استاندارد دوگانه غرب در مواجهه با پناهجویان/ چگونه ارزش انسان‌ها بر اساس رنگ پوست و ملیت سنجیده می‌شود؟

رویداد۲۴ لیلا فرهادی: یکی از تبعات ناگزیر هر جنگی، سیل پناهجویان و آواره‌های جنگ به کشور‌های همسایه است. حمله روسیه به اوکراین هم از این قاعده مستثنا نیست. از ساعات اولیه ورود نیرو‌های روس به خاک اوکراین صف‌های طویل خودرو برای خروج از این کشور تشکیل شد.

تصاویر منتشر شده نشان می‌دهد خیل عظیمی از جمعیت اوکراین در ایستگاه قطار در انتظار قطار اوکراین به لهستان هستند. گفته می‌شود بیش از ۱۵۰ هزار اوکراینی به لهستان و کشور‌های همسایه پناه برده‌اند. مقامات لهستان، مجارستان، اسلواکی، رومانی و مولداوی مرزهایشان را به روز اوکراینی‌ها پناهجو باز کرده‌اند و برای آن‌ها پناهگاه‌هایی در نظر گرفته‌اند.

علاوه بر کشور‌های همسایه، برخی کشور‌های اروپایی هم درهایشان را به روز اوکراینی‌ها گشوده‌اند. ایرلند روز جمعه اعلام کرد نیازی به اخذ ویزا از سوی اوکراینی‌ها نیست. لازم به ذکر است که اوکراینی‌ها برای سفر به ۱۴۰ کشور جهان یا نیازی به ویزا ندارند یا ویزای فرودگاهی دریافت می‌کنند.

اعلامیه‌های حمایتی برخی کشور‌های غربی از پناهنده‌های اوکراینی که تا همین دیروز رویکرد‌های ضد پناهجویان داشتند نشان‌دهنده استاندارد دوگانه آنهاست. اواخر ژانویه امسال، ورشو اعلام کرده بود برای جلوگیری از ورود پناهجویان عراقی و سوری قرار است دیواری با بودجه ۳۵۳ میلیون یورو در مرز با بلاروس احداث کنند.

سخنگوی بنیاد حمایت از پناهجویان در لهستان رسما در مصاحبه‌ای، اوکراینی‌ها را «پناهنده‌های واقعی» خوانده که نیاز به کمک دارند و دولت نمی‌تواند بر اساس کنوانسیون ژنو به آن‌ها «نه» بگوید. واقعی خواندن پناهجویان اوکراینی و نادیده گرفتن حقوق پناهجویان سوری و عراقی در کنوانسیون ژنو یک رویکرد نژادپرستانه است که با اعتراض یک گروه مردم‌نهاد لهستانی هم قرار گرفته است.

ان.جی.او لهستانی گرانیکا گفته این که بین پناهجویان و دسترسی آن‌ها به نیاز‌های اولیه مهاجرت بر اساس کشور محل تولد آن‌ها تصمیم‌گیری کنند نژادپرستانه است. مجارستان هم سیاست مشابهی در قبال پناهجویان «سوری» و «افغان» داشته و الان آغوشش را به روی پناهجویان اوکراینی باز کرده است.

به گزارش رویداد۲۴ مارین لوپن رهبر جریان راست افراطی فرانسه که به سیاست‌های ضد پناهجویی هم شهرت دارد درباره جنگ‌زده‌های اوکراینی گفته فرانسه باید به کنوانسیون ژنو اخترام گذاشته وآن‌ها را به آغوش باز بپذیرد. لوپن سال‌های پیش درباره پناهجویان سوری گفته بود فرانسه توان و امکان پذیرش پناهجویان را ندارد.

یکی از عجیب‌ترین و مشهودترین نمونه‌های ذهنیت نژادپرست غربی‌ها در مواجهه با پناهجویان خاورمیانه‌ای و اوکراینی در برنامه زنده تلویزیون سی.بی.اس نمایش داده شد. خبرنگار سی.بی.اس در کی‌یف در یک گفتگوی تلویزیونی به صراحت می‌گوید «اوکراین، عراق یا افغانستان نیست بلکه یک کشور نسبتا متمدن است که شما انتظار چنین تحولاتی در آن ندارید.» او در این مصاحبه بر واژه «نسبتا» متمدن و اروپایی هم برای مردم اوکراین تاکید می‌کند که نشان دهد همچنان میان اروپای شرقی و غربی تفاوت‌هایی قائل است هرچند معتقد است این نقطه از زمین به مراتب از سایر نقاط متمدن‌ترند!

یک تبعه افغان هم در توییتر از توقف افغان‌هایی خبر داده که از مرز اوکراین قصد وورد به لهستان را داشتند. این کاربر توییتر اعلام کرده ۳۲ افغان ساکن اوکراین سعی داشتند وارد لهستان شوند، اما این کشور از ورود آن‌ها جلوگیری کرده است. اشرف حیدری سفیر افغانستان در سریلانکا هم این خبر را به صورت تلویحی تایید کرده و در توییتر خود نوشته از آژانس پناهجویان سازمان ملل می‌خواهم بین پناهنده‌های افغان و اوکراین فرقی قائل نباشند. آن‌ها در حق حیات برابرند. ما نباید بشنویم که در جایی با پناهجویان افغان به عنوان پناهجوی درجه ۲ رفتار می‌کنند. بنا به گزارش کاربران شبکه‌های اجتماعی، لهستان علاوه بر اتباع افغانی، از پذیرش اتباع عراق، سوریه و آفریقا در میان اوکراینی‌های پناهجو خودداری کرده است. تصویری طعنه آمیز در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود که چارت تشخیص انسان متمدن و غیر متمدن را بر اساس رنگ پوست توضیح می‌دهد.

در کنار همه این مثال ها از یاد نبرید که ایران دست اقتصاد ایران سال‌هاست از سوئیفت و سیستم بانکی جهانی به بهانه‌های مختلف قطع شده اما آلمان برای اعمال سیاست مشابه علیه روسیه تردید کرده است. «مایکل هارمز» مدیر اجرایی کمیته آلمانی روابط اقتصادی اروپای شرق قطع احتمالی ارتباط روسیه با سوئیفت را غیر بشردوستانه تفسیر کرده، در حالی که همین سیاست برای ایران به منزله حمایت از حقوق بشر بوده است.

فراموش نکنیم این سیاست‌های دوگانه تنها در حوزه کلان قابل نقد است. شدت تاثر یک شهروند آلمانی ابا دیدن تصاویر جنگ اوکراین در مقایسه با اخبار حمله طالبان به افغانستان را نباید حمل بر نژادپرستی کرد؛ همان قدر که یک شهروند ایرانی قرابت بیشتری با صحنه‌های تلخ جنگ در خاورمیانه و افغانستان احساس می‌کند باید به یک شهروند عادی اروپایی هم حق داد که نسبت به جنگی که به لحاظ جغرافیایی و بیولوژیک شباهت بیشتری به ادراک او از خودش دارد، احساس نزدیکی بیشتری داشته باشد.