آیا دولت ابراهیم رئیسی واقعا عزم بازگشت به برجام را دارد؟

رویداد۲۴ علی باقری کنی معاون سیاسی وزیر خارجه ایران در یک پیام توییتری اعلام کرد مذاکرات وین «با هدف لغو تحریم‌های غیر قانونی آمریکا علیه ایران» از دوشنبه هشتم آذرماه «آغاز» خواهد شد.

ادبیات باقری کنی در اعلام این خبر مورد توجه علی واعظ عضو پروژه ایران در گروه بحران قرار گرفته است. واعظ که تا قبل از دولت بایدن به عنوان عضو مجموعه تحت مدیریت راب مالی نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران در جریان چندین دوره مذاکرات برجامی قرار داشته و در حال حاضر هم به عنوان مشاور مالی مشغول به کار است در توییتر خود نوشته: «استفاده از «آغاز مذاکرات» به جای «ادامه مذاکرات» و «رفع تحریم» به جای «احیای برجام» در ادبیات آقای باقری قابل توجه است.»

او ایران را به اتخاذ رویکردی عملگرایانه و آمریکا را به درک هزینه‌های هنگفت خروج از برجام برای ایران دعوت کرده است.

با وجود این توصیه‌ها، شواهد نشان می‌دهد تندرو‌های ایران در دشمنی شان با برجام تنها نیستند. توییتر در روز‌های گذشته عرصه جدال توییتری سناتور جمهوری خواه آمریکایی و سخنگوی وزارت خارجه ایران بود.

بیشتر بخوانید: آمریکا حاضر نیست برای رفع تحریم‌ها علیه ایران اطمینان بدهد/ «پلن بی» حمله نظامی به ایران است

جدال توییتری این دو مقام ایرانی و آمریکایی از پاسخ سعید خطیب زاده به توییت تد کروز آغاز شد. تد کروز گزارشی از نشریه گاردین را درباره شروط بایدن برای بازگشت به برجام بازنشر کرده بود.

گاردین در این گزارش به وعده جو بایدن اشاره کرده بود که قول داده در صورت بازگشت آمریکا به برجام، این کشور تنها زمانی از توافق خارج خواهد شد که ایران مفاد توافق را نقض کند.

رئیس جمهور آمریکا این وعده را با اشاره به یکی از درخواست‌های کلیدی ایران برای مذاکره با آمریکا داده که در بیانیه مشترک آلمان، فرانسه و انگلیس بعد از نشست گروه ۲۰ هم بازتاب داده شده است.

تد کروز سناتور جمهوری خواه آمریکایی اظهارات بایدن را زیر سوال برده و گفته: جو بایدن مطلقا هیچ حق قانونی برای چنین وعده‌ای ندارد مگر اینکه این توافق توسط سنا به یک پیمان تبدیل شود. کاری که بایدن می‌داند به هیچ عنوان رخ نخواهد داد.

کروز در توییت خود اطمینان داده که «۱۰۰ درصد رئیس جمهور جمهوری خواه بعدی این توافق را یک بار دیگر پاره خواهد کرد.»

سعید خطیب زاده به این اظهارنظر تد کروز واکنش نشان داده و واشنگتن را یک دولت «یاغی خوانده و خواهان تضمین عینی ایالات متحده برای معتبر بودن امضای رییس جمهوری پای هر گونه توافق احتمالی شده است.

کروز این اظهارنظر خطیب زاده را بی جواب نگذاشته نوشت که «فکر می‌کنید که با اجرای قانون اساسی، آمریکا به یک کشور یاغی تبدیل می‌شود.»

این دیالوگ ناامید کننده میان مقام ایرانی و آمریکایی را شاید بتوان بی واسطه‌ترین مذاکرات دو کشور در یک سال اخیر دانست چرا که ایران از زمان آغاز مذاکرات احیای برجام در وین حاضر به نشستن پای میز مذاکره مستقیم با آمریکا نشده و با پیغام و پسغام مذاکراتش را پیش برده است.

با توجه به رویکرد وزارت خارجه دولت رئیسی به نظر نمی‌رسد مذاکرات مستقیم با آمریکا در دستور کار تیم مذاکره کننده ایران قرار داشته باشد. سرتیم مذاکره کنندگان هسته‌ای ایران، علی باقری کنی خواهد بود و ترکیب تیم مذاکره هنوز روشن نیست. در سمت آمریکا راب مالی نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران هدایت هیات مذاکره کننده آمریکایی در دور هفتم مذاکرات را برعهده خواهد داشت.

طرف‌های ایران در برجام انتظار دارند تهران مذاکرات را جدی بگیرد. ۵ ماه تاخیر در آغاز مجدد مذاکرات و پیشرفت‌های هسته‌ای ایران مایه نگرانی طرف‌های غربی برجام است. لیز تراس وزیر خارجه انگلیس به صراحت گفته اگر ایران به طور معناداری در مذاکرات ظاهر نشود همه گزینه‌ها (اعم از گزینه نظامی) علیه ایران روی میز است.

دولت رئیسی تقریبا در تمامی مذاکرات خارجی در ۶ ماهه نخست آغاز به کار خود، شکست خورده است. گفتگو‌های ایران و ترکمنستان در جریان کمیسیون اقتصادی مشترک ناتمام ماند و بدون امضای یک قرارداد و تنها با امضای چندین سند با محتوای پیگیری مفاد همکاری خاتمه پیدا کرد. نشست کشور‌های همسایه افغانستان در تهران به درازا کشید، اما در نهایت حاصلی نداشت. شواهد و قرائن نشان می‌دهد حضور افراد نزدیک به سعید جلیلی در راس تیم مذاکره کننده هسته‌ای، ضامن دستیابی به همان نتیجه‌ای‌ است که جلیلی در سمت دبیر شورای عالی امنیت ملی به آن دست پیدا کرد؛ یعنی مذاکرات طولانی و بدون نتیجه محسوس.