هزینه های سنگین یک معامله افتخارآمیز
محمد مهدی تولایی*
با فرارسیدن روز اجرای برجام و موفقیت مذاکرات هسته ای، ریاست محترم جمهوری در نامه ای به مقام معظم رهبری ضمن تبریک این دستاورد مهم، به تشریح دستاوردهای یازده گانه پرداخت. رهبری معظم هم در پاسخ به نامه دکتر روحانی، ضمن ابراز خرسندی از توفیقات حاصله و قدردانی از دست اندرکاران، نکاتی را یادآور شدند که در این نوشتار کوتاه، به یکی از موارد آن، اشاره می نمایم.
رهبر عالی نظام جمهوری اسلامی در بخش سوم نکات خود، متذکر می شوند: « در تبلیغات توجه شود که در برابر آنچه در این معامله به دست آمده، هزینه‌های سنگینی پرداخت شده است. نوشته‌ها و گفته‌هائی که سعی می‌کنند این حقیقت را نادیده گرفته و خود را ممنون طرف غربی وانمود کنند با افکار عمومی ملت، صادقانه رفتار نمی‌کنند»
در باب هزینه های سنگین متحمله، نکاتی را باید یادآور شد.
1- اولین هزینه غیرقابل جبران تحمیل شده، هزینه اعمال تحریم های ظالمانه علیه جمهوری اسلامی ایران می باشد.تحریم هایی فلج کننده که صادرات و واردات ایران را هدف قرار داد و مشکلات فراوانی را ایجاد نمود.اگر جمع واردات و صادرات کشور را 150 میلیارد دلار در نظر بگیریم، حداقل اثر تحریم این بوده است که اضافه هزینه ای حدود 20 درصدی روی دست دولت ایران باقی گذاشته است. یعنی برای اینکه صادرات انجام شود، کشورمان ناچار شده است از کشورهای واسطه، سازمان های واسطه، بانک های واسطه و انواع و اقسام واسطه ها استفاده کند. بهره گیری از واسطه ها، علاوه بر تحمیل اضافه هزینه، مشکلاتی را برای واسطه ها نیز در پی دارد چراکه همکاری با ایران، جرمی محرز معین شده بود لذا تاسیس شرکت های صوری توسط واسطه ها راهکاری برای فرار از تبعات جهانی بود.اما چنین راهکاری در موارد متعدد، ضرر عمده ای متوجه کشور نمود به این نحو که در برخی مسیرهای ترانزیت، نقصی حاصل شد و پول ها و محموله های بزرگ نفت و پتروشیمی، به دلیل واسطه بازی و دور زدن تحریم ها، گم شد و کسی هم پاسخگو نبود. بنابراین، اگر هزینه اضافی 20 درصدی بر 150 میلیارد دلار را محاسبه کنیم مبلغی در حدود 30 میلیارد دلار در سال می شود یعنی روزی 80 میلیون دلارضرر مستقیم غیر قابل انکار از محل تحریم ها.
ابعاد هزینه های تحمیل شده از طریق تحریم ها، بسیار فراتر از آنست که بتوان خلاصه وار به آن اشاره کرد اما باید دانست که غیرقابل محاسبه است چرا که فرصت های سرمایه گذاری فراوان، فرصت جهش اقتصادی، فرصت تبدیل شدن به اقتصاد نوظهور و بسیاری فرص دیگر با اعمال تحریم های ظالمانه، از دست رفت. بسیاری از بیماران به دلیل تحریم دارویی فوت نمودند و بسیاری دچار امراض حادتر شدند که قابل محاسبه نیست. از ورود و یا کسب بسیاری از فن آوری ها و علوم ممانعت به عمل آمد که هزینه های تاخیری فراوانی را تحمیل نمود و...
ظلم بزرگی که غرب به ایران وارد نمود به علاوه ظلم بزرگی که برخی افراد در داخل کشور با فراهم نمودن مسیر حرکت پرونده هسته ای به سمت شورای امنیت سازمان ملل و صدور قطعنامه های متعدد تحریمی وارد نمودند و ظلم بزرگی که برخی بیانیه خوانان در مذاکرات هسته ای با مذاکره بر سر مکان و زمان گفتگوهای هسته ای و در نتیجه صدور قطعنامه های جدید و تلف شدن سرمایه گذاران و بیماران صعب العلاج به کشور وارد نمودند قابل شمارش نیست و نخواهد بود و هزینه سنگینی بود که تحمیل شد.
2- یکی از هزینه های سنگین تحمیل شده توسط غرب، شهادت چهارتن از دانشمندان هسته ای کشور در سالهای گذشته می باشد. دانشمندانی که هرکدام از آنان در حکم سرمایه گذاری بلند مدت نظام و از ارکان علم هسته ای کشور بودند و با افشای نام و اطلاعات آنان توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی و برنامه ریزی سازمان جاسوسی اسرائیل، به درجه رفیع شهادت نائل آمدند. خسارت سنگینی از این ناحیه وارد شد به علاوه مشکلاتی که برای دیگر دانشمندان کشور از لحاظ رعایت شرایط حفاظتی تحمیل شد و همچنین ایجاد شائبه کم شدن امنیت در ذهن ایرانیان در زمینه چرایی امکان ترور دانشمندان هسته ای؛ که همگی این موارد، هزینه های سنگینی را تحمیل نمود.
3- هزینه سنگین دیگری که طی سالهای گذشته تحمیل شد صدور شش قطعنامه فصل هفتمی شورای امنیت سازمان ملل بر ضدّ ایران و دوازده قطعنامه و پنج تصمیم شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و در نتیجه، تبعات سنگین تصمیمات و مصوبات فوق برای کشور بود. ایران به عنوان خطری بین المللی مورد شناسایی قرار گرفت و ایران هراسی در جهان، گسترده شد.فضای بین المللی به گونه ای برای ایران، ساخته شد که حتی کشورهای ضیف دنیا نیز در قبال ارتباط با ایران به باج خواهی دست می یازیدند و حتی در برخی موارد، احتمال حمله نظامی وجود داشت.تحریم های ادعایی فلج کننده، درصدد ایجاد شورش عمومی به خاطر فشارهای اقتصادی وارد آمده بر اقشار ضعیف مردم بود و موجب بی ثباتی اقتصادی و تعطیلی بسیاری از بنگاههای اقتصادی شد و بر تعداد افراد زیر خط فقر افزود. هزینه سنگین برخورد غیر مودبانه و یا خشن با دانشمندان ایرانی در کشورهای مختلف و چنین برخوردی با دانشمندان و سرمایه گذاران خارجی پس از سفر به ایران و از بین بردن رغبت ارتباط با ایران به دلیل تبعات سنگین آتی، همه و همه؛ هزینه های سنگینی است که غربیها و نهادهای برآمده از آنها به ایران تحمیل کردند. البته نباید از ظلم افرادی که قطعنامه ها را کاغذ پاره می خواندند و در قبال این کاغذپاره ها، علاوه بر اینکه برنامه ای نداشتند به وادادگی در مقابل مشکلات ناشی از آن، روی آوردند و با بی تدبیری، اثرات قطعنامه ها را دوچندان نمودند نیز غافل شد.
4- از جمله هزینه های غیرقابل جبران تحمیلی توسط معاندان نظام جمهوری اسلامی ایران، مشغولیت سازی گسترده برای سیاست خارجی ایران به وسیله پرونده هسته ای در طی دوازده سال گذشته می باشد. تصور کنید اگر این پرونده در طی دوازده سال گذشته، چنین ابعادی نمی یافت چه فرصت هایی که برای سیاست خارجی ایران به وجود می آمد و هدر نمی رفت و چه فرصت هایی که وجود داشت و تلف شد و چه ظرفیت هایی که به فعلیت نرسید.حجم انرژی مصرف شده در این پرونده ادعایی که نهایتا به تبرئه ایران منتهی شد هزینه سنگینی است که قابل محاسبه نیست.به خاطر یک سخن کذب، چه فراز و نشیب طولانی طی شد و چقدر مشغولیت توسط دشمنان نظام اسلامی برای ایران به وجود آمد و چقدر ایران را از برنامه های توسعه ای خود عقب انداختند و بسیاری هزینه های دیگر که نباید پایان موفقیت آمیز مذاکرات، ما را به فراموشی این قبیل اقدامات، سوق دهد.
5- یکی از هزینه های سنگین و غیرقابل محاسبه و مخفی تحمیل شده، ایجاد اختلافات درونی گسترده در موضوع پرونده هسته ای بود. در طی دوازده سال گذشته و در ایام مذاکرات- که البته در برخی از دوره ها، دید و بازدید بود و وقت تلف کردن تا مذاکره- و بالاخص در بیش از دو سال گذشته، اختلافات درونی، بخش گسترده ای از مسائل کلان کشور را درگیر خود کرده بود و این اختلاف نظرها به لج و لجبازی، توهین و افترا، تهدید به قتل و بسیاری اعمال نابخردانه دیگر منجر شد و با انتقال این موضوعات به فضای عمومی جامعه و ایجاد کش و قوس بیهوده میان مردم، از دیگر مسائل مهم جامعه غفلت به عمل آمد. این حجم انرژی که باید در مسیر وحدت ملی به کار گرفته می شد موجب شکاف درونی شد و خسارات فراوانی را وارد آورد.
به طور مثال، پخش تلویزیونی جلسات کمیسیون برجام مجلس با مسوولان مذاکره کننده سابق و فعلی، یکی از احمقانه ترین کارهای ممکن و یکی از کاری ترین ضربات در مسیر شکاف درونی و ایجاد بی اعتمادی به مسوولان سیاسی بود.کجای دنیا جلسات خصوصی مهمی که مرتبط با امنیت و آینده کشور است را اینگونه با جزئیات، منتشر می نمایند؟ کجای دنیا جلساتی که مباحث محرمانه فراوانی در آن مطرح می شود و یکی از بینندگان پر و پاقرص آن، دشمنان کشور می باشند را به صورت کامل منتشر می نمایند؟کجای دنیا جلساتی تشکیل می دهند و خادمان خود را- که در اینجا خادمان عرصه دیپلماسی بودند- به وطن فروشی متهم می کنند و آنان را ساده لوح و زود باور معرفی می کنند و وانمود می کنند علاوه بر اینکه هیچ دستاوردی حاصل نشده است بلکه دستاوردها هم از دست رفته است و آنگاه، این جلسات را به صورت تصویری و از تلویزیون رسمی نظام پخش می نمایند؟آیا این خسارت و هزینه سنگین، قابل جبران است؟ شاید بتوان ایجاد شکاف درونی را بزرگترین دستاورد طرف مقابل و سنگین ترین هزینه تحمیلی دانست.
در طی دوازده سال گذشته، هزینه سنگینی برای پرونده هسته ای پرداخت شد اما نتیجه آن، معامله ای بزرگ بود که دستاوردهای عظیمی را در پی داشت و باید برای تحقق نتایج حاصله، بیش از گذشته کوشا بود.
رهبر عالی نظام جمهوری اسلامی در بخش سوم نکات خود، متذکر می شوند: « در تبلیغات توجه شود که در برابر آنچه در این معامله به دست آمده، هزینه‌های سنگینی پرداخت شده است. نوشته‌ها و گفته‌هائی که سعی می‌کنند این حقیقت را نادیده گرفته و خود را ممنون طرف غربی وانمود کنند با افکار عمومی ملت، صادقانه رفتار نمی‌کنند»
در باب هزینه های سنگین متحمله، نکاتی را باید یادآور شد.
1- اولین هزینه غیرقابل جبران تحمیل شده، هزینه اعمال تحریم های ظالمانه علیه جمهوری اسلامی ایران می باشد.تحریم هایی فلج کننده که صادرات و واردات ایران را هدف قرار داد و مشکلات فراوانی را ایجاد نمود.اگر جمع واردات و صادرات کشور را 150 میلیارد دلار در نظر بگیریم، حداقل اثر تحریم این بوده است که اضافه هزینه ای حدود 20 درصدی روی دست دولت ایران باقی گذاشته است. یعنی برای اینکه صادرات انجام شود، کشورمان ناچار شده است از کشورهای واسطه، سازمان های واسطه، بانک های واسطه و انواع و اقسام واسطه ها استفاده کند. بهره گیری از واسطه ها، علاوه بر تحمیل اضافه هزینه، مشکلاتی را برای واسطه ها نیز در پی دارد چراکه همکاری با ایران، جرمی محرز معین شده بود لذا تاسیس شرکت های صوری توسط واسطه ها راهکاری برای فرار از تبعات جهانی بود.اما چنین راهکاری در موارد متعدد، ضرر عمده ای متوجه کشور نمود به این نحو که در برخی مسیرهای ترانزیت، نقصی حاصل شد و پول ها و محموله های بزرگ نفت و پتروشیمی، به دلیل واسطه بازی و دور زدن تحریم ها، گم شد و کسی هم پاسخگو نبود. بنابراین، اگر هزینه اضافی 20 درصدی بر 150 میلیارد دلار را محاسبه کنیم مبلغی در حدود 30 میلیارد دلار در سال می شود یعنی روزی 80 میلیون دلارضرر مستقیم غیر قابل انکار از محل تحریم ها.
ابعاد هزینه های تحمیل شده از طریق تحریم ها، بسیار فراتر از آنست که بتوان خلاصه وار به آن اشاره کرد اما باید دانست که غیرقابل محاسبه است چرا که فرصت های سرمایه گذاری فراوان، فرصت جهش اقتصادی، فرصت تبدیل شدن به اقتصاد نوظهور و بسیاری فرص دیگر با اعمال تحریم های ظالمانه، از دست رفت. بسیاری از بیماران به دلیل تحریم دارویی فوت نمودند و بسیاری دچار امراض حادتر شدند که قابل محاسبه نیست. از ورود و یا کسب بسیاری از فن آوری ها و علوم ممانعت به عمل آمد که هزینه های تاخیری فراوانی را تحمیل نمود و...
ظلم بزرگی که غرب به ایران وارد نمود به علاوه ظلم بزرگی که برخی افراد در داخل کشور با فراهم نمودن مسیر حرکت پرونده هسته ای به سمت شورای امنیت سازمان ملل و صدور قطعنامه های متعدد تحریمی وارد نمودند و ظلم بزرگی که برخی بیانیه خوانان در مذاکرات هسته ای با مذاکره بر سر مکان و زمان گفتگوهای هسته ای و در نتیجه صدور قطعنامه های جدید و تلف شدن سرمایه گذاران و بیماران صعب العلاج به کشور وارد نمودند قابل شمارش نیست و نخواهد بود و هزینه سنگینی بود که تحمیل شد.
2- یکی از هزینه های سنگین تحمیل شده توسط غرب، شهادت چهارتن از دانشمندان هسته ای کشور در سالهای گذشته می باشد. دانشمندانی که هرکدام از آنان در حکم سرمایه گذاری بلند مدت نظام و از ارکان علم هسته ای کشور بودند و با افشای نام و اطلاعات آنان توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی و برنامه ریزی سازمان جاسوسی اسرائیل، به درجه رفیع شهادت نائل آمدند. خسارت سنگینی از این ناحیه وارد شد به علاوه مشکلاتی که برای دیگر دانشمندان کشور از لحاظ رعایت شرایط حفاظتی تحمیل شد و همچنین ایجاد شائبه کم شدن امنیت در ذهن ایرانیان در زمینه چرایی امکان ترور دانشمندان هسته ای؛ که همگی این موارد، هزینه های سنگینی را تحمیل نمود.
3- هزینه سنگین دیگری که طی سالهای گذشته تحمیل شد صدور شش قطعنامه فصل هفتمی شورای امنیت سازمان ملل بر ضدّ ایران و دوازده قطعنامه و پنج تصمیم شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و در نتیجه، تبعات سنگین تصمیمات و مصوبات فوق برای کشور بود. ایران به عنوان خطری بین المللی مورد شناسایی قرار گرفت و ایران هراسی در جهان، گسترده شد.فضای بین المللی به گونه ای برای ایران، ساخته شد که حتی کشورهای ضیف دنیا نیز در قبال ارتباط با ایران به باج خواهی دست می یازیدند و حتی در برخی موارد، احتمال حمله نظامی وجود داشت.تحریم های ادعایی فلج کننده، درصدد ایجاد شورش عمومی به خاطر فشارهای اقتصادی وارد آمده بر اقشار ضعیف مردم بود و موجب بی ثباتی اقتصادی و تعطیلی بسیاری از بنگاههای اقتصادی شد و بر تعداد افراد زیر خط فقر افزود. هزینه سنگین برخورد غیر مودبانه و یا خشن با دانشمندان ایرانی در کشورهای مختلف و چنین برخوردی با دانشمندان و سرمایه گذاران خارجی پس از سفر به ایران و از بین بردن رغبت ارتباط با ایران به دلیل تبعات سنگین آتی، همه و همه؛ هزینه های سنگینی است که غربیها و نهادهای برآمده از آنها به ایران تحمیل کردند. البته نباید از ظلم افرادی که قطعنامه ها را کاغذ پاره می خواندند و در قبال این کاغذپاره ها، علاوه بر اینکه برنامه ای نداشتند به وادادگی در مقابل مشکلات ناشی از آن، روی آوردند و با بی تدبیری، اثرات قطعنامه ها را دوچندان نمودند نیز غافل شد.
4- از جمله هزینه های غیرقابل جبران تحمیلی توسط معاندان نظام جمهوری اسلامی ایران، مشغولیت سازی گسترده برای سیاست خارجی ایران به وسیله پرونده هسته ای در طی دوازده سال گذشته می باشد. تصور کنید اگر این پرونده در طی دوازده سال گذشته، چنین ابعادی نمی یافت چه فرصت هایی که برای سیاست خارجی ایران به وجود می آمد و هدر نمی رفت و چه فرصت هایی که وجود داشت و تلف شد و چه ظرفیت هایی که به فعلیت نرسید.حجم انرژی مصرف شده در این پرونده ادعایی که نهایتا به تبرئه ایران منتهی شد هزینه سنگینی است که قابل محاسبه نیست.به خاطر یک سخن کذب، چه فراز و نشیب طولانی طی شد و چقدر مشغولیت توسط دشمنان نظام اسلامی برای ایران به وجود آمد و چقدر ایران را از برنامه های توسعه ای خود عقب انداختند و بسیاری هزینه های دیگر که نباید پایان موفقیت آمیز مذاکرات، ما را به فراموشی این قبیل اقدامات، سوق دهد.
5- یکی از هزینه های سنگین و غیرقابل محاسبه و مخفی تحمیل شده، ایجاد اختلافات درونی گسترده در موضوع پرونده هسته ای بود. در طی دوازده سال گذشته و در ایام مذاکرات- که البته در برخی از دوره ها، دید و بازدید بود و وقت تلف کردن تا مذاکره- و بالاخص در بیش از دو سال گذشته، اختلافات درونی، بخش گسترده ای از مسائل کلان کشور را درگیر خود کرده بود و این اختلاف نظرها به لج و لجبازی، توهین و افترا، تهدید به قتل و بسیاری اعمال نابخردانه دیگر منجر شد و با انتقال این موضوعات به فضای عمومی جامعه و ایجاد کش و قوس بیهوده میان مردم، از دیگر مسائل مهم جامعه غفلت به عمل آمد. این حجم انرژی که باید در مسیر وحدت ملی به کار گرفته می شد موجب شکاف درونی شد و خسارات فراوانی را وارد آورد.
به طور مثال، پخش تلویزیونی جلسات کمیسیون برجام مجلس با مسوولان مذاکره کننده سابق و فعلی، یکی از احمقانه ترین کارهای ممکن و یکی از کاری ترین ضربات در مسیر شکاف درونی و ایجاد بی اعتمادی به مسوولان سیاسی بود.کجای دنیا جلسات خصوصی مهمی که مرتبط با امنیت و آینده کشور است را اینگونه با جزئیات، منتشر می نمایند؟ کجای دنیا جلساتی که مباحث محرمانه فراوانی در آن مطرح می شود و یکی از بینندگان پر و پاقرص آن، دشمنان کشور می باشند را به صورت کامل منتشر می نمایند؟کجای دنیا جلساتی تشکیل می دهند و خادمان خود را- که در اینجا خادمان عرصه دیپلماسی بودند- به وطن فروشی متهم می کنند و آنان را ساده لوح و زود باور معرفی می کنند و وانمود می کنند علاوه بر اینکه هیچ دستاوردی حاصل نشده است بلکه دستاوردها هم از دست رفته است و آنگاه، این جلسات را به صورت تصویری و از تلویزیون رسمی نظام پخش می نمایند؟آیا این خسارت و هزینه سنگین، قابل جبران است؟ شاید بتوان ایجاد شکاف درونی را بزرگترین دستاورد طرف مقابل و سنگین ترین هزینه تحمیلی دانست.
در طی دوازده سال گذشته، هزینه سنگینی برای پرونده هسته ای پرداخت شد اما نتیجه آن، معامله ای بزرگ بود که دستاوردهای عظیمی را در پی داشت و باید برای تحقق نتایج حاصله، بیش از گذشته کوشا بود.
*کارشناس مسائل سیاسی
خبر های مرتبط
