یازده نکته از مجلس یازدهم ؛ پر استعفا و بی استیضاح

رویداد۲۴ دو سال از پیروزی اصولگرایان در انتخابات مجلس یازدهم گذشت و مجلس اصولگرای یازدهم حالا به نیمه راه رسیده است. اما آیا این مجلس توانسته در عمل به وعده‌ها موفق باشد و آیا اساسا مجلس موفقی در تاریخ سیاسی ایران بوده است؟ در این گزارش به یازده ویژگی مهم یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی می‌پردازیم.

۱- ضد شفافیت

یکی از شعار‌های مجلس یازدهم، شفافیت بود. در مجلس دهم هم تعداد زیادی از نمایندگان به دنبال تصویب طرح شفافیت آرای نمایندگان بودند. طرح شفافیت، هر نماینده را نسبت به رای خود، پاسخگو می‌کرد. بعضی نمایندگان مجلس دهم معتقد بودند شفافیت آرا، زمینه را برای رد صلاحیت آن‌ها فراهم می‌کند.

طرفداران شفافیت هم اعتقاد دارند تصویب این طرح، مانع لابی‌گری‌های غیر اخلاقی در مجلس می‌شود. در هر صورت مجلس یازدهم با اصرار روی تصویب طرح شفافیت وارد مجلس شد، اما در دو سال اول این طرح را تصویب نکرد. شاید آن‌ها قصد دارند در پایان دوره نمایندگی خود و برای نمایندگان دوره بعدی، به سراغ این طرح بروند.

۲- بی‌برنامه برای اقتصاد

مجلس یازدهم با انتقادات شدید نسبت به برنامه‌های اقتصادی دولت روحانی کار خود را آغاز کرد. اما در این دو سال، مجلس طرح مهمی برای تغییر در وضعیت اقتصادی مردم تصویب نکرده است. دست‌کم مجلس هفتم که در پایان دوره خاتمی و ابتدای دوره احمدی نژاد تشکیل شده بود و از نظر تاریخی، شباهت‌هایی با مجلس یازدهم داشت، طرح تثبیت قیمت‌ها را تصویب کرد که هرچند از نظر بعضی اقتصاددان‌ها طرح خوبی نبود، اما به هر حال حداقل یک مصوبه اقتصادی موثر بود. در مجلس یازدهم این اتفاق نیفتاد و همه کار به دست دولت سپرده شد. چنانچه مجلس دهم هم همین مسیر را رفته بود و قانون مهمی مثل افزایش قیمت بنزین، بدون رای نمایندگان مجلس امکان‌پذیر نبود.

۳- سفر استانی برای تبلیغات

در ابتدای کار مجلس، قالیباف برنامه‌ای به نام بازدید میدانی راه انداخت و به استان‌های مختلف سفر استانی می‌رفت و این سفر‌ها از ده‌ها شبکه تلویزیونی به صورت مستقیم به نمایش در می‌آمد. قالیباف اصرار داشت این سفر‌ها تبلیغاتی نیست و یکی از نمایندگان هم گفته بود «بازدید میدانی قالیباف، استفاده از روش فرماندهان دفاع مقدس برای حل مشکلات است.» اما بعد از مدتی با قطعی شدن نامزدی ابراهیم رئیسی در انتخابات، قالیباف دیگر به سفر‌های استانی نرفت و حتی صفحه‌ای که برای انتشار اخبار بازدید میدانی و نظارت میدانی در صفحه اول سایت خانه ملت قرار گرفته بود، بی سر و صدا از این سایت حذف شد.

۴- یکدست و بدون فراکسیون

یازدهمین دوره مجلس، اولین دوره‌ای از آن است که یکدستی نمایندگان آن مانع تاسیس فراکسیون شده است. حتی در مجلس نهم که تحت تاثیر انتخابات ۸۸ اصلاح طلبان انتخابات را تحریم کرده بودند، باز هم دو فراکسیون رهروان ولایت و اصولگرایان افراطی به رهبری لاریجانی و حداد عادل در مجلس فعالیت می‌کرد. اما حالا با وجود گذشت دو سال از مشخص شدن نتایج انتخابات، هیچ کنش فراکسیونی در این مجلس اتفاق نداده است. فراکسیون‌های موضوعی و به قول نمایندگان تخصصی تشکیل شده نیز کارکرد لازم را تا اینجا نداشته‌اند.

۵- ضد بورس، ضد آرامش

در روز اول کاری مجلس یازدهم شاخص بورس بعد از چند روز نوسان، مثبت بود. الیاس نادران نماینده دوره یازدهم مجلس در توییترش از نتیجه نگرفتن رقیب‌هراسی جبهه مقابل در مجلس نوشت: «پیام بازار به تغییرات روشن است.»

از آن زمان با وجود تورم تقریبا صددرصدی در قیمت‌ها، شاخص بورس ۵۰ درصد سقوط کرده و ضرر زیادی به سرمایه‌گذاران این بازار وارد شده است. هرچند پیش‌بینی الیاس نادران مضحک بود، اما مالباختگان بورس معتقدند بعضی مصوبات مجلس آرامش را از جامعه گرفت و باعث ضربه بیشتر به بورس شد.

طرح «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران» مهمترین مصوبه مجلس در این زمینه بود که تا اندازه زیادی، دست دولت روحانی را برای مذاکره درباره مسائل هسته‌ای و احیای برجام بسته بود و چند مصوبه دیگر هم تاثیر منفی در بازار بورس ایران داشت تا جایی که سرمایه‌داران بازار بورس، تبدیل به بزرگترین مخالفان مجلس یازدهم شوند.

بیشتر بخوانید: ناکارآمدی دولت و تهدیدهای توخالی/ مجلس یازدهم ناتوان از استیضاح

۶- ناتوان در استیضاح

مجلس یازدهم با اینکه هر هفته یک وزیر را تهدید به استیضاح کرده، تا امروز هیچ وزیری را استیضاح نکرده است. نمایندگان مجلس یازدهم در دوره اول روحانی رکورددار کارت زرد به وزیران بودند. همین عملکرد باعث شده مخالفان مجلس ادعا کنند در این مجلس، لابی‌ها و ارتباط گرفتن نمایندگان با وزیران، بیشتر از کارآمدی و عمل به وعده‌ها، مورد توجه قرار گرفته است. به بیان شفاف‌تر، حفظ صندلی وزارتخانه‌ها، در جلسات خصوصی دو نفره و نه در صحن ۲۹۰ نفره، مورد بررسی قرار می‌گیرد. دو سال تا پایان مجلس باقی مانده است، اما با توجه به رابطه خوب دولت و مجلس، بعید نیست اولین مجلس بی‌استیضاح تاریخ انقلاب، مجلس یازدهم باشد.

۷- طرح صیانت

یکی از مهمترین طرح‌های مجلس یازدهم که با انتقاد شدید مردم مواجه شد، طرح صیانت از فضای مجازی بود که تقریبا به منزله تعطیلی شبکه‌های اجتماعی یا نظارت بسیار شدید بر آنها بود. این طرح با فشار افکار عمومی از دستور کار خارج شد، اما همچنان بعد از هر اتفاق سیاسی و اجتماعی، از بریده شدن سر دختر اهوازی گرفته تا شوخی مردم با جمله «نهار خوردی» رئیسی، عده‌ای از اصولگرایان از ضرورت تصویب طرح صیانت برای جلوگیری از آسیب‌های فضای مجازی صحبت می‌کنند.

در روز‌های گذشته هم با کاهش محسوس سرعت اینترنت، بار دیگر این مباحث در فضای عمومی مطرح شده است. نکته اینجاست که طرح صیانت، بزرگترین طرح جمع‌آوری امضا در ایران را هم به وجود آورده است که در سایت کارزار قابل دسترسی است.

۸- بی‌برنامه برای مهار تورم

افزایش کمرشکن قیمت‌ها در مجلس یازدهم ادامه داشت. البته شیب افزایش قیمت‌ها در سال ۹۷ و ۹۸ هم صعودی بود، اما مجلس دهم دو سال اول را در آرامش سپری کرده بود و نمایندگان مجلس آن زمان تلاش کردند دولت برنامه‌هایی برای مقابله با تورم بدهند. در مجلس یازدهم نیز افزایش قیمت‌ها ادامه یافت اما نمایندگان نتوانستند اسب سرکش تورم را مهار کنند تا جایی که آمار‌ها نشان می‌دهد تعداد افراد فقیر ایران، در دو سال گذشته به بیشترین تعداد در سال‌های بعد از پیروزی انقلاب رسیده است.

۹- چیزی تصویب نشد!

مجلس تا امروز هیچ مصوبه مهمی نداشته است. طرح حمایت از افزایش جمعیت شاید مهمترین مصوبه این مجلس بوده که تا اینجا افزایش محسوسی روی تولد و افزایش باروری نداشته است. البته به نظر می‌رسد ساختار سیاسی ایران بیش از این به نمایندگان مجلس اجازه نقش‌آفرینی در تصمیات کشور را نمی‌دهد.

۱۰- مجلس استعفا‌ها

چهار نماینده مجلس، بعد از پیروزی رئیسی، کرسی نمایندگی مجلس را رها کردند تا به دولت بروند. در بین این چهار نفر، استعفای احسان خاندوزی و سیدجواد ساداتی نژاد عجیب نبود، اما سیدامیر قاضی زاده هاشمی که کرسی نایب رئیسی مجلس را داشت و علیرضا زاکانی که رئیس مرکز پژوهش‌ها و نماینده قم بود، با استعفای خود، حواشی زیادی را به وجود آوردند. هر دوی این افراد نامزد انتخابات ریاست جمهوری بودند و نامزد‌های پوششی ابراهیم رئیسی بودند.

۱۱- مقصر خطا‌ها

مجلس یازدهم، با وجود اینکه به شکل باورنکردنی ذوب در دولت رئیسی بود، اما باز هم نویسندگان اصولگرا در شبکه‌های اجتماعی، سعی دارند ضعف‌های دولت را به پای مجلس بنویسند. از طرح صیانت تا حذف ارز ترجیحی و این روز‌ها تورم سال آینده، از موضوعاتی است که نویسندگان اصولگرا، آن را به گردن مجلس ناتوان یازدهم می‌اندازند.

مجلس یازدهم فقط از خود این نمایندگان نمره قبولی گرفته است. اما اگر رد صلاحیت‌های مجلس دهم تکرار شود و تمایل مردم برای حضور در انتخابات همچنان روند کاهشی خود را ادامه دهد، این افراد مشکلی برای حفظ کرسی نمایندگی در ۱۴۰۲ نخواهند داشت.