نشانههای احیای مذاکرات ؛ از بازگشت آژانس تا پیام چندلایه عراقچی
رویداد۲۴| در حالی که تنشهای ایران و آمریکا پس از جنگ ۱۲ روزه به اوج خود رسیده، یک تحول تازه در پرونده هستهای ایران شکل گرفته است: هیأتی فنی از آژانس بینالمللی انرژی اتمی هفته آینده به تهران سفر خواهد کرد. این نخستین سفر رسمی بازرسان از زمان درگیریهای اخیر است و به گفته روزنامه اسرائیلی «جروزالم پست»، ممکن است زمینه را برای دیدار سطح بالا بین «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس و مقامات ایرانی فراهم کند.
در همین حال، عباس عراقچی وزیر خارجه ایران در گفتوگویی با فایننشال تایمز، از پیامرسانی با نماینده ویژه آمریکا استیو ویتکاف پرده برداشت و گفت: «آمریکا باید اعتمادسازی کند. ما خواهان جبران خسارات جنگ اخیر هستیم و باید تضمین شود که دیگر چنین حملهای تکرار نمیشود.»
دیدار آژانس: بازگشت فنی یا آغاز سیاسی؟
اگرچه گزارش جروزالم پست این سفر را در چارچوب نظارت فنی توصیف کرده، اما ابعاد سیاسی آن قابل چشمپوشی نیست. بهویژه آنکه آژانس قصد دارد درباره بازرسی از سایتهایی گفتوگو کند که در جنگ اخیر آسیب دیدهاند، ولی تهران از هماکنون اعلام کرده اجازه بازدید از این مراکز را نخواهد داد.
تحلیلگران معتقدند این سفر میتواند دو معنا داشته باشد؛ آغاز بازسازی روابط کاری با آژانس و بازگشت تدریجی ایران به تعهدات فنی یا تلاش غرب برای محک زدن مواضع تهران پیش از آغاز احتمالی مذاکرات سیاسی سطح بالا.
عراقچی و «پیام پیچیده» برای آمریکا
در گفتوگوی تازه، عراقچی لحن خود را صریح، اما دیپلماتیک نگه داشته است. او تأکید میکند که ایران هنوز توانایی فنی غنیسازی اورانیوم را حفظ کرده و میتواند «ساختمانها را بازسازی» و «ماشینها را تعویض» کند. اما در عین حال تأکید کرده که جمهوری اسلامی به فتوای رهبر انقلاب در مخالفت با سلاح هستهای پایبند است.
او تصریح میکند که «راهحل نظامی برای پرونده هستهای ایران وجود ندارد» و تنها راه ممکن، یافتن راهحل برد-برد از طریق مذاکره است. اما در عین حال یادآور میشود که با اصرار دولت ترامپ برای توقف کامل غنیسازی، هیچ توافقی در کار نخواهد بود.
سه سناریو برای آینده مذاکرات
با توجه به سفر قریبالوقوع آژانس و پیامرسانی غیرمستقیم ایران و آمریکا، اکنون میتوان سه سناریو محتمل برای آینده پرونده هستهای متصور بود:
۱. آغاز مذاکرات فنی و سپس سیاسی : در این سناریو، سفر آژانس مقدمهای برای مذاکرات سطح بالا بین گروسی و تهران، و پس از آن شروع گفتوگوهای سیاسی با ویتکاف یا حتی ورود وزرای خارجه خواهد بود. تحقق این سناریو نیازمند پاسخ مثبت واشنگتن به شرطهای تهران، از جمله جبران خسارات است.
۲. مانور فنی بدون پیشرفت سیاسی : ممکن است سفر آژانس صرفاً برای حفظ ظاهر همکاری ایران با نهادهای بینالمللی انجام شود، بدون آنکه گشایشی در گفتوگوهای سیاسی رخ دهد. در این حالت، هر دو طرف همچنان با سوءظن به یکدیگر خواهند نگریست و احتمال تشدید تنش باقی خواهد ماند.
۳. شکست زودهنگام مأموریت آژانس : اگر تهران بر عدم اجازه ورود به سایتهای خاص پافشاری کند و آژانس نیز گزارش منفی ارائه دهد، مسیر تنش بیشتر، فعالسازی مکانیسم ماشه از سوی اروپا یا بازگشت پرونده ایران به شورای امنیت محتمل خواهد بود.
راه مذاکره باز است؟
با وجود تنشهای سنگین پس از جنگ، پیام تهران روشن است: همچنان برای گفتوگو آمادگی دارد، اما این بار بدون امتیاز یکطرفه. ایران خواهان تضمین، اعتمادسازی و جبران خسارات است. اگر واشنگتن، بهویژه در فضای انتخابات آمریکا، ارادهای برای احیای دیپلماسی داشته باشد، راه باریکی برای خروج از بنبست باقی مانده است.
رفراندوم از مذاکره مفیدتر هست. 
