پرونده مذاکرات احیای برجام مختومه شد؟

رویداد۲۴ زینب غبیشاوی: در حالیکه تا دو سه ماه گذشته به نظر می‌رسید کار مذاکرات احیای برجام به پایان رسیده، اکنون، اما هیچ خبری از آن نیست و در حالی که روسیه تاکید می‌کند که مذاکرات از سر گرفته می‌شود، آمریکا آن را تمام شده می‌داند. آمریکا معتقد است خواسته‌های ایران نابجاست؛ چنانچه رابرت مالی نماینده آمریکا در امور ایران گفته «دلیل به بن‌بست رسیدن گفتگو‌ها و اینکه تمرکز ما دیگر بر آن نیست این است که ایران در دو ماه گذشته موضعی را در پیش گرفته که اساسا به بازگشت به توافق نامربوط است. خواسته‌هایی را مطرح کردند که هیچ ربطی به برجام نداشت.» و از سوی دیگر ایران معتقد است آمریکا به حرف‌هایش پایبند نیست. در چنین شرایطی اعتراضات مردم در ایران نیز رخ داد که کار را بسیار سخت‌تر کرد. در چنین شرایطی تکلیف برجام چیست؟ امیرعلی ابوالفتح کارشناس مسائل بین الملل در پاسخ به این سوال به رویداد۲۴ می‌گوید که برجام مرده است، ولی هیچ یک از طرفین حاضر به اعلام آن نیستند و دیگر به احیای آن نمی‌توان خوشبین بود.

اعتراضات در ایران باعث شده طرف غربی به سمت تحریم برود

ابوالفتح می‌گوید: چشم‌انداز روشنی برای برجام وجود ندارد و به فضای موجود خوشبین نیستم زیرا دو اتفاق رخ داده است یکی اعتراضات در ایران است که باعث شده طرف غربی به سمت تحریم برود. مورد بعدی اتهام جدیدی است که ایران به روسیه پهپاد می‌دهد تا به اوکراین حمله کند که علاوه بر تحریم‌های دیگر، یکسری تحریم‌های پهپادی هم بر ایران تحمیل کرده است. این فضا، فضای دوستانه و فضای کاهش تنش نیست و تنش بیشتر می‌شود.

او می‌گوید: ایران در مقابل تحریم‌های غربی، تحریم‌هایی را اعمال می‌کند و هر اقدامی را پاسخ می‌دهد و در این فضا به نظر نمی‌رسد که نه غرب چشم‌انداز و انگیزه‌ای برای بازگشت به برجام دارد و نه ایران چشم و امیدی به برجام دارد و احتمالا این وضعیت ادامه دارد. البته شاید شکست و مرگ برجام اعلام نشود، اما احتمال بازگشت به برجام نسبت به دو سه ماه قبل بسیار کمتر شده است.

این کارشناس با بیان اینکه انتخابات عامل تعیین‌کننده‌ای نیست، تصریح کرد: طبیعتا زمانی که انتخاباتی وجود دارد، تمرکز بر مسائل داخلی است و وارد حوزه‌های چالش‌برانگیز هم نمی‌شوند و برجام هم موضوع چالش برانگیزی در آمریکا و برای مردم آمریکا نیست. اما اینگونه هم نیست که آمریکایی‌ها بخواهند بعد از انتخاباتشان به برجام برگردند، موضوع برجام و اختلافاتش زیاد است و همانطور که الان نسبت به احیای برجام خوشبین نیستم، بعد از انتخابات در آمریکا نیز خوشبین به احیای آن نیستم.

بیشتر بخوانید: گزارشی از آخرین مواضع برجامی/ مذاکرات تا اطلاع ثانوی تعطیل!

او با اشاره به اظهار خوشبینی مدام روسیه مبنی بر احیای برجام و از سرگیری مذاکرات، گفت: اگر یک جبهه‌ای را ترسیم کنیم، روسیه، ایران و چین یک‌سو قرار می‌گیرند. آمریکا و کشور‌های اروپایی هم طرف دیگر. در جبهه ایران ابراز خوشبینی می‌کنند که توافق برجام قابل حصول است و مبتنی بر منافع ملی کشور‌ها است و روسیه و چین از احیای برجام متنفع خواهند شد. بالعکس طرف دیگر مدام ابراز بدبینی می‌کنند و می‌گویند دیگر نمی‌شود توافق را انجام داد. در این صورت روسیه مجبور است مدام اظهار خوشبینی کند و مسئولیت عدم احیای برجام را متوجه آمریکا کند. از همان زمان که آمریکا از برجام خارج شد تاکنون موضع روسیه همین است، اگرنه روسیه هم می‌داند با این وضعیت، خیلی نمی‌توان به توافق خوشبین بود و این اختلافات حل و فصل شود.

ابوالفتح می‌گوید آمریکا برای بازگشت به برجام خواسته‌هایش را مطرح کرده است و به دنبال برجام پلاس و برجام ۶ و ۷ هم هست. این آن‌چیزی است که آمریکا می‌خواهد که اگر ایران می‌خواهد به برجام برگردد، باید شروط پمپئو را کم و بیش انجام دهد. یعنی در متن برجام تغییراتی انجام دهد و تعهدات زمان‌بندی و محدودیت‌ها تغییر کند و یک‌سری برجام‌های دو و سه است که باید رویه ایران در موضوع موشکی، پهپادی و ... تغییر کند. ایران به خواسته‌های فرابرجامی تن نمی‌دهد و اینگونه نیست که یک‌شبه این اختلافات قابل حل شدن باشد.

اعلام مرگ برجام مخاطراتی به همراه دارد

وی در پاسخ به این سوال که آیا باید خودمان را برای شرایط بدون برجام آماده کنیم، گفت: خیلی محتمل نمی‌دانم. گرچه امیدی به بازگشت آمریکا به برجام ندارم، اما هیچ یک از طرفین هم نمی‌خواهند به دوران بدون برجام برگردند. شرایط بدون برجام از دید آمریکایی‌ها یعنی ایران بمب اتمی خود را می‌سازد و آمریکایی‌ها باید در برابر آن یک مقابله انجام دهند که آن جنگ است و چون نمی‌خواهند این اتفاق رخ دهد، همچنان تاکید دارند مذاکرات برجام وجود دارد، حتی اگر مذاکرات به نتیجه نرسد، اعلام مرگ برجام مخاطراتی را به همراه دارد که هیچ یک از طرفین نمی‌خواهند. همانطور که در این چند ماه می‌بینیم که هیچ قدمی در راستای احیای برجام و توافق صورت نگرفته است.

این کارشناس با اشاره به اینکه در شرایط بلاتکلیفی ادامه خواهیم داد، گفت: از دید آمریکایی‌ها ما به سمت ساخت بمب نیستیم، چون اگر بخواهد این را اعلام کند باید وارد جنگ با ایران شود، از همین رو مدام اعلام می‌کند که گریز هسته‌ای ایران کمتر شده یا در آستانه ساخت هسته‌ای قرار دارد، ولی مستقیما نمی‌گویند و صرفا هشدار می‌دهند. ولی همانطور که آژانس گزارش می‌دهد، وضعیت ایران در حال افزایش اورانیوم است و نسل‌های جدید سانتریفیوژ به کار گرفته می‌شود و به لحاظ کیفی و کمی شرایط ایران ارتقا پیدا کرده است، اما این شرایط آن چیزی نیست که آمریکایی‌ها به آن بگویند سلاح هسته‌ای.