موسسه اوج و سیاسی‌ترین فیلم جشنواره فجر / تبلیغات سورنا ستاری با پوستر کاپیتان مارول!

رویداد۲۴ یکی از سیاسی‌ترین فیلم‌های جشنواره امسال، فیلم منصور از ساخته‌های جدید موسسه اوج است که به کارگردانی و نویسندگی سیاوش سرمدی و تهیه‌کنندگی جلیل شعبانی در سی و نهمین دوره جشنواره فیلم فجر اکران شد.

از حدود یک سال قبل تبلیغات فراوانی برای ساخت این فیلم انجام شد و گفته شد موسسه سینمایی اوج سپاه قصد دارد درباره یکی از فرماندهان ارشد ارتش فیلم بسازد و این فرمانده کسی نیست جز تیمسار منصور ستاری فرمانده نیروی هوایی ارتش در زمان جنگ ایران و عراق.

وقتی صحبت از فیلمسازی موسسه اوج به میان می‌آید، برخی منتقدان همیشه با ذهنیت منفی به این کار نگاه می‌کنند. آن‌ها معتقدند فیلم‌های اینچنینی، با روایت گزینشی تاریخ سعی دارد هم نقش برخی چهره‌ها را کم‌رنگ یا پررنگ کند و هم با نتیجه‌گیری امروز، به اهداف و اغراض سیاسی خود برسد. فیلم منصور خیلی پررنگ‌تر از فیلم‌های مهدویان به این اتهامات صحه می‌گذارد.

فیلم سینمایی منصور با نگاهی به بخش‌هایی از زندگی شهید منصور ستاری و طراحی و تولید اولین جنگنده کاملا ایرانی ساخته شده که در آن قرار بوده بخش‌های ناگفته از هشت سال جنگ ایران و عراق روایت شود، با این حال از ابتدای فیلم، ابدا اشاره‌ای به فعالیت‌های نیروی هوایی ارتش در مناطق جنگی نمی‌شود. در واقع فیلم، به تلاش‌های شهید ستاری برای ساخت و تعمیر هواپیما با وجود تهدید‌های آمریکا می‌پردازد و به صراحت در جای جای فیلم، به این نکته اشاره می‌کند که نخست وزیر وقت [میرحسین موسوی] با اقدامات او مخالف است و رزمنده‌ها تنها ناچارند از رییس جمهور وقت کمک بخواهند.

در قسمتی از فیلم، وزیر صنایع سنگین دولت جنگ به دریافت رشوه و ساخت و پاخت و ناکارآمدی متهم می‌کند. وزیر صنایع سنگین در دوران جنگ، بهزاد نبوی بوده است. فیلم ادعا می‌کند نیرو‌های نزدیک به دولت میرحسین و نه دولت بنی صدر برای پیشبرد منافع مالی خود، به نیرو‌های خبره و کارشناس تهمت جاسوسی می‌زنند یا از قوه قضائیه، حکم پلمب مراکز تحقیقاتی ارتش را می‌گیرند. در یکی دیگر از سکانس‌ها هم مرحوم هاشمی رفسنجانی به ستاری تاکید می‌کند که برای خرید اسلحه، پول به اندازه کافی دارند اما در تصویری دیگر، حقوق کارمندان ارتش به خاطر کارشکنی‌های دولت پرداخت نمی‌شود.

این کنایه‌ها، البته در جای جای فیلم به حوادث سال‌های اخیر هم اشاره دارد که افرادی با خودباوری می‌توانند از تحریم‌ها عبور کنند، اما دلالان دولتی مانع آن‌ها می‌شوند و البته آدم خوب‌های فیلم، خودشان با دلال‌های خوب خارجی طرف هستند که با شورشی‌های آفریقایی طرف حساب هستند.

بیشتر بخوانید: تازه نفس‌ها در سینما/ چرا موسسه اوج تاسیس شد

به گزارش رویداد۲۴ فیلم منصور بر خلاف بسیاری از فیلم‌های دیگر، اصلا اهل کنایه نیست. حتی در مقطعی از این فیلم منصور ستاری می‌گوید حالا که دولت به آن‌ها پول نمی‌دهد، خطوط هواپیمایی مسافری اختصاصی ارتش را راه‌اندازی می‌کند تا برای ارتش درآمدزایی کند.

شاید اگر قرار بود سازنده این فیلم سریال بسازد، ایده تاسیس چند بانک و موسسه مالی اعتباری، عدم پرداخت مالیات، تاسیس چند ابررسانه و شبکه تلویزیونی خصوصی و... هم به شهید ستاری نسبت داده می‌شد! هرچند در صحنه‌ای از این فیلم، نیروهای تحت امر ستاری، اقدام به عملیات علیه یکی از معاونان رشوه بگیر بهزاد نبوی می‌کنند و با تهدید به زنده به گور کردن، از او امتیاز می‌گیرند.

از نظر فنی، فیلم دست فیلمسازی مثل مهدویان نبوده و اشکالات زیادی دارد. مهمترین اشکال، منفعل بودن بیش از حد منصور ستاری است که بعید است عمدی و برای تخفیف فرمانده عالی رتبه ارتش باشد. ستاری در این فیلم بار‌ها شکست می‌خورد، یک دلال اسلحه سرش کلاه می‌گذارد و پول منزلش را می‌گیرد. پرواز آزمایشی یک هواپیمایی که روی آن مانور زیادی داده‌اند، در مقابل دیدگان رئیس جمهور در فرود دچار سانحه می‌شود. هواپیمایی که با قطعات ایرانی ساخته شده، سقوط می‌کند و تلاش او برای قانع کردن خلبانی که قصد دارد از کشور فرار کند ناکام می‌ماند و ستاری دچار حمله قلبی می‌شود و ...

اشکال دیگر فیلم، صحنه‌های اضافی است؛ مثل زمانی که منصور ستاری در بمباران از خودروی سازمانی پیاده می‌شود و مردم را از زیر آوار نجات می‌دهد یا تصویر دیگری که برای تعویض لباس به خانه می‌رود و به همسرش می‌گوید کار‌های خانه را در غیاب او به سورنا بسپارد. همین تک دیالوگ باعث می‌شود برخی فیلم را استقبالی از نامزدی سورنا ستاری در انتخابات ۱۴۰۰ بدانند. هر چند زمان دقیق اکران فیلم که قبل یا بعد از انتخابات باشد، می‌تواند پاسخی به این ادعا باشد.

پوستر فیلم منصور

یکی دیگر از مسائلی که در بعضی شبکه‌های اجتماعی مورد توجه قرار گرفته، شباهت پوستر فیلم با پوستر فیلم سوپرهیرویی کاپیتان مارول است که سال گذشته در آمریکا اکران شد. تا پیش از این اگر کپی هم از روی آثار خارجی صورت می‌گرفت، عموما پوستر‌هایی بود که کمتر دیده شده بودند، اما این بار یکی از مشهورترین فیلم‌ها هدف دستبرد اوج قرار گرفته است.

فیلم سیاسی تبلیغاتی منصور، با وجود هزینه‌های بسیار سنگینی که برای نشان دادن تصاویر هواپیماها، بازسازی آشیانه‌ها و فرودگاه‌ها و ... انجام داده، بعید است بتواند اثر ماندگاری در سینمای دفاع مقدس شود تا نشان داده شود که در سال‌های سخت تحریم هم پول برای ساختن فیلم‌های بدون مخاطب فروان است.