تعطیلی چهارشنبهها؛ مُسکن موقت برای یک درد مزمن | چرا بحران انرژی حل نمیشود؟
رویداد۲۴| در روزهایی که گرمای بیسابقه تابستان و قطعی مکرر آب و برق، مزید بر علت شده تا زندگی مردم سختتر از قبل باشد، دولت برای مهار بحران انرژی، یک راهکار ساده، اما پرهزینه را انتخاب کرده است: تعطیلی ادارات.
تعطیلی چهارشنبه هفته گذشته به گفته مدیرعامل شرکت توانیر باعث صرفهجویی ۴۰ هزار مگاواتساعتی شد؛ رقمی معادل ۱.۵ برابر ظرفیت تولید نیروگاه اتمی بوشهر. این کاهش مصرف البته یک دستاورد بزرگ از نگاه دولت است، اما سؤال جدی اینجاست: آیا خاموش کردن چراغ ادارات و متوقفکردن خدمات عمومی، راهحل پایدار بحران انرژی است؟
تعطیلی؛ مُسکن موقت یک زخم عمیق
خاموشیها، نوبتبندی برق، کاهش ساعت کاری و تعطیلی ادارات، همه یادآور یک حقیقت تلخاند و آن اینکه زیرساختهای انرژی در ایران، سالهاست که همگام با رشد مصرف، توسعه نیافتهاند. این روزها مردم در بسیاری از شهرها با قطعی برق، افت ولتاژ، یا اختلال در خدمات عمومی مواجهاند. از سوی دیگر، وضعیت منابع آبی برای تولید برق آبی نیز بحرانی است. سدها خالیتر از همیشهاند و گرمای شدید، مصرف را از مرز هشدار عبور داده است.
تعطیلی چهارشنبهها شاید چند ساعت برق ذخیره کند، اما تبعات گستردهای هم دارد؛ از افت راندمان اقتصادی گرفته تا توقف خدمات بانکی، اداری، حملونقل و درمانی. سود صرفهجویی در برق، آیا بیشتر از زیان این تعطیلیهاست؟
چرا بحران انرژی تا این حد تشدید شده؟
بحران آب و برق در ایران، ترکیبی است از سوءمدیریت، فرسودگی زیرساختها، تغییرات اقلیمی و نبود اصلاحات ساختاری. مشخصا در حوزه برق به این خاطر است که راندمان نیروگاههای حرارتی پایین است و فناوری روز دنیا وارد نشده، سرمایهگذاری در انرژیهای تجدیدپذیر در حد وعده مانده، مصرف خانگی بسیار بالاست و الگوی مصرف نادرست آموزش داده نشده است. در عین حال صنایع بزرگ برق ارزان میگیرند و انگیزهای برای بهینهسازی ندارند.
در حوزه آب هم وضعیت مشابه است. برداشت بیرویه از منابع زیرزمینی، سدسازیهای غیراصولی و نبود مدیریت جامع آب باعث شده امروز بسیاری از روستاها با تانکر آبرسانی شوند و سدهای مهم کشور عملاً از مدار تولید خارج شوند.
راهحل فقط تعطیلی است؟
کارشناسان حوزه انرژی و توسعه پایدار راهکارهای مشخصی پیشنهاد میکنند؛ راهکارهایی که اگرچه ساده نیستند، اما از تعطیلیهای پیاپی منطقیترند. مثلا مدیریت هوشمند مصرف برق یعنی با نصب کنتورهای هوشمند و تعرفهگذاری پلکانی واقعی، مصرفکننده پرمصرف را به صرفهجویی وادار کنید.
افزایش بهرهوری نیروگاهها نیز یک نیاز ضروری است چراکه با نوسازی تجهیزات فرسوده، تلفات انتقال برق و راندمان تولید کاهش مییابد.
سرمایهگذاری جدی در انرژی خورشیدی و بادی را نیز نباید نادیده گرفت. اصلاح تعرفههای صنعتی و تجاری نیز کمک میکند که صنایع انرژیبر به جای حمایت با برق ارزان به سمت صرفهجویی هدایت شوند.
در کنار همه اینها آموزش و فرهنگسازی اهمیت ویژهای دارد. آموزش عمومی را میتوان از رسانهها آغاز کرد، زیرا تغییر رفتار مصرفکننده بدون آگاهی، ممکن نیست.
زیان تعطیلیها؛ کمتر از آنچه تصور میشود؟
در شرایط موجود، اما به نظر میرسد که مسئولان امر تعطیل کردن کشور را به جای پیدا کردن راهکارهای واقعی در دستورکار قرار دادهاند. برخی معتقدند تعطیلی یک روز در هفته، خسارت اقتصادی چندانی ندارد و حتی برخی کاربران در فضای مجازی با کنایه میگویند که اگر به این دستگاههای عریض و طویل دولتی نیازی نیست و تعطیلی آنها آب را از آب تکان نمیکند، کلا آنها را تعطیل کنید.
واقعیت، اما این است که با تعطیلی ادارات فعالیت بخشهای خدماتی دچار اختلال میشود. پروژههای عمرانی و پیمانکاری با تأخیر مواجه میشوند. راندمان کاری کارمندان کاهش پیدا میکند و بدتر از همه، اعتماد عمومی به کارآمدی دولت ضربه میخورد.
در اقتصادهای بحرانزده، تعطیلی، کمهزینهترین انتخاب دولت است؛ اما شاید خطرناکترین هم باشد، چون مسیر حل مسئله را به عقب میبرد.
تابستانهای بعد چه خواهیم کرد؟
در روزهایی که مردم بهسختی تابستان را میگذرانند و وعدههای اقتصادی دولت هنوز به بار ننشسته، بحران آب و برق از کنترل خارج و دولت ناچار به خاموش کردن خدمات عمومی شده است. این مسیر، نشانهای است از ضعف زیرساختها، بیتوجهی به آیندهنگری و نبود اراده جدی برای اصلاح الگوی مصرف.
اگر همین امروز برنامهای اساسی برای اصلاح وضعیت تدوین نشود، در تابستانهای بعد نه تنها «چهارشنبهها» که شاید سایر روزهای هفته هم تعطیل شوند!
بنظر من با توجه به روند فعلی کشور چهارشنبه و شنبه باید تا آخر مهر ماه در تهران تعطیل شوند این باعث مسافرت تهرانی ها در آخر هفته ها و مصرف کمتر انرژی و آب میشود
مهر به بعد اوضاع نرمال تر خواهد شد