کهن‌ترین معدن فعال جهان

رویداد ۲۴ معدن فیروزه نیشابور نه تنها مهم‌ترین معدن فیروزه کشور است بلکه در سطح جهانی نیز به دلیل کیفیت عالی آن از معروفیت خاصی برخوردار است. کوه‌های منطقه معدن فیروزه در نیشابور از آهک‌های نومولیت دار همراه با ماسه سنگ و اسلیت تشکیل شده است. این رسوبات حاوی ذخایر متعدد گچ و نمک هستند که نمونه‌هایی در حال بهره برداری است.

در این سنگ‌ها مواد آتشفشانی متعلق به دوره سنوزوئیک که سنگ اصلی آن‌ها تراکیت‌های پورفیزی است، نفوذ کرده است. روش استخراج فیروزه از معدن بهره گرفتن از شیوه کارگاه و پایه است و از آنجا که رگه‌های فیروزه عمودی هستند به ناچار استخراج به صورت طبقه طبقه انجام می‌شود. در مجموع معدن فیروزه نیشابور پنج منطقه استخراجی شامل چاه آبدار، غار سبز، تونل رکوب، غار دم و غار زاک وجود دارد و تاکنون استخراج در این معدن تا عمق ۸۰ متر پیش رفته است.

قدیمی‌ترین فیروزه‌ای که تاکنون در دشت نیشابور کشف شده، در منطقه تپه برج 6600 سال قدمت تاریخی دارد. در نتیجه قدمت معدن نیشابوری به‌صورت مستند نزدیک به 7 هزار سال می‌رسد و به این ترتیب قدیمی‌ترین معدن فیروزه جهان قلمداد می‌شود.

این معدن از نظر میزان تولید نیز بزرگ‌ترین معدن فیروزه و نیز قدیمی‌ترین معدن فعال جهان است. این معدن در تمام این 7 هزار سال فعال بوده و مرتب از آن استخراج می‌شده است.

با ارزیابیِ ذخیره‌ای که انجام شده، گفته می‌شود این معدن تا 200 سال دیگر قابل استخراج باشد. از سال 1382 این معدن توسط شرکت تعاونی شهر فیروزه، متشکل از 342 عضو از وزارت صنعت و معدن به مدت 25 سال اجاره شد.