آتشبس در سویداء؛ صلح موقت در سایه بحرانهای ریشهدار و تجاوزهای خارجی
رویداد ۲۴| پس از چند روز درگیری شدید در استان السویداء، دفتر ریاستجمهوری سوریه اعلام کرد که یک «آتشبس فوری و فراگیر» در این استان برقرار شده است. دمشق هشدار داد که هرگونه نقض آتشبس بهمنزله نقض حاکمیت ملی تلقی میشود. این تصمیم پس از میانجیگری قدرتهای منطقهای و بینالمللی اتخاذ شد؛ اما آنچه سایهای سنگین بر این آتشبس انداخته، ادامه تجاوزهای نظامی رژیم صهیونیستی به خاک سوریه است.
حملات اسرائیل؛ آتشافروزی در سایه صلح
در حالی که دمشق تلاش دارد از طریق آتشبس در سویداء وضعیت را کنترل کند، در روزهای اخیر، جنگندههای اسرائیلی چندین بار به مواضعی در جنوب سوریه حمله کردند. منابع خبری از هدف قرار گرفتن مراکز نظامی در نزدیکی درعا و اطراف دمشق خبر دادهاند. این حملات که بدون هشدار و با نقض مکرر حریم هوایی سوریه انجام شده، نهتنها کمکی به روند صلح نمیکند، بلکه پیام روشنی از ادامه سیاست بیثباتسازی توسط تلآویو است.
تحلیلگران مستقل این حملات را بخشی از پروژه تضعیف دولت سوریه، افزایش شکافهای قومی و مذهبی و هدایت بحران داخلی به نفع منافع امنیتی تلآویو میدانند؛ سیاستی که در یک دهه اخیر بارها با بهانههایی همچون «جلوگیری از انتقال سلاح» دنبال شده است.
ریشه بحران در سویداء چیست؟
سویداء، یکی از معدود مناطق سوریه است که از ابتدای بحران، نسبتی مستقل و محتاط با دولت مرکزی داشته است. جامعه دروزی این استان در سالهای گذشته خواستار مشارکت بیشتر در مدیریت محلی و رفع تبعیضهای ساختاری بودهاند. همزمان، ضعف امنیتی و ناتوانی در ارائه خدمات باعث قدرت گرفتن گروههای مسلح محلی شده است.
در ماههای گذشته، حملات گروه داعش نیز به بیثباتی دامن زد و شکاف میان نیروهای دولتی و گروههای بومی عمیقتر شد.
بیانیه دمشق چه میگوید؟
در بیانیه دفتر ریاستجمهوری سوریه آمده است: «ما آتشبس فوری و جامع را در استان سویداء اعلام میکنیم و خواستار پایبندی فوری به آن در همه مناطق هستیم. هرگونه نقض آتشبس، نقض حاکمیت ملی تلقی میشود.»
دولت همچنین از آغاز استقرار نیروهای امنیتی برای تضمین اجرای توافق در مناطق بحرانی خبر داده است.
بحران انسانی در سایه جنگ
درگیریهای اخیر منجر به کشته شدن بیش از ۷۰۰ نفر و آوارگی هزاران تن شده است. تخریب زیرساختها، نبود خدمات درمانی و قطع دسترسی به آب و غذا، وضعیت انسانی را به مرحلهای بحرانی رسانده است. سازمانهای بشردوستانه بارها نسبت به وضعیت ساکنان هشدار دادهاند، اما امدادرسانی بهدلیل تداوم ناامنی با چالش جدی مواجه است.
میانجیگری یا مداخله؟ نقش بازیگران منطقهای و فرامنطقهای
آتشبس اخیر، با تلاشهایی از سوی آمریکا، اردن، ترکیه و رژیم صهیونیستی حاصل شد؛ اگرچه دمشق تاکنون نقش مستقیم اسرائیل را در این مذاکرات رد کرده، اما برخی منابع گزارش دادهاند که تلآویو در شکلگیری توافقهای میدانی با گروههای دروزی دخالت داشته است.
اسرائیل در سالهای اخیر تلاش کرده با ادعای «حمایت از دروزیها»، حضور نظامی و اطلاعاتی خود را در جنوب سوریه گسترش دهد. این رویکرد نهتنها واکنش تند دمشق، بلکه نگرانی ناظران منطقهای درباره ایجاد شکافهای جدید در سوریه را در پی داشته است.
در تحلیل نهایی، آنچه اسرائیل «حمایت انسانی» مینامد، در عمل نوعی مهندسی ناآرامی و پروژه نفوذ در بافت قومی و سیاسی سوریه است که اهدافی فراتر از حمایت از اقلیتها دارد.
آیا آتشبس پایدار خواهد بود؟
علیرغم اعلام آتشبس، درگیریهای پراکنده در اطراف سویداء همچنان ادامه دارد. برخی گروههای عشایری عرب با توافق مخالفت کردهاند و ارتش سوریه هنوز موفق به کنترل کامل منطقه نشده است. تهدیدهای امنیتی همچنان بالاست و حملات گاهبهگاه اسرائیل به خاک سوریه، خود عامل بیثباتی دیگری است که امکان تثبیت آرامش را کاهش میدهد.
آتشبس در سویداء، گامی مهم در مسیر ثبات نسبی در سوریه است، اما تا زمانی که عوامل بیثباتکننده خارجی—بهویژه اقدامات تجاوزکارانه اسرائیل—ادامه یابد، تحقق صلح پایدار ممکن نخواهد بود.
سوریه در این سالها هزینهای سنگین بابت بحرانهای داخلی و مداخلات خارجی پرداخته و اکنون نیازمند بازسازی سیاسی، اعتمادسازی قومی و توقف بیقید و شرط دخالت قدرتهای منطقهای است.
