مورد عجیب فائزه هاشمی ؛ سیاستمداری که وارث تصورات پدر نیست

رویداد۲۴ امید کاجیان: فائزه هاشمی و اظهار نظر پر سر و صدایی دیگر. در جدیدترین سخنانی که  او گفته موج اعتراضات را به همراه داشته و عده‌ای خواستار برخورد‌ با او شده‌اند. فائزه هاشمی در کلاب‌هاوس گفته «تنها راه بازگشت سپاه به پادگان‌ها این است که در لیست تحریم‌ها باقی بماند. چیزی که از سپاه نصیب جامعه ایران می‌شود، منفی است و باید جایی متوقف شود.»

این سخنان در حالی مطرح شده که مذاکرات وین دقیقا به خاطر اختلاف طرفین بر سر «لغو تحریم سپاه و خروج از لیست گروه‌های تروریستی» یا «ادامه تحریم‌های سپاه» فعلا متوقف شده است. به همین دلیل خبرگزاری فارس با «درخواست برخورد امنیتی با فائزه هاشمی» به استقبال او رفته است.

خبرگزاری فارس وابسته به سپاه در مطلب خود نوشته «با توجه به همزمانی این اظهارات با اقدامات دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران در خلال برجام و همچنین با توجه به سنگ‌اندازی‌های آمریکا و شبکه داخلی آمریکا در ایران با این ادعا که اگر مذاکرات وین به شکست منتهی شود، مقصر سپاه است، اظهارات دختر هاشمی رفسنجانی در حوزه امنیتی قابل بررسی و پیگرد است و فائزه عملاً به‌عنوان پیاده‌نظام امریکا در داخل کشور، به ایفای نقش پرداخته است.»

در مطلب فارس که با تیتر «چرا فرزندان هاشمی درست تربیت نشده‌اند؟» نوشته «نه محسن هاشمی و نه عفت مرعشی و نه دیگر فرزندان هاشمی، توان مقابله و مدیریت فائزه را ندارند؛ البته این عدم مدیریت درباره سایر خانواده هاشمی نیز مصداق دارد ... در واقع فائزه و محسن و عفت مرعشی و شخص هاشمی نشان داده‌اند که این خانواده خود را حق مطلق می‌پندارند لذا هر عضوی از خانواده، هر موضوعی به ذهنش متبادر می‌شود را به زبان جاری می‌کند. البته در اینکه فرزندان هاشمی به درستی تربیت نشده‌اند، بحثی نیست و هاشمی رفسنجانی نیز به همین واقعیت اشاره کرده است.»

نقد هیچگاه ضمانت اجرایی ندارد، اما درباره رسانه‌های امنیتی همچون فارس و تسنیم و کیهان و ... معمولا این‌چنین نیست، آنها هر گاه مطلبی می‌نویسند، یا فیلمی از پرده پایین کشیده می‌شود، یا در پی آن فردی بازداشت می‌شود، یا تصمیمی در ساختار نظام تغییر می‌کند! حالا که اینگونه فارس به فائزه هاشمی حمله کرده، احتمالا باید منتظر بود تا دستور اجرای آن نیز صادر شود.

حالا پس از سخنان فائزه هاشمی خیلی‌ها به تکاپو افتاده‌اند تا هر طور که شده جلوی او را بگیرند. نشان به آن نشان که منصور حقیقت‌پور نماینده سابق مجلس گفته «نظام باید رأفت را در قبال افرادی همچون فائزه هاشمی کنار بگذارد» چرا که به تعبیر وی، «فائزه خطوط قرمز را زیر پا گذاشته و وقت آن رسیده تا نظام با او برخورد کند.» به جز فارس، دیگر خبرگزاری‌های جریان محافظه‌کار ایران نیز همین خط برخورد را دنبال کرده‌اند و گفتار وی را وقیح می‌دانند و درخواست دارند همه علیه او بیانیه بدهند از جمله حزب کارگزاران که او در آن عضو است؛ چنانچه حسین مرعشی دبیرکل کارگزاران سازندگی نیز گفته «مواضع بیان شده، موضع شخصی خانم هاشمی هست و موضع حزب کارگزاران نیست.»

البته که این نخستین بار نیست بیان عقاید فائزه جنجال به پا کرده و بسیاری را بر افروخته است. سخنان او درباره دونالد ترامپ هم دردسر زیادی برای او ایجاد کرد. هنگام انتخابات آمریکا، او گفته بود: «برای ایران دوست داشتم آقای ترامپ انتخاب شود، ولی اگر یک آمریکایی بودم به آقای ترامپ رأی نمی‌دادم. به خاطر همین فشارهایی که می‌آورد، بالاخره شاید یک تغییر سیاستی اتفاق بیفتد. شاید اگر فشارهای آقای ترامپ ادامه پیدا می‌کرد، بالاخره ما مجبور می‌شدیم یک تغییر سیاست‌هایی را داشته باشیم. این تغییر سیاست‌ها حتماً به نفع مردم می‌توانست اتفاق بیفتد. دموکرات‌های کمی شُل و وِل هستند؛ یعنی با آمدن دموکرات‌ها این موضع خطای ما بیشتر تقویت می‌شود، امیدوارم نشود ولی چنین چشم‌اندازی دارد.»

بیشتر بخوانید: فائزه هاشمی: جرمم «دختر رفسنجانی بودن» است

فائزه شخصیتی است که از دیر باز پرحاشیه بوده و اظهارات خاصش همیشه از این منظر که دختر هاشمی است، از این قبیل حرف‌ها می‌زند و معمولا در معرض توجه بوده است؛ تا آنجا که حتی دیدار او پس از زندان با یکی از هم‌بندی‌هایش نیز به حاشیه‌ای بزرگ علیه خودش تبدیل می‌شود؛ زمانی که بعد از آزادی از حبس به خانه هم‌بندی بهایی‌اش رفت، حتی پدرش معتقد بود باید فائزه اقدامش را جبران کند. خودش اما معتقد بود «زندان تجربه بسیار خوبی بود چراکه با زنان و مردان ایرانی، بهایی‌ها، اصلاح‌طلبان و کسانی آشنا شدم که برای باورهایشان مبارزه می‌کنند.»

او به یورونیوز چنین می‌گوید: «موضع من نسبت به بهایی‌ها، موضع حقوق بشری است. اینکه ما به‌عنوان دین این‌گونه تبعیض قائل شویم و این‌گونه ظلم بکنیم به بهایی‌ها و سایر گروه‌ها مثل اصلاح‌طلبان درست نیست. شما ببینید چقدر بچه‌های اصلاح‌طلب داریم که از دانشگاه‌ها اخراج شده‌اند و زندان رفته‌اند به این دلیل که از حکومت انتقاد کرده‌اند. این‌ها ظلم است در مورد بهایی‌ها هم همین است. نگاه من، نگاه حقوق بشری است.»

فارغ از اینکه فائزه هاشمی درست می‌گوید یا غلط، مسئله اصلی درباره او این است که اولا اظهارات او جنبه فردی دارد و موضع سازمانی و ارگانی نیست که کسی بخواهد به دنبال برخورد امنیتی با او باشد و اساسا چه دلیلی دارد اینکه اگر کسی معتقد باشد رای آوردن ترامپ در سیاست داخلی ایران تاثیرگذار است، چرا باید به خیانت متهم شود؟ مگر سیاست‌گذاران معتقد نیستند که انتخابات در آمریکا هیچ تاثیری در ایران نمی‌گذارد؟ اگر چنین است، چرا باید با گفتن یک جمله چنین برآشفته شوند؟ این جمله به معنای دفاع از اندیشه فائزه هاشمی یا رد آن نیست، بلکه در نقد این رویکرد است که چرا در جمهوری اسلامی همواره مخالف باید به مثابه دشمن دیده شوند؟

نکته دوم که درباره فائزه هاشمی قابل تامل است؛ تغییر رویکرد او نسبت به دیدگاه‌های خانوادگی‌اش است؛ یعنی او فرزند آیت الله هاشمی است، اما لزوما وارث تصورت آیت الله هاشمی نیست. پدرش در هیچ دوره‌ای به دنبال تحریم انتخابات نبود، اما او به عنوان یک فعال سیاسی معتقد است در دوره‌هایی هم باید انتخابات را تحریم کرد. خب چه ایرادی دارد اگر کسی چنین تفکری داشته باشد؟ چه ایرادی دارد اگر کسی صادقانه بگوید دوست دارم برادرم (محسن هاشمی) هم رد صلاحیت شود؟ یکی در فضای سیاسی به این نتیجه رسیده در فلان دوره انتخابات، حضور یا عدم حضورش تاثیری در فرایندها ندارد و آن را بیان می‌کند. مگر وحی را زیر سوال برده است؟

یقینا اگر به صورت سیستماتیک کسی تلاش کند در برگزاری انتخابات اختلال ایجاد کند، در هیچ جای دنیا قابل تحمل نیست، اما مخالفت با یک فرد چه ایرادی دارد؟ در هر کجای دنیا هم به راحتی می‌توان اپوزیسیون افراد و دولت‌ها بود و معمولا فعالان سیاسی که قواعد را پذیرفته‌اند، اپوزیسیون کلیت نظام برای تغییر آن نیست زیرا در آن صورت تبدیل به برانداز می‌شوند و تعریف برانداز و برخورد با آن تقریبا مشخص است، اما در مورد فائزه هاشمی یا هر فرد دیگر که تفکری متفاوت از مسئولان داشته باشد، چه ایرادی دارد آن را هم با صدای بلند بیان کنند؟ 

فائزه هاشمی تنها کسی نیست که راهی جدا از خانواده صاحب مقامش رفته است. تاریخ این چهار دهه پر است از فرزندانی که خلاف پدران اندیشیده‌اند و البته سر نوشت‌های متفاوتی هم داشتند. از مهاجرت و طرد گرفته تا اعدام و مرگ‌ مشکوک سرنوشت آنها بوده است. در این میان فائزه فقط مصاحبه می‌کند؛ مصاحبه‌هایی هر چند تند و جنجالی. اما شاید یکبار باید این را پذیرفت که هر فرد این حق را دارد که نقد کند و نظرش را بگوید؛ بی‌آنکه نگران «برخورد امنیتی» باشد.