را کاهش می‌دهد.

 

 

 

 

غریب با تاکید براینکه تا وقتی فرهنگ تغییر نکند حوادث ادامه خواهد داشت، تصریح می‌کند: ایمنی یعنی فرهنگ و روانشناسی، زمانی که افراد به رعایت قوانین عادت کرده و این موضوع تبدیل به فرهنگ شود تعداد حوادث کمتر می‌شود.

 

کارشناس ارشد ایمنی کار با بیان اینکه ایمنی یک فرهنگ است، اما در کشور آن را به پلیس تبدیل کرده‌اند که یک نفر حتما برای انجام آن با ما برخورد کند، می‌افزاید: رعایت قوانین ایمنی نیاز به فرهنگ سازی بسیار قوی دارد که ما نداریم، این موضوع باعث می‌شود که نه کارگر نه کارفرما نه مدیران ارشد هیچ‌یک به قوانین ایمنی اعتقادی نداشته باشند و تنها ذهنیت مردم ما تولید محوری و انجام کار است که باعث وقوع حوادث می‌شود.

 

 

 

 

غریب با اشاره به اینکه برای رعایت قوانین ایمنی در محیط‌های کاری به قوانین صفر و یکی نیاز است که در صورت وقوع حادثه برای کارگر، مسئولان بالادست مجازات شده و تحت فشار قرار بگیرند تا حوادث کاهش یابد در غیر این صورت ایمنی تبدیل به فرهنگ نشده و آمار حوادث ما تصاعدی بالاخواهد رفت.

 

متخصص ایمنی و بهداشت کار با تاکید برانکه باید مدیرانی که به افراد زیردست و ایمنی آن‌ها و محیط کار بی‌توجه هستند جریمه شوند، خاطر نشان می‌کند: جریمه سنگین امتیازی مثبت است که باعث می‌شود مدیران مجاب به اجرای ایمنی باشند.

 

او با بیان اینکه هزینه کردن برای ایمنی بسیار ارزان‌تر از هزینه‌های بعد از حوادث است و ۱۰ تا ۵۰ درصد این هزینه‌ها را کاهش می‌دهد، تصریح می‌کند: بعد از آسیب دیدن فرد، سازمان هم با مشکلات زیادی مواجه می‌شود، از بین رفتن تجهیزات، هزینه درمان فرد آسیب دیده یا از دست رفتن نیروی کار، توقف کار، نیاز به جذب نیروی جدید، هزینه آموزش به فرد جدید، هزینه بیمه، هزینه غرامت به کارکنان آسیب دیده، جریمه‌های اتخاذ شده از سوی مراجع بالادستی به دلیل عدم رعایت عوامل ایمنی، از بین رفتن و کمرنگ شدن سازمان یا واحد کاری به دلیل حوادث رخ داده، عدم رغبت به همکاری دیگر سازمان‌ها یا ارگان‌ها با سازمان مذکور، هزینه‌های اضافی که برای جبران شرایط یا نقص باید بپرداخت کنند، عدم تمایل و رغبت به کار از طرف ر آن شرکت، هزینه جایگزینی تجهیزات و ادوات، سخت‌گیری مراجع بالادستی و هزینه بررسی و تحقیق حادثه در راستای علت‌یابی آن. این‌ها عواملی هستند که بر ایجاد شرایط بعد از حادثه در سازمان تاثیر دارند.

 

غریب با بیان اینکه بازرس از کارگر ایراد می‌گیرد در حالیکه او مقصر نیست و نقشی در تصمیم‌گیری‌های سازمانی ندارد می‌گوید: بازرس باید با مدیران برخورد کرده و از آن‌ها درباره چرایی ایرادات ایمنی مربوط به محیط کار یا شرایط کارگران سوال کند.

 

به اعتقاد وی ضروری است مدیران را بیشتر با مسائل ایمنی و مشکلات ناشی از عدم رعایت قوانین ایمنی آشنا کرد، زیرا آن‌ها ایمنی را تنها یک واحد سازمانی می‌دانند این درحالی است که ایمنی واحدی است که باید در همه واحد‌های کاری حضور داشته باشد و همه واحد‌ها باید شرایط ایمنی را با دستور و تاکید مدیران ارشد رعایت کرده ومدیران باید گزارش پیشرفت‌ها، نقص‌ها، کاستی‌ها و موانع رعایت امینی را دریافت کنند.

 

این فعال حوزه ایمنی کار خاطرنشان می‌کند: در تمامی سازمان‌ها و شرکت‌ها برخی افراد و مدیران تفکر رعایت ایمنی را داشته و برخی ندارند، اما تا زمانی که برخی مدیران حاضر به دلیل عجله و اهمیت کار به هر قیمتی کار را پیش ببرند خطرات صنعت کارگران را تهدید می‌کند.

 

او حرکت مدیران به سوی تفکر رعایت ایمنی در کنار تولید را تنها راهکار کاهش حوادث ناشی از کار دانسته و اظهار می‌کند: خطر هرگز صفر نمی‌شود، اما قابل کنترل و کاهش است؛ و باید لایه‌های حفاظتی را برای کاهش خطرات ناشی از حوادث کار در یک محیط کاری بیشتر کرد که این کار می‌تواند از استاندارد سازی تجهیزات کاری تا مراحل بسیار تکنیکی و دقیق شرایط اضطراری و مدیرات بحران را در بگیرد.

 

غریب با بیان اینکه ایمنی باید در تمام مراحل رعایت شود، می‌گوید: مهم‌ترین سرمایه هر جامعه‌ای نیرو‌های انسانی هستند، زیرا باعث ارتقا و ایجاد آرامش می‌شوند لذا بسیار ارزشمند برای جوامع و سازمان‌ها هستند لذا برای حفظ سلامت آنها باید ایمنی در تمامی مراحل و ابعاد رعایت شود.