پزشکیان دور اول رئیس جمهور می‌شود با دور دوم؟

رویداد ۲۴ | مصطفی فقیهی در تحلیلی با عنوان «۱۳ نکته درباره‌ی شگفتی‌های انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۳» نوشت:

۱. اگرچه بسیاری با شنیدن خبر ردصلاحیت علی لاریجانی رییس ۳ دوره‌ی مجلس ایران شگفت زده شدند، اما آن‌چه حقیقتاً برای نگارنده، جای شگفتی داشت، تایید صلاحیت دکتر مسعود پزشکیان و اساساً ترکیب ۶ کاندیدای تأیید شده بود که کمکی ناخواسته، اما قابل‌توجه به جریان اصلاحات-میانه‌رو محسوب می‌شود.

بی‌تردید تایید «پزشکیان»، اتفاقی بزرگ در صحنه انتخابات ایران است که بار دیگر، احتمال قدرت گرفتن اصلاح‌طلبان و میانه‌رو‌ها را چند برابر افزایش خواهد داد.

۲. پزشکیان چندین دوره نماینده مجلس، نائب رییس مجلس و وزیر بهداشت دوره‌ی خاتمی بوده که نامش در میان ۳ کاندیدای مورد حمایت جبهه‌ی اصلاحات (منتقد دولت و برخی نهاد‌ها در ساختار قدرت) دیده می‌شد؛ و اتفاقاً همین حمایت جبهه‌ی شبهِ‌مطرود اصلاحات از او و تحریم ضمنیِ انتخابات در سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۲ توسط همین جبهه، منجر به تولیدِ وسیعِ یک پیش‌بینیِ قابل‌انتظار مبنی بر «ردصلاحیت پزشکیان» شده بود.

۳. حمایت انحصاری و تام‌وتمامِ این جبهه و بالاخص شخص سید محمد خاتمی از او نیز، آراءِ تشکیلاتیِ نسبتاً قابل توجهی را به سوی سبد آراء پزشکیان سرازیر می‌کند.

۴. خودِ «پزشکیان» که به حُریت و اخلاق‌مداری -حتی در جبهه‌ی رقیب- شُهره است، از مخالفان رویه‌ی گشت ارشاد است و حتی در ماجرای فوت مهسا امینی، با حضور تلویزیون ایران، حرف‌های صریح و به شدت انتقادآمیزی بر زبان راند که خشم جریان‌های رقیب را برانگیخت.

۵. پزشکیان متولد مهاباد است، زبان کردی می‌داند و می‌تواند بخش زیادی از آراء قومیتی مردم کُردزبان را تصاحب کند. از طرفی، او که اصالتا آذری است و بیش از ۲۰ سال نماینده‌ی مردم تبریز در مجلس است و کاملاً مورد شناخت اهالی مناطق آذری‌زبان است. ضمن آن‌که به نظر می‌رسد، برای آذری‌زبان‌های ما نیز، حضور فردی از دل و ریشه‌ی آن‌ها در کاخ ریاست‌جمهوری، اهمیتِ ویژه‌ای دارد.

پس می‌توان ادعا کرد، آراء کرد‌ها و آذری‌زبان‌ها برای پزشکیان بسیار کارساز خواهد بود.

۶. در انتخابات پیش‌رو ۶ کاندیدا، تایید صلاحیت شده‌اند. در نگاه اول، صحنه‌ی انتخابات و چیدمان‌ش، درست به مانند سال ۱۴۰۰ به نظر می‌رسد؛ ۴ کاندیدای اصولگرا - انقلابی، ۱ کاندیدای میانه‌رو و ۱ کاندیدای اصلاح‌طلب.

۷. اما تفاوت بزرگ این دو انتخابات، تفاوتِ اخلاقی-شخصیتیِ رقبای پزشکیان از ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳ است که هم‌اینک، به دلیل تشدید سنگین درگیری‌های درون‌گروهی میانِ «دو قطب اصلی اصولگرا» (قالیباف - جلیلی)، کناره‌گیری و انصراف به نفع دیگری، بسیار بعید به نظر می‌رسد؛ مگر آن‌که از سطوح بالا به آن‌ها حکم شود. درست برعکس انتخابات ۱۴۰۰ که همه‌ی رقبای اصولگرای رییسی به سود او کنار رفتند و آراء آن‌ها به سبدِ رأیِ رییسی اختصاص یافت.

۸. بر همین اساس، به نظر می‌آید که در انتخابات ۱۴۰۳، آراء جلیلی و قالیباف به سود پزشکیان شکسته خواهد شد و عدم انصراف زاکانی و قاضی‌زاده نیز، کار را برای انقلابی‌ها سخت‌تر می‌کند؛ هر چند انصراف آن‌ها نیز تفاوتی جدی در کشاندنِ رقابت‌ها به دور دوم نخواهد داشت.

۹. با این شرایط انتخابات ۱۴۰۳، اگرچه از لحاظ شاخص ردصلاحیت‌ها شبیهِ انتخابات ۱۴۰۰ است، اما از از منظرِ شکلی، شباهتی با انتخابات ۱۳۸۴ دارد که به احتمال قوی، به دور دوم کشیده خواهد شد.

در واقع، حضور پزشکیان با آن موارد پیش‌گفته در دور دوم، بسیار جدی به نظر می‌رسد که به احتمال قوی، یا جلیلی یا قالیباف به رقابت خواهد پرداخت.

۱۰. قالیباف در انتخابات مجلس اخیر که ۴ ماه قبل برگزار شد، مانند دیگر هم‌قطارانِ خود، با رای ۴۰۰ هزار نفره در تهران، تحقیر شد و حتی یک‌سوم آراء سابقِ خود در دوره‌ی پیش‌تر را کسب کرد.

شاید اگر پزشکیان تاییدصلاحیت نمیشد، قالیباف می‌توانست آراء بخشی از میانه‌رو‌ها را تصاحب کند و بخش زیادی از سبدِ رأیِ نظام را از آنِ خود کند، اما تاییدصلاحیتِ پزشکیان، ورق را علیه قالیباف برگرداند؛ به‌طوری‌که به‌نظر می‌رسد این اتفاق، منجر به سرازیریِ بخش بیش‌تری از «آراء حامیان نظام» و «آراءِ رییسی» به «سبد رای جلیلی» خواهد شد و مابقی، به سبد رأی قالیباف اضافه خواهد شد.

۱۱. در چنین شرایطی، حدس من این است که پزشکیان با حمایت‌های پیش‌گفته و توانایی‌های خود در مناظرات، می‌تواند با کفِ ۶ میلیون از آراء، به دور دوم برود؛ و در انتخابات دور دوم نیز، با برانگیختگی قشر خاکستری، پیروز خواهد شد.

۱۲. در عین حال، اگر پزشکیان در ایام پیش‌رو و بالاخص در مناظرات، خوب عمل کند و آراء قشر خاکستری را تصاحب کند، می‌تواند مشارکت در انتخابات را افزایش دهد؛ و اگر مشارکت در انتخابات پیش‌رو از ۶۰ درصد عبور کند، پیروز و رییس‌جمهور قطعی، مسعود پزشکیان خواهد بود.

۱۳. مصطفی پورمحمدی وزیر اسبق کشور در دولت اول احمدی نژاد و رییس سابق سازمان بازرسی کل کشور، می‌تواند چهره‌ای شبیه به علی‌اکبر ولایتیِ میانه‌رو در انتخابات ۹۲ باشد که تاثیری جدی در پیروزی روحانی در مناظرات داشت؛ پورمحمدیِ میانه‌رو نیز می‌تواند چنین نقشی برای پزشکیان ایفا کند و حتی آراءراصولگرایان سنتی را به سوی پزشکیان، سرازیر کند.