چرا غرب اوکراین را در جنگ با روسیه تنها گذاشت؟

رویداد۲۴ لیلا فرهادی: اخبار اوکراین به دلیل اهمیتی که برای غرب دارد در صدر اخبار رسانه‌های غالب جهان قرار گرفته و بالطبع در رسانه‌های ایران هم بازتاب گسترده‌ای پیدا کرده است، هرچند این بحران به دلایل متفاوتی برای مردم ایران هم حائز اهمیت ویژه‌ای است؛ نخست اینکه شریک استراتژیک ایران دست به این حمله زده و استاندارد دوگانه نظام در قبال تجاوز به حاکمیت سرزمینی به محل بحث زیادی تبدیل شده است. دیگر اینکه غرب که هر لحظه آماده برخورد با روسیه بود، تا کنون به جز انتشار بیانیه اقدامی نکرده است.

جلسه سازمان ملل درباره جنگ اوکراین به ریاست روسیه

روز چهارشنبه دیپلمات‌های سازمان ملل دور هم جمع شدند تا اقدام روسیه را در یک جلسه اضطراری محکوم کنند و جالب اینجاست که ریاست این ماه جلسه شورای امنیت سازمان ملل را روسیه بر عهده داشت. این تصویر سمبلیک نشان داد که چقدر نهادی مانند سازمان ملل در شرایطی جهان نیاز به یک پاسخ دسته‌جمعی به یک تجاوز دارد، می‌تواند از معنا تهی باشد.

اولنا سوتنیک مشاور نخست وزیر اوکراین در یک گقتگوی توییتری که توسط صندوق مارشال آلمان در واشنگتن ترتیب داده شده بود گفته ۴۸ ساعت آینده حیاتی است. او از غرب خواسته ارسال ادوات جنگی، ممنوعیت پرواز بر فراز اوکراین و قطع دست روسیه از سیستم‌های مالی جهان را در دستور کار قرار دهند، در غیر این صورت ظرف دو روز آینده کشور به دست پوتین سقوط خواهد کرد. سوتنیک گفته این جنگ آزمایشی برای جهان است و زمان زیادی هم باقی نمانده است.

در این یادداشت با جستجو در رسانه‌های اصلی غرب تلاش کردیم به این سوال که چرا اروپا و آمریکا از اوکراین حمایت نمی‌کنند پاسخ بدهیم. نخست باید به جرقه بحران جدید روسیه و اوکراین اشاره کرد. بهانه پوتین برای حمله به اوکراین در واقع اعلام آمادگی اوکراین برای پیوستن به ناتو و مذاکرات انجام شده برای پیوستن این کشور به اتحادیه اروپا بوده است. پوتین مدعی است که اوکراین حق ندارد به ناتو بپیوندد و حاضر نیست یکی از اعضای ناتو را هم‌مرز خودش تحمل کند.

بیشتر بخوانید: ۴ سناریوی عملیات نظامی روسیه در اوکراین؛ پایان جنگ از نظر پوتین چه شکلی است؟

چرا حمایت از کی‌یف انجام نمی‌شود؟

در چنین شرایطی انتظار می‌رفت ناتو و غرب به آنچه که به قول امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه «نقطه عطف تغییر در تاریخ اروپا» است واکنش درستی نشان دهد. با این حال غرب تا امروز به جز ترکیبی از دعا، تحریم و تلاش‌های دیپلماتیک هیچ حمایتی از اوکراین نکرده است. بوریس جانسون نخست وزیر بریتانیا به مردم اوکراین گفته ما با شما هستیم، اما این عبارت به جز یک همدلی شفاهی چیزی نبوده و در عمل هیچ اقدامی برای حمایت از کی‌یف انجام نشده است.

ادعای غرب برای کمک به اوکراین به چند دلیل قابل اعتنا نیست. نخست اینکه آسمان اوکراین عملا در اختیار جنگنده‌های روسیه است. مرز‌های زمینی‌ها خطرات زیادی دارد و هر محموله‌ای که به سمت اوکراین برود، ممکن است مورد حملات هوایی روس‌ها قرار بگیرد. همزمان ناتو هم ایده بستن حریم هوایی اوکراین و اعلام منطقه پرواز ممنوع بر فراز این کشور را رد کرده است.

بن والاس وزیر دفاع بریتانیا روز جمعه درخواست زلنسکی برای اعلام منطقه پرواز ممنوع بر فراز اوکراین و حمایت این ممنوعیت توسط ناتو را رد کرده است. او گفته اعزام هواپیما برای اجرای حکم پرواز ممنوع به معنای قرار گرفتن مستقیم جنگنده‌های بریتانیایی در مقابل جنگنده‌های روسی است. وزیر دفاع بریتانیا گفته برای این منظور، ناتو باید به طور رسمی اعلان جنگ علیه روسیه بکند.

آیا ناتو می‌تواند به اوکراین کمک کند؟

۳۰ کشور عضو ناتو اعلام کرده‌اند که برای حمایت از اوکراین که کشوری غیر عضو است، هیچ نیروی نظامی اعزام نمی‌کنند. حتی درخواست نمایندگان محافظه‌کار مجلس بریتانیا برای ارسال کمک نظامی به اوکراین هم توسط دولت بی‌پاسخ مانده است.

جان کربی سخنگوی پنتاگون  هم روز جمعه در جمع خبرنگاران اعلام کرده آمریکا قرار نیست هیچ نیروی برای مبارزه در اوکراین اعزام کند و مساله اعلام منطقه پرواز ممنوع هم در حیطه اختیاران ناتو است.

پولیتیکو در یادداشتی دلیل عدم کمک‌های غرب به اوکراین و عدم اعلام منطقه پرواز ممنوع بر فراز اوکراین به منظور قطع دسترسی جنگنده‌های روسیه به این سرزمین نوشته «چنین دستوری خطرناک است و حتی اوباما هم در اوج درگیری‌ها در سوریه هیچ وقت آسمان سوریه را به منطقه پرواز ممنوع تبدیل نکرد. چرا که در صورت اعلان چنین دستوری، نیرو‌های هوایی کشور اعلام کننده منطقه پرواز ممنوع باید علیه هر نیرویی که قانون را نقض کند اقدام نظامی انجام دهند و در اینجا یعنی ماموریتی علیه جنگنده‌های روس.»

به گزارش رویداد۲۴ غرب همزمان وعده تحریم علیه مسکو را داده است؛ وعده‌ای که در یک فقره یعنی درخواست قطع دسترسی روسیه به سوئیفت بانکی هم با مخالفت آلمان مواجه شده است. حتی وعده تحریم‌های غرب هم برای روسیه بی‌معنی است چرا که پوتین همین الان با افزایش قیمت نفت و رسیدن آن به بیش از ۱۰۵ دلار در هر بشکه عملا همه زیان‌های ناشی از تحریم غرب را جبران کرده است.

نشریه بریتانیایی گاردین در یادداشتی به تحلیل واکنش‌های غرب در برابر حمله روسیه به اوکراین پرداخته و نوشته این بسته به تصمیم کشورهاست که ببینند آیا می‌خواهند به مقاومت اوکراین کمک کنند یا نه، اما چنین کمکی خطر زیادی دارد، چون پوتین در یک سخنرانی رسما به کشور‌های بیرونی هشدار داده که اگر دخالتی در این جنگ بکنند عواقبی در انتظارشان خواهد بود که تاریخ به خود ندیده. عباراتی که یادآور یک جنگ هسته‌ای است.

این نشریه همچنین دلیل دیگر ترس اروپایی‌ها را شرح داده و گفته اروپای مرکزی نگران تشدید بحران پناهجو هم هست. اگرچه برخی دیپلمات‌ها خوشبینند و معتقدند شرایط مانند بحران پناهجویان سال ۲۰۱۵ از سوریه نخواهد شد چرا که همین الان هم ۱۵ هزار اوکراینی برای مثال در آلمان زندگی می‌کنند؛ اما بروکرات‌های اروپایی معتقدند پناهجویان در واقع سلاح جنگند.

بحران اوکراین زیر سر غرب

نشریه فارین افیرز در یادداشتی به قلم جان میر شیمر توضیح داده که بحران اوکراین در واقع زیر سر غرب است چرا که مثلث توسعه اتحادیه اروپا، توسعه‌طلبی ناتو و بسط دموکراسی عملا بر آتشی که زیر خاکستر در اوکراین بوده دمیده و راه حل این مشکل هم این است که آمریکا و متحدانش دست از غربی شدن اوکراین بکشند و در عوض اوکراین را به یک کشور خنثی حائل میان غرب و روسیه تبدیل کنند.

در کنار این لفاظی‌ها برخی کشور‌های غربی کمک‌های محدود و عمدتا غیر نظامی را روانه اوکراین کرده‌اند. لهستان به صورت زمینی سعی کرده کمک بشردوستانه به اوکراین ارسال کند. استونی و لتونی هم اعلام کرده‌اند که تانکر سوخت، موشک هدایت‌شونده ضد تانک جاولین و کمک‌های دارویی را در مرز‌های اوکراین به دست نیرو‌های اوکراینی برساند، با این حال همان وعده‌های ناتو که زلنسکی را به سمت تنش بیشتر سوق داد، هیچکدام محقق نشده و نیروهای ناتو اکنون فقط در فاصله نزدیک نظاره‌گر حمله روسیه به اوکراین هستند و هیچ اقدامی نمی‌کنند!