جمهوری اسلامی حامی کدام کاندیدای ریاست جمهوری ترکیه است؟

رویداد۲۴ کمال قیلیچداراوغلو رقیب رجب طیب اردوغان به ندرت در مورد زندگی شخصی خود و حتی کمتر در مورد مذهب خود صحبت می‌کند. اما ماه گذشته ویدئویی را ضبط کرد که در آن اذعان کرد که به فرقه علوی تعلق دارد. در روز‌های اخیر هم در یک نشست انتخاباتی در پاسخ به سوال یکی از حضار درباره ریشه‌های خانوادگیش، اعتراف کرد که اجدادش اهل خراسان ایران بوده اند.

جمهوری اسلامی ترجیح می‌دهد کدام کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری ترکیه پیروز شود؟

شرط بستن روی کاندیدایی که شناخت بیشتری روی او دارید و نقاط ضعف و قوتش را می‌دانید کار عاقلانه تریست. مضاف بر اینکه نتیجه جدال با کسی که بیست سال گذشته را صرف کشتی گرفتن با او کرده اید قابل پیش بینی‌تر است. شاید همین ملاحظه‌ها سبب شده وزارت ارشاد در توصیه نامه‌ای خطاب به رسانه‌ها از آن‌ها بخواهد در تحلیل و پوشش اخبار انتخاباتی ترکیه ضمن خودداری از جهت گیری نسبت به یکی از نامزد‌های ریاست جمهوری، «از انتقاد مستقیم نسبت به رجب طیب اردوغان» بپرهیزند و اظهارات «افراد دارای سوگیری یا موضع گیری‌های تند و شائبه برانگیز علیه اردوغان» را پوشش ندهند. البته در این توصیه نامه گفته شده همین رویکرد در مورد سایر رقبا هم رعایت شود، چون هر دو جناح در ترکیه حضور قوی در پارلمان آتی این کشور خواهند داشت و برای توسعه مناسبات دو کشور باید با هر دو طرف همکاری کرد.

اما کفه ترازو در رسانه‌های دولتی و حاکمیتی به سمت اردوغان است. ایرنا ارگان اطلاع رسانی دولت در گزارش‌های خود قلیچداراغلو را «نامزد غربگرا» معرفی کرده و به نقل از کارشناسان این حوزه بار‌ها تاکید کرده که در صورت رای آوردن قلیچداراغلو، ترکیه به یک عضو فعال ناتو تبدیل خواهد شد و پای غرب بیش از پیش به منطقه باز می‌شود. ایرنا حتی از این هم فراتر رفته و به نقل از یکی از فعالان سیاسی ترک، پیروزی قلیچداراغلو را به «وقوع انقلاب نارنجی در ترکیه با هدایت آمریکا» تشبیه کرده است.

خبرگزاری مهر وابسته به سازمان تبلیغات و خبرگزاری فارس وابسته به سپاه بدون توجه به نتایج اکثر نظرسنجی ها، به یافته‌های دو نظرسنجی غیر معتبر اشاره کرده که معتقدند اردوغان دوباره نخست رئیس جمهور ترکیه خواهد شد. استناد آن‌ها در این نظرسنجی‌ها به خبرگزاری اسپوتنیک روسیه است. خبرگزاری مهر به نقل از چند کارشناس، پیروزی اردوغان را به نفع ایران تحلیل کرده است.

لازم به ذکر است که دو کاندیدای رقیب اصلی در ترکیه بر سر نحوه تعاملات آتی با روسیه اختلاف نظر جدی دارند. کمال قلیچداراغلو چندی پیش روسیه را به دخالت در انتخابات ترکیه متهم کرد. در توییتر خود نوشت: اگر میخواهید از ۱۵ می‌ (فردای انتخابات) دوستی و همکاری‌مان پا برجای بماند دستتان را از دولت ترکیه بکشید.

اتهامی که اردوغان به شدت آن را رد کرده است. از سوی دیگر قلیچداراغلو گفته اگر در انتخابات پیروز شود تحریم‌های غرب علیه روسیه را رعایت خواهد کرد.
حمایت رسانه‌های دولتی از اردوغان برخلاف سیاست رسمی و ابلاغی وزارت ارشاد که قطعا در چارچوب هماهنگی‌ با وزارت خارجه است در حالی صورت میگیرد که نامزد رقیب او علاوه بر داشتن ریشه‌های ایرانی، گفته در صورت پیروزی در انتخابات یک نهاد تازه را برای صلح و همکاری در خاورمیانه با مشارکت ایران بنا خواهد گذاشت.

کمال قلیچداراوغلو چندی پیش در یک ضیافت افطار با حضور سفرای خارجی گفته بود «ما تصمیم داریم سازمان صلح و همکاری در خاورمیانه (او‌پی‌سی‌ام) تاسیس کنیم. چرا ترکیه، ایران، عراق و سوریه دور هم جمع نشوند؟»

قلیچداراوغلو یک پروژه دیگر مرتبط با ایران هم دارد که در ویدئویی درباره آن صحبت کرده و آن را «بزرگراه و خط آهن جاده تاریخی ابریشم» خوانده است. قلیچداراوغلو گفته این جاده ۵۵۰۰ کیلومتری قرار است از تبریز و تهران بگذرد و آذربایجان را دور بزند.

یکی از مشکلات ایران با ترکیه در حال حاضر، حمایت‌های اردوغان از تنش افزایی‌های جمهوری آذربایجان در منطقه قفقاز است. الهام علی اف بدون حمایت‌های اردوغان و البته تحریک‌های اسرائیل هرگز قادر به تشدید تنش‌ها تا مرز رویارویی نظامی با ایران نبود. ادامه حکومت اردوغان باعث تعمیق اتحاد ترکیه و جمهوری آذربایجان با هدف مشترک ایجاد منطقه همکاری در قفقاز خواهد شد. ایجاد کریدور‌های جدید میان ترکیه و جمهوری آذربایجان از طریق نخجوان و سایر مناطق، باعث نگرانی ایران است که دلواپس کاهش نفوذ خود در منطقه است. ایران قاعدتا باید امیدوار باشد معضل قفقاز بعد از انتخابات ترکیه حل و فصل شود. اتفاقی که شاید با روی کار آمدن کمال قلیچداراغلو شدنی باشد.

بیشتر بخوانید: پیامدهای نشست مسکو/ ایران، روسیه و سوریه از اردوغان چه می‌خواهند؟ 

اما ظاهرا نشست چهارجانبه ایران، روسیه، ترکیه و سوریه کار خودش را کرده است.

درنشست ده می‌ وزرای خارجه ترکیه، سوریه، روسیه و ایران در مسکو طرف‌ها برای ترسیم یک نقشه راه جهت عادی‌سازی روابط ترکیه و سوریه به توافق رسیدند. معنی این اتفاق این است که اگر رجب طیب اردوغان برنده شود، این فرآیند عادی‌سازی پیش خواهد رفت و این پیروزی برای ایران و روسیه بود که از سال ۲۰۱۴ و شروع جنگ داخلی سوریه، با ترکیه بر سر حفظ بشار اسد بر سر قدرت درگیر بودند.

اما موضوع نشست چهارجانبه تهران، مسکو، آنکارا، دمشق فقط به آشتی ترکیه و سوریه ختم نشده و بر انتخابات هم سایه انداخته است.

نشریه آمریکایی فوربس هفته گذشته در گزارشی به این تحلیل رسیده که جلسه مذکور فقط برای گرفتن عکس یادگاری در آستانه انتخابات ترکیه نبوده است بلکه با این هدف بوده که بدانند بلوک دشمن، شامل «روسیه / ایران / سوریه» درست در لحظه‌ای که او در آسیب‌پذیرترین وضعیت خود قرار دارد، چه وعده‌های مثبت و تهدید‌های منفی در سر دارند، چه چیزی را می‌خواهند و چه چیزی را ارائه می‌دهند.

نشریه فوربز نشست چهارجانبه مسکو، تهران، آنکارا و دمشق را به بازی «روسیه / ایران / سوریه (RIS)» در مسکو تشبیه کرده و می‌گوید در این بازی توهین به اردوغان در صدر دستورکار قرار داشت. این سه تا می‌خواستند به ترکیه بگویند ما نیازی نداریم که در یک انتخابات عادلانه مبارزه کنید یا در صورت شکست قدرت را تحویل دهید. برخلاف غرب.

بر اساس گزارش این نشریه در واقع، این‌ها میخواهند به ترکیه بگویند ما متحدان واقعی شما در این زمینه هستیم. هیچ مزخرفی به نام حقوق بشر یا مطبوعات آزاد وجود ندارد. ما می‌توانیم به تو کمک کنیم تا قدرت را به طور نامحدود حفظ کنی. در واقع، ما ترجیح می‌دهیم در این راه بتو کمک کنیم، چون قرار نیست ترکیه به طور کامل بخشی از بلوک غرب شود.

به اعتقاد رسانه‌های غربی، ایران، روسیه و سوریه در نشستی که با ترکیه داشتند قطعا از آنکارا خواسته اند که کمک به آذربایجان را متوقف کند. هم تهران و هم مسکو از اردوغان می‌خواهند که بازی در حیاط پشتی آن‌ها را متوقف کند. ایران و روسیه قطعا نمی‌خواهند خطوط لوله و مسیر‌های تجاریشان را از دست بدهند. شاید اردوغان مجبور شود مانور استراتژیکش در دور زدن ایران و روسیه برای اتصال کوریدور‌هایی آسیای مرکزی به جهان آزاد را متوقف کند.

فوربز در ادامه نوشته است: اسرائیل در حال تدارک یک حمله بزرگ است که ظاهراً جزئیات آن را از ترس افشای اطلاعات، با ایالات متحده درمیان نخواهند گذاشت. برای چنین حمله هوایی احتمالی به مراکز هسته‌ای ایران، اسرائیل حداقل برای برخی از پرواز‌ها به خاک ترکیه نیاز خواهد داشت. احتمالا ایران، روسیه و سوریه از اردوغان خواسته اند که در ازای حمایت از او در انتخابات، به اسرائیلی‌ها اجازه چنین دسترسی را ندهد. مسیر جایگزین از طریق آسمان عراق توسط ایالات متحده کنترل می‌شود و واشنگتن قطعاً باید از این ابتکار اطلاع و حق وتو داشته باشد.

بیشتر بخوانید: فردای انتخابات ترکیه چه خواهد شد؟

آخرین وضعیت انتخابات ترکیه

اکثر نظرسنجی‌ها برتری نسبی کمی به قلیچداراغلو در رقابت با رجب طیب اردوغان داده اند و بسیاری از کارشناسان معتقدند این فاصله کم یعنی در انتخابات نهایی هیچ کدام موفق به بدست آوردن اکثر مطلق آرا نخواهند شد و انتخابات به دور دوم که دو هفته بعد برگزار می‌شود، خواهد رفت.

حامیان قلیچداراغلو از به دور دوم کشیده شدن انتخابات میترسند، چون معتقدند در این فاصله اردوغان فرصت خواهد داشت که وعده هایش برای کمک‌های بیشتر را با سو استفاده از نهاد‌های دولتی تشدید کند. او در طول کمپین انتخاباتی از منابع عمومی برای مبارزات انتخاباتی خود استفاده کرده و به میلیون‌ها خانوار گاز طبیعی رایگان داده و پروژه‌های بزرگ را یکی پس از دیگری راه اندازی کرده است. شبکه خبری دولتی ترکیه ماه گذشته بیش از ۳۲ ساعت پوشش زنده به اردوغان داده در حالی که قلیچداراوغلو فقط ۳۲ دقیقه وقت داشته است.