نقد و بررسی فیلم بی داد | فیلمی جدید از سینمای زیرزمینی ایران و حواشی آن

رویداد۲۴ | مازیار وکیلی: ظاهراً باید به تدریج سینمای زیرزمینی ایران را به رسمیت بشناسیم. سینمایی که به خصوص بعد از سال ۱۴۰۱ در کنار سینمای جریان اصلی ایران دارد به رشد و نمو خود ادامه می‌دهد و تبدیل به یک جریان مستقل می‌شود. آخرین فیلمی که در سینمای زیرزمینی ایران تولید شده و حواشی زیادی هم ایجاد کرده فیلم سینمایی بی داد ساخته سهیل بیرقی است. فیلمی که داستان آن درباره یک دختر جوان خواننده است که ممنوعیت صدای زنان در ایران را تاب نمی‌آورد و ترجیح می‌دهد در خیابان به آوازخوانی بپردازد. اقدام این دختر با استقبال مردم رو به رو می‌شود و برای او مشکلات جدیدی به وجود می‌آورد. در آخرین فیلم سهیل بیرقی بازیگران مطرحی مانند امیر جدیدی، لیلی رشیدی و علی ملاقلی پور بازی کرده‌اند. حواشی بی داد از اواسط خرداد سال ۱۴۰۳ آغاز شد. زمانی که عوامل اجرایی جشنواره کارلوواری اعلام کردند که یک فیلم ایرانی در بخش مسابقه این جشنواره پذیرفته شده است، اما به دلیل حفاظت از عوامل فیلم تا زمان خروج از ایران نام این فیلم اعلام نمی‌شود. سرانجام در تاریخ ۵ تیر ۱۴۰۴ اعلام شد بی داد به کارگردانی سهیل بیرقی آخرین فیلم حاضر در بخش مسابقه جشنواره کارلوواری است. فیلمی که ظاهراً قرار است جان تازه‌ای به سینمای زیرزمینی ایران بدهد و کاری کند که تماشاگران ایرانی این سینما را جدی‌تر بگیرند.

سهیل بیرقی کارگردان بی داد کیست؟

سهیل بیرقی در سال ۱۳۶۵ در شهررضا اصفهان به دنیا آمد. او کار خود را با نوشتن متن و داستان در نوجوانی برای نشریات فرهنگی آغاز کرد و اولین داستان خود را در ۱۲ سالگی در نشریه هفت منتشر کرد. بیرقی به دلیل علاقه فراوانی که به رشته سینما داشت تحصیلات خود در رشته مهندسی صنایع را نیمه کاره رها کرد و از سال ۱۳۸۴ به عنوان دستیار کارگردان و برنامه ریز مشغول به فعالیت شد. او در دوران دستیاری خود با کارگردانان مطرحی مانند واروژ کریم مسیحی، رسول صدرعاملی، حسن فتحی و بهرام توکلی همکاری کرد تا این‌که در سال ۱۳۹۱ به سراغ تئاتر رفت و نمایش چاله را با بازی اندیشه فولادوند، عمار تفتی و عاطفه نوری به مدت ۴۵ شب در تماشاخانه موزه زمان به روی صحنه برد. این نمایش موفقیت‌های زیادی کسب کرد و در شهر‌های مختلف ایران و جهان به نمایش درآمد. بیرقی در سال ۱۳۹۴ اولین فیلم سینمایی خود من را با بازی لیلا حاتمی کارگردانی کرد. لیلا حاتمی در این فیلم نقش کارچاق‌کنی را ایفا می‌کند که با دورزدن قانون کمک می‌کرد مردم مشکلات خود را حل کنند. توانایی بیرقی در روایت یک داستان متفاوت مبتنی برخرده پیرنگ در کنار بازی درخشان لیلا حاتمی باعث شد تا من به شدت مورد استقبال قرار بگیرد و نام بیرقی را بر سر زبان‌ها بی‌اندازد.

 دومین فیلم بیرقی یعنی عرق سرد موضوعی جنجالی داشت. عرق سرد داستان افروز کاپیتان تیم ملی فوتبال زنان ایران را روایت می‌کند که توسط شوهرش که یک مجری مطرح تلویزیونی است، ممنوع الخروج می‌شود. داستان جنجالی فیلم در کنار بازی‌های درخشان امیر جدیدی و باران کوثری باعث شد تا عرق سرد هم تبدیل به یکی از فیلم‌های مطرح سینمای ایران در دهه نود شود. بیرقی در سال ۱۳۹۸ فیلم سینمایی عامه پسند را کارگردانی کرد. داستان فیلم درباره زن میانسالی است که بعد از جدایی از همسرش و به دلیل بطالت زندگی در میانسالی تصمیم می‌گیرد کار جدیدی را راه اندازی کند. بیرقی با ساخت این فیلم سه گانه زنانه خود را تکمیل کرد و توانست تبدیل به یکی از کارگردانان سینمای ایران شود که فیلم‌هایی فمینیستی با محوریت زنان می‌سازد. بی داد آخرین فیلم سهیل بیرقی است که در سینمای زیرزمینی ایران تولید شده و جنجال‌ها و حواشی زیادی ایجاد کرده است. این فیلم هم داستانی زنانه دارد و بیانگر این موضوع است که مشکلات زنان ایرانی هم چنان از دغدغه‌های اصلی سهیل بیرقی است.

ماجرای محکومیت عوامل فیلم بی داد چیست؟

بی داد از بازیگران و عوامل حرفه‌ای سینمای ایران بهره می‌برد. در این فیلم سروین ضابطیان، امیر جدیدی، لیلی رشیدی و علی ملاقلی پور به ایفای نقش می‌پردازند. ظاهراً بعد از تولید فیلم و ارسال آن به جشنواره کارلوواری قوه قضائیه به ماجرای ساخت فیلم ورود کرده و احکامی را علیه عوامل بی داد و بازیگران آن صادر کرده است. سهیل بیرقی با انتشار دو عکس از احکام دادگاه خود در صفحه شخصی اینستاگرام خود نوشت: «فقط به این دلیل که بازتولید دروغ نکردم.» بر اساس حکم منتشرشده، بیرقی به عنوان متهم ردیف اول، به اتهام «تبلیغ علیه نظام» به ۱۸ ماه حبس تعزیری، به اتهام «ترغیب به فساد» به ۲ سال حبس تعزیری و به اتهام «تشویق به اعمال منافی عفت» به ۹ ماه حبس تعزیری محکوم شده است. با لحاظ تعدد جرم و ماده ۱۳۴ قانون مجازات اسلامی، مجازات نهایی برای وی ۴ سال و ۳ ماه زندان تعیین شده که البته قابل تبدیل به جزای نقدی معادل ۲۵۰ میلیون تومان است. در حقیقت سهیل بیرقی به‌عنوان متهم اول این پرونده در مجموع به چهار سال و سه ماه زندان محکوم شده، اما دادگاه اجرای حکم زندان را به پرداخت جزای نقدی تبدیل کرده است. سایر عوامل این فیلم سینمایی از جمله بازیگران فیلم هم محکوم شده‌اند. اما احکام همگی آنها تعلیق شده است. به نظر می‌رسد سینمای زیرزمینی ایران به یک جریان قدرتمند تبدیل شده است و مدیران فرهنگی کشور هم در سال‌های آینده مجبور به پذیرش این سینما خواهند شد. سینمای ایران دارد دوران هیجان انگیزی را پشت سر می‌گذارد و وارد دوران جدیدی می‌شود که با سینمای پیش از سال ۱۴۰۱ تفاوت‌های اساسی دارد.