سهم نهاد‌های خاص در لایحه بودجه ۱۴۰۱ چقدر است؟/ از بودجه مقابله با اعتراضات تا مخارج عقیدتی

رویداد۲۴ لیلا فرهادی: صبح روز یکشنبه ابراهیم رئیسی با حضور در مجلس لایجه بودجه پیشنهادی دولت برای سال ۱۴۰۱ را تقدیم کرد. رویداد‌۲۴ به رسم هر سال بودجه برخی نهاد‌های خاص را مورد بررسی قرار داده است که معمولا پاسخگویی خاصی به جایی ندارند و مشخص نیست عملکرد این نهادها با این ردیف بودجه‌های کلان چگونه است.

یکی از بند‌های بودجه ۱۴۰۱  مربوط به بودجه حوزه‌های علمیه است. بودجه شورای عالی حوزه‌های علمیه افزایش ۶۲ درصدی نسبت به بودجه ۶۵۱ میلیارد تومانی سال گذشته داشته است. مجموع بودجه درنظر گرفته شده برای حوزه‌های علمیه بیش از ۴ هزار و ۶۹۴ میلیارد تومان است که به تفکیک شورای عالی حوزه‌های علمیه (هزار و ۷۱۸ میلیارد تومان)، شورای برنامه‌ریزی مدیریت حوزه‌های علمیه خراسان (۱۶۸ میلیارد تومان) و مرکز خدمات حوزه‌های علمیه (۲ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان) داده شده است.

بودجه مرکز خدمات حوزه‌های علمیه از کل بودجه سازمان حفاظت از محیط زیست ایران بالاتر است. سهم سازمان محیط زیست ایران به عنوان متولی رسیدگی به یکی از مهمترین معضلات کشور یعنی مشکلات زیست محیطی در سال آتی ۲۲ درصد کمتر از سهم مرکز خدمات حوزه‌های علمیه است.

وزارت اطلاعات و بودجه عقیدتی

وزارت اطلاعات به دنبال اجرای برنامه‌ای تحت عنوان «تقویت صلح، ثبات و امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی» است. وزارت اطلاعات برای این طرح ۱۰۰ میلیارد تومان بودجه گرفته است.

همچنین در ساختار بودجه ۱۴۰۱ تقریبا تمامی نهاد‌های دولتی و وزارتخانه‌ها برای تبیین و تبلیغ گفتمان انقلاب اسلامی یا پژوهش‌های دینی ردیف بودجه دریافت کرده‌اند. این ردیف بودجه ارتباطی به ماهیت کارشناسی و فنی برخی وزارتخانه‌ها و نهاد‌ها نداشته؛ برای مثال سازمان برنامه و بودجه برای اجرای برنامه تبیین و تبلیغ گفتمان انقلاب اسلامی بیش از ۶۲ میلیارد تومان و برای اجرای برنامه پژوهش‌های دینی، علمی و کاربردی ۱۴.۵ میلیارد تومان بودجه دریافت کرده است.

در همین زمینه وزارت دفاع و ارتش به ترتیب برای ارائه خدمات فرهنگی و عقیدتی بیش از ۵۳ میلیارد تومان و ۱۰۷ میلیارد تومان بودجه اخذ کرده‌اند.

بیشتر بخوانید: جزییات لایحه بودجه ۱۴۰۱ / چه کسانی بیشترین آسیب را می‌بینند؟

سپاه به تنهایی برای اجرای طرح‌های خدمات فرهنگی و عقیدتی ۲۱۶.۵ میلیارد تومان بودجه گرفته است. بودجه ریالی سپاه هم رقم قابل توجهی است. در بودجه سال آتی، ۹۲ هزار و ۸۸۳ میلیارد تومان بودجه به این نهاد نظامی کشور تعلق گرفته است. بودجه سال گذشته سپاه پاسداران ۳۸ هزار و ۵۶۴ میلیارد تومان تعیین شده بود. این یعنی در بودجه سال ۱۴۰۱ با افزایش ۱۴۲ درصدی بودجه سپاه مواجهیم.

به گزارش رویداد‌۲۴ سال گذشته در ردیف بنیه نیرو‌های مسلح تا سقف ۲۰۰۰ میلیون یورو بودجه تعیین شده بود. این رقم در بودجه سال ۱۴۰۱ به ۲ هزار و ۷۳۶ میلیون یورو ارتقا پیدا کرده که به معنی افزایش ۳۶ درصدی بودجه بنیه دفاعی کشور از ذخایر ارزی است.

علاوه بر آن بودجه اختصاص یافته به سپاه سایبری هم جالب توجه است. دولت در ردیف بودجه ریالی سپاه بیش از ۳۷.۵ میلیارد تومان برای راهبری فضای مجازی و مقابله با اقدامات سایبری دشمن بودجه تخصیص داده است. بودجه ۴۳۷ میلیارد تومانی اجرای برنامه «توسعه سایبری و جنگ الکترونیکی» را هم باید زیرمجموعه بودجه سپاه سایبری تقسیم‌بندی کرد.

تخصیص بودجه برای مقابله با اعتراضات!

با وجود این که سال ۱۴۰۱ هیچ انتخاباتی اعم از شورا‌های شهر و روستا یا میان دوره‌ای مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان قرار نیست برگزار شود، وزارت کشور برای اجرای برنامه «سیاستگذاری و نظارت بر استقرار نظم عمومی و امنیت داخلی و برگزاری انتخابات»، بیش از ۶۰۰ میلیارد تومان بودجه دریافت خواهد کرد. با توجه به فقدان امر انتخابات در سال آتی، به نظر می‌رسد این بودجه قرار است صرف اقدامات وزارت کشور برای برقراری نظم و امنیت داخلی و احتمالا مقابله با اعتراضات مردمی شود.

حمایت از جوانی در بودجه ۱۴۰۱

طرح حمایت از خانواده و جوانی جمعیت که با انتقادات بسیاری روبرو شده هم رقم قابل توجهی از اعتبارات بودجه امسال را به خود اختصاص داده است. نهاد ریاست جمهوری برای اجرای سیاست‌های قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت ۳۸.۵ میلیارد تومان، وزارت آموزش و پرورش بیش از ۱۸۳.۶ میلیارد تومان و وزارت بهداشت بیش از ۲ هزار و ۳۵۹ میلیارد تومان برای این طرح بودجه دریافت کرده‌اند. ارتش به طور جداگانه برای اجرای طرح‌های فرهنگی خانواده بودجه ۵۶ میلیارد تومانی هم دریافت کرده که قاعدتا هم راستا با قانون حمایت از خانواده است.

این در حالی است که از ردیف‌های متفرقه بودجه به طور خاص بیش از ۱۲ هزار میلیارد تومان برای اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت اختصاص داده شده. این یعنی به طور تقریبی بیش از ۱۴ هزار و پانصد میلیارد تومان برای اجرای طرحی که به گفته سازمان دیده‌بان حقوق بشر، «ناقض حقوق زنان» و «خطر آفرین» تلقی شده، اختصاص پیدا کرده است.

سهم بسیج از لایحه بودجه ۱۴۰۱

عنوان «بسیج» تقریبا در تمامی نهاد‌های دولتی موفق به دریافت بودجه قابل توجهی شده است. وزارت دفاع برای برنامه کمک به صندوق ذخیره بسیجیان ۴۱.۷ میلیارد تومان بودجه اختصاص داده است.

شورای عالی انقلاب فرهنگی هم از مجموع بودجه دریافتی باید نزدیک به ۴۰ میلیارد تومان برای برنامه «حمایت از فعالیت‌های قرآنی و کانون‌های فرهنگی هنری مساجد و بسیج محلات» پرداخت کند.

همزمان وزارت علوم در طرحی با عنوان «حمایت از فعالیت‌های دینی، فرهنگی و اجتماعی بسیج اساتید»، چیزی بالغ بر ۶۷ میلیارد تومان بودجه گرفته است.

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم با هدف «حمایت ازفعالیت‌های قرآنی و کانون‌های فرهنگی هنری مساجد و بسیج محلات»، ۱۸۶ میلیارد دلار بودجه پیش‌بینی کرده است.

همه این‌ها در حالی است که سپاه به طور جداگانه از ردیف ریالی بودجه، بیش از ۲ هزار و ۷۴۴ میلیارد تومان برای طرحی با عنوان «برای برنامه راهبری امور بسیج» و ۲۱۲ میلیارد برای برنامه «تقویت بنیه دفاعی و امنیتی بسیج» دریافت کرده است.

سپاه همچنین از ردیف یورویی بودجه که از طریق وزارت نفت تامین می‌شود، نیز بودجه مناسبی به بسیج اختصاص داده است. سپاه از ردیف بودجه «بنیه دفاعی» ۳ میلیون و ۸۰ هزار یورو برای بسیج به طور جدا و به منظور تقویت بنیه دفاعی و امنیتی بسیج ۴۲ میلیون ۷۰۰ هزار یورو بودجه ارزی دریافت کرده است.

بر اساس لایحه بودجه، دولت مکلف است از طریق شرکت ملی نفت ایران در خصوص برنامه تقویت بنیه دفاعی و تحقیقات راهبردی دفاعی براساس ابلاغ و تخصیص سازمان برنامه و بودجه کشور تا مبلغ ۴.۵ میلیارد یورو اعمال حساب کنند.

ذیل اعتبارات موضوع بنیه دفاعی، ارتش جمهوری اسلامی ایران در مجموع ۶۷۹ میلیون و ۹۲۵ هزار یورو و سپاه نزدیک یک میلیارد یورو (۹۵۹ میلیون و ۹۶۲ هزار یورو) بودجه گرفته‌اند.

صدا و سیما و جیب پر شبکه ملی اطلاعات

بودجه صدا و سیما هم با ۵۶ درصد افزایش از ۲ هزار ۱۹۰ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۰ به ۵ هزار ۲۸۹ میلیارد تومان برای سال ۱۴۰۱ رسیده است.

بودجه کل مجموعه وزارت ارتباطات ۱۳.۹ هزار میلیارد تومان برآورد شده که از این رقم بیش از ۷.۶ هزار میلیارد قرار است صرف توسعه شبکه ملی اطلاعات شود. این یعنی ۴۵ درصد کل بودجه تخصیص یافته به وزارت ارتباطات باید برای تحدید دسترسی مردم به شبکه اطلاعات سراسری جهانی و راه اندازی یک شبکه ملی اختصاص پیدا کند.

بودجه راهپیمایی اربعین

تکمیل و توسعه زیرساخت‌های استان‌های ایلام، کرمانشاه و خوزستان به عنوان سه استان مرزی کشور با عراق در راستای توسعه مراسم اربعین در مجموع چیزی بالغ بر ۱۹۸ میلیارد تومان بار مالی برای دولت به دنبال خواهد داشت. این در حالی است که همه ساله شهرداری تهران نیز جداگانه در این بخش هزینه می‌کند. اما نکته مهم آن است که این بودجه با وجود شرایط کرونایی و ممنوعیت‌های مختلف به خاطر شیوع بیماری، در امسال و سال گذشته و سال آینده همچنان باپرجا بوده است.

بودجه وزارت علوم کجا هزینه می‌شود؟

ترکیب بودجه وزارت علوم به عنوان نهاد متولی توسعه دانش در کشور هم جالب توجه است. ۶۷ میلیارد تومان از مجموع ۳۸ هزار میلیارد تومان بودجه این وزارتخانه باید صرف حمایت از برنامه‌های بسیج اساتید شود. ۳۱۷ میلیارد از بودجه این وزارتخانه به اجرای امور دینی و توانمندسازی اقشار تاثیرگذار دینی و انقلابی در دانشگاه‌ها اختصاص یافته، ۱۶ میلیارد به پژوهش‌های دینی و ۲ میلیارد به توسعه علوم انسانی اسلامی. در میان این بودجه‌های عجیب و غریب، ۳.۴ هزار میلیارد سهم پژوهش‌های علمی وزارت علوم است.

بودجه شورای عالی انقلاب فرهنگی

شورایعالی انقلاب فرهنگی هم برای فعالیت‌های قرآنی و کانون‌های فرهنگی هنری مساجد و بسیج محلات، ۴۰ میلیارد بودجه دریافت کرده است.

مجموع بودجه اختصاص یافته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ۵ هزار میلیارد تومان بوده که از این بودجه ۲۱۰ میلیارد برای حمایت از امور طلاب و روحانیون، ۹۸ میلیارد برای فعالیت‌های فرهنگی برون مرزی، ۱۵ میلیارد برای اصلاح سبک زندگی با رویکرد اسلامی و ۱۸۶ میلیارد برای بسیج محلات در نظر گرفته شده است.

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران ارشاد به عنوان نهاد متولی امر فرهنگ و هنر در کشور تنها ۲۳۷ میلیارد تومان جهت توسعه هنر اختصاص داده است.

دست پر سازمان تبلیغات از بودجه سال ۱۴۰۱

سهم سازمان تبلیغات اسلامی از بودجه امسال هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان بوده که به معنی افزایش ۷۵ درصدی بودجه این نهاد مذهبی است.

ادامه تلاش‌ها برای لغو تحریم‌ها

آتچه در بودجه قابل توجه است تصمیم دولت به استمرار اجرای قانون موسوم به «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها» است. این قانون با هدف اعمال فشار به طرف‌های برجامی برای بازگشت به تعهداتشان به تصویب رسید. بنا به گفته نمایندگان، در صورت احیای برجام و لغو تحریم‌های برجامی، سنخیت این قانون هم باید مورد بازبینی قرار می‌گرفت. با این حال دولت بودجه ۷۰۰ میلیارد تومانی را برای سازمان انرژی اتمی ایران به منظور اجرای قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران اختصاص داده است.