«نامزدسازی» برای اصلاح‌طلبان در انتخابات ۱۴۰۰
رویداد۲۴ «نامزدی برای معرفی به مردم در انتخابات ۱۴۰۰ نداریم»؛ گویا، واضح و بدون نیاز به هرگونه تفسیری؛ موضع «جبهه اصلاحات ایران» درباره انتخابات پیش‌روی ریاست‌جمهوری است؛ اعلام موضعی که پس از عمومی شدن نظر شورای نگهبان درباره نامزد‌ها و رد صلاحیت‌های گسترده نامزد‌ها منتشر شده است.
آب سرد بر پیکره اصلاحات
پس از آنکه لیست مدنظر شورای نگهبان نامزد‌های انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ را مشخص کرد، اصلاح‌طلبان که حداقل به تایید صلاحیت اسحاق جهانگیری دل بسته بودند، آب سردی بر پیکره‌شان ریخته شد. اسحاق جهانگیری معاون اول دولت مستقر رد صلاحیت شد یا به قول خود شورای نگهبان، صلاحیتش احراز نشد. این در حالیست که جهانگیری ۴ سال پیش هم برای ریاست جمهوری ثبت‌نام کرد که شورای نگهبان صلاحیت او را تایید کرده بود. حالا ۴ سال بعد، شورا به نتیجه‌ای متفاوت رسیده بود. با رد صلاحیت جهانگیری نخستین ضربه به امید اصلاح‌طلبان وارد شد.
مسعود پزشکیان دیگر چهره اصلاح‌طلبان بود که روی او حساب باز کرده بودند. ۴ سال وزیر بهداشت، ۴ سال نایب رییسی مجلس و نزدیک به ۱۴ سال نماینده مجلس بودن در کارنامه پزشکیان دیده می‌شد، ولی از نظر شورای نگهبان صلاحیتی برای نامزد شدن در انتخابات ریاست‌جمهوری نداشت. تایید شدن پزشکیان حتی در صورت ردصلاحیت جهانگیری هم می‌توانست امید‌هایی هرچند کمرنگ را در کمپین اصلاحات زنده نگه دارد، ولی با رد صلاحیت او دومین ضربه سخت به پیکره‌ی امید اصلاح‌طلبان وارد آمد و پیکره‌ی امید آن‌ها به حالت احتضار افتاد.
اصلاح‌طلبان برای این انتخابات امید زیادی داشتند که یک فرد موثر از سوی این جریان نامزد شود یا فردی در حد و اندازه‌هایی پیدا شود که بتوانند او را تحت حمایت خود بگیرند؛ آن‌ها با چراغ‌هایی کمسو که در حال پر نور شدن بود نیم‌نگاهی هم به علی لاریجانی داشتند. اما رد صلاحیت علی لاریجانی ضربه نهایی بود به پیکره‌ی در حال احتضار امید اصلاح‌طلبان. علی لاریجانی که ۱۲ سال ریاست مجلس را برعهده داشت، ۱۰ سال با حکم رهبری رییس صدا و سیما بود، نماینده جمهوری اسلامی در امور راهبردی با چین و … را در کارنامه داشت، ولی این‌ها هم برای شورای نگهبان متقاعد کننده نبود و او را دارای صلاحیت تشخیص ندادند.
امید‌های اصلاح طلبان ناامید شد
پس از این ردصلاحیت‌های شگفت‌انگیز که شوک بزرگی به صحنه سیاست ایران وارد کرد، اصلاح‌طلبان ماندند و پیکره‌ی بی‌جانی به نام امید! آن‌ها نه تنها نامزدهایشان تایید صلاحیت نشدند بلکه امیدهایشان هم برای باقی ماندن لاریجانی و حمایت از او، ناامید شد.
در اولین واکنش جبهه اصلاحات ایران که جامع‌ترین تشکل اصلاح‌طلبان است، در بیانیه‌ای اعلام کرد که هیچ نامزدی برای معرفی به مردم ندارد. در بیانیه این تشکل سیاسی آمده که «جبههٔ اصلاحات ایران، تمام تلاش خود را به کار گرفت تا انتخاباتی پرشور، رقابتی و مشارکتی با حضور نمایندگان جریان‌های متکثر برگزار و زمینه برای حل مشکلات اساسی کشور و وضعیت ناگوار اقتصادی و معیشت مردم فراهم شود. احزاب جبهه اصلاحات با انتقاد از فرآیند رسیدگی به صلاحیت‌ها این روند را بر کاهش اعتماد و امید مردم موثر دانسته‌اند». این بیانیه همچنین افزوده که «از میان نامزد‌های معرفی‌شده توسط اعضای مجمع عمومی جبههٔ‌اصلاحات ایران، ۹ نفر ثبت نام کرده بودند و جبهه می‌خواست از میان آن‌ها نامزد نهایی‌اش را انتخاب کند. اما با رد صلاحیت همهٔ آن‌ها، اینک جبهه نامزدی برای معرفی به مردم در انتخابات ۱۴۰۰ ندارد».
این تشکل سیاسی، ۳۱ عضو از احزاب و تشکل‌های سیاسی اصلاح طلبان و ۱۵ عضو حقیقی دارد؛ اعضای حقیقی را همان ۳۱ عضو حقوقی یعنی احزاب و تشکل‌ها انتخاب می‌کنند. با بیانیه جبهه اصلاحات ایران، مشخص شد که پرونده انتخابات ۱۴۰۰ برای اردوگاه اصلاح‌طلبان به پایان رسیده است. کما اینکه نظرسنجی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) هم در نظرسنجی که شامگاه ششم خرداد یعنی دو روز پس از اعلام نظر شورای نگهبان منتشر کرد، اعلام کرد که میزان مشارکت در انتخابات نسبت به هفته‌ی پایانی اردیبهشت ماه ۷ درصد کاهش داشته و به ۳۶ درصد رسیده است.
خاتمی زیر تیغ انتقادات
سید محمد خاتمی رییس‌جمهوری دولت دوم خرداد هم که به عنوان رهبر معنوی اصلاح‌طلبان شناخته می‌شود، در پیامی به کنگره سراسری حزب توسعه ملی ایران اسلامی زبان به انتقاد از اقدام شورای نگهبان گشود و نوشت: «آنچه این روز‌ها در جریان معرفی نامزد‌های انتخابات ریاست جمهوری رخ داده است، ناشی از رویکرد، برداشت و اقدامی است که پیش از این هم عرصه را بر انتخاب مردم تنگ کرده و این‌بار بی‌پرده‌تر و بی‌پرواتر ظهور و بروز داشته است». خاتمی از سوی بخشی از بدنه اجتماعی اصلاح‌طلبان به واسطه آنچه عدم موضع‌گیری به نفع مردم در جریان حوادث دی ۹۶ و آبان ۹۸ خوانده می‌شود، زیرسخت‌ترین انتقادات است.
حالا موضع‌گیری خاتمی کمی محکم‌تر از قبل است و جمهوریت نظام را مورد تهدید توصیف کرده است: «مهم‌تر و تأسف‌آورتر از محروم‌ماندن بخش‌های مهمی از جامعه و جریان‌های مختلف از داشتن نامزدِ مطلوبِ خود آن است که میزان بودنِ رأی مردم و مبنا بودنِ آن برای نظام سیاسی نفی می‌شود و در واقع جمهوریت نظام که مبتنی بر رأی آزاد ملت است و روز به روز هم کم‌رنگ‌تر شده است، مورد تهدید جدی‌تر قرار گرفته است و هیچ جریانی با هر وابستگی و رویکردی که دارد نمی‌تواند و نباید نسبت به این خطر بزرگ بی‌تفاوت باشد».
بیشتر بخوانید: انتقاد به سبک رئیس دولت اصلاحات / خاتمی دست به قلم شد
نامزدسازی برای اصلاح طلبان
اما در حالی که جمیع نظرات از سوی اصلاح‌طلبان مبنی بر عدم وجود نامزد مورد اقبالشان در انتخابات است، خبرگزاری فارس برای خالی نبودن عریضه اقدام به انتشار خبر حمایت یک تشکل بی‌نام و نشان از کاندیداتوری «محسن مهرعلیزاده» کرد. مهرعلیزاده معاون تربیت‌بدنی دوره دوم دولت خاتمی است که برای انتخابات مجلس رد صلاحیت شده بود. طبق خبر ادعایی فارس، «جبهه اصلاح‌طلبان ایران» از مهرعلیزاده اعلام حمایت کرده است و همین خبر را شاهدی بر وجود نامزد اصلاح‌طلبان در انتخابات ۱۴۰۰ گرفته است. اما این خبر آنچنان بی‌پایه بود که ستاد مهرعلیزاده هم نسبت به آن واکنش نشان داد و آن را «خبرسازی رسانه‌های وابسته به نهاد‌های خاص، به قصد تخریب و تفرقه» دانست و از آن‌ها خواست با «رعایت اخلاق» از این امر بپرهیزند؛ هرچند که به باور ستاد مهرعلیزاده «انتظار بیهوده‌ای» است.
از سوی دیگر عبدالناصر همتی رییس کل بانک مرکزی هم که نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری شده از اعضای قدیمی حزب کارگزاران است؛ اما کارگزاران تا این لحظه هیچ حمایتی از او نداشته؛ چرا که این حزب از اعضای حقوقی جبهه اصلاحات ایران است و قاعدتا باید تابع تصمیم جمعی باشد. همتی با اینکه از قدیمی‌های کارگزاران است، اما موضع‌گیری سیاسی خاصی ندارد و در سال‌های گذشته از ورود به میدان سیاست پرهیز کرده است.
به هر شکل نامزد‌های اصلاح‌طلب از نگاه بدنه اجتماعی و همچنین تشکل فراگیر اصلاح‌طلبان پارامتر‌هایی دارد که لااقل در نامزد‌های موجود دیده نمی‌شود؛ از سوی دیگر شاید برخی نظیر فارس بخواهند از این لیست ۷ نفره شورای نگهبان یک نامزد اصلاح‌طلب بیرون بکشند و برای القای وجود نامزد اصلاح‌طلب، دست به خبرسازی و نامزدسازی بزنند.
