محمدتقی مصباح یزدی کیست| درباره ذهن کادرساز و مروج دیدگاههای سیاسی-فقهی در حوزه علمیه قم چه میدانیم؟
رویداد۲۴| محمدتقی مصباح یزدی در سال ۱۳۱۳ هجری شمسی در یزد به دنیا آمد. او از دوران کودکی به علوم دینی علاقهمند بود و در سن ۱۵ سالگی به قم رفت تا تحصیلات حوزوی خود را آغاز کند. در قم، او در مدارس علمیه نامدار این شهر مشغول به تحصیل شد و از محضر اساتید بزرگ، چون آیتالله بروجردی و امام خمینی بهرهبرداری کرد. این دو شخصیت بزرگ، تأثیر عمیقی بر شکلگیری افکار و دیدگاههای او گذاشتند و مصباح یزدی در اینجا دانش گستردهای در فقه، اصول فقه، فلسفه و کلام اسلامی کسب کرد.
پس از اتمام تحصیلات ابتدایی خود در قم، مصباح یزدی به سطوح بالاتر علمی دست یافت. او با تسلط بر مبانی فقه اسلامی، به اجتهاد رسید و به یکی از مجتهدین معاصر تبدیل شد.
کی از اقدامهای عمده و تأثیرگذار مصباح یزدی، تأسیس و مدیریت مراکز علمی و حوزوی بود. در سال ۱۳۶۵، او با تأسیس «مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی»، گام مهمی در راستای تربیت طلاب و پژوهشگران در زمینههای مختلف علوم دینی برداشت. این مؤسسه به سرعت به یکی از مراکز معتبر علمی و حوزوی تبدیل شد و توانست تعداد زیادی از طلاب را به عنوان نخبگان و متخصصان دین تربیت کند.
تأسیس این مؤسسه، تحولی شگرف در نظام آموزشی حوزههای علمیه به شمار میرفت و مصباح یزدی با طراحی برنامههای آموزشی نوآورانه، تلاش کرد تا نیازهای طلاب را تأمین کند. تخصص او در فقه و اصول و کلام اسلامی، منجر به جذب طلاب بیشتری به این مؤسسه شد و پایهگذار نسلی جدید از دانشمندان دینی گردید.
بیشتر بخوانید: حسین مظاهری تیرانی کیست؟| عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و رئیس حوزه علمیه اصفهان و ماجرای تعطیلی کلاس به خاطر طرح مسائل سیاسی
تدقیق در اندیشه و کنشگری آیت الله مصباح یزدی، بیانگر اهمیت کادرسازی در رویکردهای اجتماعی وی است. در دهه ۳۰ و با تأسیس مدرسه «حقانی»، سبکی جدید با نوآوریهای علمی، در تاریخ حوزه علمیه و تحت نظر آیت الله العظمی گلپایگانی آغاز شد، که با همکاری شهید بهشتی، در راستای تحقق آرمانهای اصلاحی حوزه علمیه قم و تربیت طلاب مستعد و کوشا، قدم نهاد. نقش آیت الله مصباح یزدی در این کادرسازی، برقراری دروس مهمی همچون تفسیر، اخلاق و فلسفه بود
علاوه بر مدیریت بعد علمی، محمدتقی مصباح یزدی به فعالیتهای تدریس و تألیف نیز مشغول بوده است. او در زمینههای مختلف دینی، از جمله فقه، اصول فقه، فلسفه و کلام، بسیاری از کتابها و مقالات علمی را تألیف کرده است. آثار او به دلیل عمق علمی و توانایی در بیان مباحث پیچیده، مورد استقبال خوبی قرار گرفت و به عنوان منابع مرجع در علم دینی شناخته میشوند.
از جمله آثار مهم او میتوان به «تفسیر سورآی»، «درآمدی بر فلسفه اسلامی» و «فقهالحدیث» اشاره کرد. این آثار نه تنها در حلقههای علمی حوزههای علمیه، بلکه در دانشگاهها نیز مورد بررسی و تحقیق قرار میگیرند و پژوهشگران و دانشجویان را به خود جذب میکنند.
*اندیشههای دینی و سیاسی مصباح یزدی
یکی از مهمترین دیدگاههای فقهی مصباح یزدی، تأکید بر اصل ولایت فقیه است. او معتقد است که فقیه جامعالشرایط به عنوان نماینده امام معصوم (ع)، حق اداره جامعه را دارد و این امر باید در نظام سیاسی اسلامی لحاظ شود. مصباح یزدی، نقش فقیه را در تبیین احکام و تدبیر امور اجتماعی بسیار حائز اهمیت میداند و بر این باور است که حضرت ولیعصر (عج) و نایب آن، فقیه عادل، باید در راستای حفظ مصالح جامعه عمل کنند.
مصباح یزدی در بحث حقوق بشر نیز دیدگاه خاصی دارد. او معتقد است که حقوق بشر باید در چارچوبهای اسلامی تعریف شود و نمیتوان اصول و قواعد حقوق بشر غربی را بدون در نظر گرفتن مبانی دینی و اسلامی به جامعه ایران تحمیل کرد. به عقیده او، این حقوق از طریق شریعت و فقه اسلامی قابل تبیین و تأسیس است و نمیتواند با آن تعارض داشته باشد.
مصباح یزدی در مبحث استنباط فقهی تأکید بر اهمیت منابع معتبر دینی دارد. او بر این باور است که فقه باید بر اساس قرآن، سنت، عقل و اجماع علمای دین استنباط شود. او به فقیهان توصیه میکند که بر اساس مبانی اصولی و قواعد فقهی معتبر، احکام شرعی را استخراج کنند و از هرگونه برداشت سلیقهای و شخصی پرهیز نمایند.
مصباح یزدی بر این باور است که علما و روحانیون علاوه بر فعالیتهای فقهی و تحصیلی، باید در مسائل اجتماعی و سیاسی جامعه نیز فعال باشند. او بر این دیدگاه تأکید دارد که روحانیون باید در جهت اصلاح و پیشرفت جامعه تلاش کنند و از حاکمیت اسلامی دفاع نمایند.