توهم توطئه یا رازی مگویی برای بایگانی در تاریک‌خانه تاریخ؟ | حامیان و مخالفان فرضیه ترور ابراهیم رئیسی چه استدلالی دارند؟

رویداد۲۴| روح انگیز درّی: با وجود گذشت بیش از یک سال از حادثه بالگرد رییس دولت سیزدهم و همراهانش، فرضیه ترور ابراهیم رئیسی توسط اسرائیل هنوز توسط چهره‌های مختلف تکرار می‌شود؛ تا دیروز برخی چهره‌های نزدیک به جبهه پایداری، حلقه سعید جلیلی و اعضای دولت سیزدهم و امروز محمد صدر، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام.

محمد صدر، مشاور سابق سید محمد خاتمی و محمدجواد ظریف و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در روز‌های اخیر گفته ترور ابراهیم رئیسی کار اسرائیل بود! اسرائیل با این ترور پیام عملی داد که اگر ایران ادامه دهد، ما هم ادامه خواهیم داد.

بیشتر بخوانید: ببینید| صدر: ترور ابراهیم رئیسی کار اسرائیل بود!

پیش از محمدصدر، اما چهره‌های مختلفی ادعا‌یی مشابه مطرح کرده بودند.

یاران دولت سیزدهم؛ از اصرار حلقه مقداد تا انکار مدیران و وزیران

مرداد ۱۴۰۳ محمدمهدی اسماعیلی، وزیر ارشاد دولت سیزدهم، اولین کسی بوده که درپی شهادت اسماعیل هنیه، در شبکه اجتماعی ایکس با انتشار تصویر رئیسی و امیرعبداللهیان در کنار قاسم سلیمانی، ابومهدی المهندس و اسماعیل هنیه، تلویحاً شهادت رییس جمهور را، ترور قلمداد کرد و نوشت: انا من المجرمون منتقمون سنصلی فی القدس ان شاءالله».

اسماعیلی کمی بعد و در پی انتقادات به این توئیت از ادعای خود عقب نشینی کرد و نوشت: «‏همه شهدای این قاب پرچمداران جبهه مقاومت هستند»!

بعدها چهره‌های نزدیک به دولت از احتمال ترور در قالب ابهام یا تکذیب حرف زدند. ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۴ بهادری جهرمی در گفت‌و‌گو با ایسنا تاکید کرد که «در زمینه این حادثه مرجع رسمی ستاد کل نیرو‌های مسلح است و همه همان گزارش ستادکل را مستند قرار می‌دهیم». محسن منصوری نیز اردیبهشت ماه سال جاری در مراسم سالگرد حادثه بالگرد، در مورد مشخص شدن دلیل شهادت آیت‌الله رئیسی، افزود: شواهدی دال براینکه ترور یا خرابکاری باشد یافت نشده و اطلاع بیشتری از این موضوع ندارم.

با این وجود چهره‌های حلقه مقداد در دولت سیزدهم ادعا‌هایی متفاوت از مسئولان و مدیران این دولت دارند. مردادماه سال جاری میثم نیلی، برادر داماد رئیسی و مدیرمسئول رجانیوز، با انتشار یادداشتی در فضای مجازی، درخصوص سیدابراهیم رئیسی نوشت: امسال زیارت اربعین بسیاری از مردم قدرشناس به نیابت شهید مظلوم، رئیسی عزیز قدم برداشتند. شهیدی که فقط شهید خدمت نبود؛ شهید علی طریق القدس بود؛ شهید دفاع از خاک وطن بود؛ شهید مبارزه با اسرائیل بود؛ شهید مبارزه با فساد بود؛ شهید مقاومت بود؛ و شهید ترور...

حلقه جلیلی و پایداری؛ از تک و پاتک رسایی و غضنفری تا ماراتن ادامه دار کامران غضنفری

آذرماه سال گذشته اظهارات حمید رسایی و کامران غضنفری دو نماینده مجلس دوازدهم با واکنش‌های گسترده‌ای همراه شد. حمید رسایی در دو گفت‌وگوی متفاوت تاکید کرده بود که ردپای اسرائیل در پرونده حادثه هلی کوپتر رئیس جمهور قابل انکار نیست. او ابتدا تاکید کرد که «اتهامات نسبت به مسئولان جمهوری آذربایجان در مورد شهادت آقای رئیسی هنوز رفع نشده است» و بعد از آن نیز گفت که «باید یک مانعی در داخل ایران ایجاد می‌شد تا آن اتفاق منطقه بتواند یکی یکی پیشروی کند. ان اتفاق نادر حذف یک رئیس جمهور مکتبی و انقلابی بود.».

کامران غضنفری گوی تایید و ترویج این فرضیه را از رسایی ربود و مدعی شد که «ابراهیم رئیسی در همکاری بین آمریکا اسرائیل و جمهوری آذربایجان به شهادت رسیده است، اما مصلحت نمی‌دانند اعلام کنند. او در ادامه به طعنه گفته که فوت سید ابراهیم رئیسی را به یک توده ابر نسبت می‌دهند، عجب ابر متراکم هوشمندی!»

اظهارات این دو نماینده باعث واکنش‌های مختلفی از جانب کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، ستاد کل نیرو‌های مسلم و معاون سیاسی دفتر عقدیتی سیاسی فرمانده کل قوا شد. رسول سنایی راد معاون سیاسی دفتر عقیدتی سیاسی فرماندهی معظم کل قوا در روزنامه جوان مطلبی نوشت و به شدت از طرح این فرضیه انتقاد کرد. سنایی راد سوم بهمن سال ۱۴۰۳ در مطلب چاپ شده در روزنامه جوان ضمن رد هرگونه شواهد و مستنداتی درباره صحت این ادعا می‌گوید که «تأسف بارتر اینکه بعضی از این کنشگران ادعای انقلابی‌گری داشته و از موضع تبیین‌گری و روشنگری به شبهه‌آفرینی و تشکیک پیرامون چگونگی حادثه و رد روایت ارائه شده از سوی دستگاه‌های رسمی می‌پردازند... عدم اعلام آن از سوی دستگاه‌های رسمی و مسئول را نوعی مصلحت‌اندیشی معرفی و شوربختانه‌تر آنکه برخی دیگر هم آن را نشانه ترس و محافظه‌کاری این مراجع برای بیان واقعیت در پیوند با پیامد‌های آن می‌دانند».

معاون سیاسی دفتر عقیدتی سیاسی فرماندهی معظم کل قوا صراحتا کسانی که فرماندهان نیرو‌های مسلح را متهم به ترس، محافظه کاری و بی عملی در برابر دشمن می‌کند، «خادمان به رژیم صهیونیستی» توصیف و تاکید کرد که این ادعا «همان طرح دشمن برای القای ضعف نظام بوده» و این افراد «با ادعای انقلابی‌گری، التهاب آفرینی را به درون خانواده ارزشی و هسته سخت مدافع نظام می‌کشانند»

چند روز بعد هم ابراهیم رضایی سخنگوی کمیسیون امنیت ملی در دیدار با مردم استان بوشهر درباره حاشیه‌های ایجاد شده درباره سقوط بالگرد شهید رئیسی گفت «موضوع این طور نبوده که عامل خارجی اقدام به ترور کرده باشد».

رضایی تصریح کرد:«ما به بیانیه ستاد کل نیرو‌های مسلح رسیدیم و تا جایی هم که بنده سوار هلیکوپتر شدم، قبلاً یک بار هدایت آن نوع هلیکوپتر‌ها بدون جی پی اس، بدون وسایل موقعیت‌یاب هست و اصطلاحا آنالوگ که سیستم‌های آن به دلیل امنیت بیشتر اینگونه است. بنده گزارشی ندیدم و نشنیدم که آی‌پد در آن هلیکوپتر استفاده شده باشد درحال حاضر این موضوع که گفتند تحقیق مجدد می‌شود و این را باید دنبال کرد.»

واکنش مشکوک ستاد کل نیروهای مسلح

مهمتر از همه، اما بیانیه ستادکل نیرو‌های مسلح درباره اظهارات غضنفری و رسایی بود. مرکز ارتباطات ستاد کل نیرو‌های مسلح در این مقطع بیانیه‌ای صادر کرد و ادعا‌های افراد و اشخاص درباره چگونگی و علت شهادت سید ابراهیم رئیسی را مطالبی «با فاصله از حقیقت» خواند و تاکید کرد که به نظر می‌رسد این اظهارات «ناشی از ناآگاهی و بی اطلاعی یا با اغراض خاص می‌باشد».

در بیانیه ستاد کل نیرو‌های مسلح همچنین تاکید شده بود که «به استناد ۳ گزارش رسمی ستاد کل نیرو‌های مسلح - به عنوان مرجع رسمی و قانونی رسیدگی به این سانحه - که حاصل صد‌ها نفر ساعت کار کارشناسی دقیق و تحقیقات فنی و میدانی در سطح ملی و محلی بوده، علت بروز سانحه برای بالگرد حامل آیت الله رئیسی و همراهان ایشان که به شهادت آنها منجر شد، صرفاً «شرایط پیچیده جوی وجغرافیایی منطقه» بوده که در گزارش نهایی این ستاد تصریح شده است و هیچ یک از گمانه زنی‌ها از جمله: نقص فنی، خرابکاری، ترور، انفجار، جنگ الکترونیک و ... به اثبات نرسید».

با این حال حتی این بیانیه و تاکید ستاد کل نیرو‌های مسلح بر لزوم برخورد دستگاه قضایی با این قبیل اظهارات هم باعث نشد تا این فرضیه متوقف شود. ۲۵ اذرماه روزنامه «اعتماد» مدعی شد قرار است نامه‌ای از سوی نهاد‌های مسئول و ستاد کل نیرو‌های مسلح به کمیسیون نظارت بر رفتار نمایندگان ارسال شود تا درباره اظهارات نماینده تهران، اقدامات قانونی صورت بگیرد، اما بنابر گفت‌و‌گو‌های اعضا هیات رییسه مجلس و هیات نظارت بر رفتار نمایندگان با خبرآنلاین، نه از نامه خبری شد نه اقدام قانونی. کامران غضنفری به خبرآنلاین  گفت نه از هیات نظارت و نه از ستاد کل نیرو‌های مسلح درباره اظهاراتش نامه‌ای به او و مجلس نرسیده است.

غضنفری باز هم از ادعای خود در مورد ترور رئیسی کوتاه نیامد اما این بار توضیحات درباره این موضوع را به «بعد» موکول کرد.

غضنفری، شاید پیگر‌ترین چهره در طرح این ادعا باشد. علی رغم این بازتاب و واکنش‌ها او تیرماه سال جاری هم مجددا مدعی شد «الهام علی‌اف چند روز قبل از شهادت آیت‌الله رئیسی با یک خاخام اسرائیلی ملاقات کرده بود. چندی بعد از سرنگونی بالگرد آیت‌الله رئیسی، طبق یک گزارش اطلاعاتی پنتاگون، سقوط بالگرد رئیس‌جمهور نتیجه طراحی و همکاری مشترک اسرائیل، انگلیس و دولت آذربایجان بوده است. مدتی بعد بن‌گیور، از اعضای کابینه نتانیاهو نیز طی اعترافی می‌گوید: با کشتن یک رئیس‌جمهور ایرانی بزرگترین پشتیبان محور مقاومت را از سر راه برداشتیم. یعنی اعتراف می‌کند شهادت آیت‌الله رئیسی کار رژیم صهیونیستی بوده است.»

سومین چهره حلقه پایداری‌ها و یاران سعید جلیلی که البته نوظهورتر از کامران غضنفری و حمید رسایی است، به صراحت مدعی ترور رئیسی توسط اسرائیل شده است. محمد منان رییسی نماینده قم در مجلس دواز دهم در مردادماه سال قبل و در آستانه شروع به کار دولت مسعود پزشکیان در کانال خود در شبکه اجتماعی ایتا نوشت که شهادت ابراهیم رئیسی کاملا مشکوک است.

دو ماه بعد در مراسم تشییع سردار نیلفروشان که در لبنان توسط اسرائیل ترور شده بود، تصویر ابراهیم رئیسی و حسین امیرعبداللهیان در میان بنرهای شهدای مقاومت قرار گرفت.

موضوع ترور رئیسی بعضا از دایره مدافعان او و دولتش نیز فراتر رفته است. اخیرا یکی از اعضای شورای شهر رشت از اسرائیل خواست تا «پزشکیان را هم ترور کند». تیرماه سال جاری رضا عاشری، عضو شورای شهر رشت، در اقدامی عجیب، با انتشار یک استوری در اینستاگرام، از اسرائیل، درخواست کرده است برای ترور مسعود پزشکیان رئیس جمهور اقدام کند. اشاره عاشری به سانحه بالگرد ابراهیم رئیسی بوده و معتقد بود آن حادثه کار اسرائیل بوده است.

اظهارات دو پهلوی برادر سرتیپ حفاظت رییسی

دی ماه سال ۱۴۰۳ سیدمجتبی موسوی برادر شهید موسوی سرتیم حفاظت سیدابراهیم رئیسی، در گفت‌وگویی که از او در فضای مجازی منتشر شد روایت را از سفر مرحوم رئیسی به آذربایجان در روز آخر حیاتش ذکر کرد.

او در این فیلم گفته است که «آقا سید مهدی (سرتیم حفاظت رئیس‌جمهور) از سفر‌های سرزده شهید رئیسی به مناطق و محله‌های تهران استقبال می‌کرد و در خصوص سفر به مرز آذربایجان نگرانی داشت. او یک روز قبل از سفر به من گفت، فردا چطور حاج آقا را ببرم مرز ایران و آذربایجان؟ اسرائیل در خاک آذربایجان پایگاه دارد. دغدغه‌مندی شهید موسوی این بود که فرآیند چک و خنثی انجام نشده و مکان بسیار ناایمن است، زیرا محل بازدید نقطه صفر مرزی بود.»

در بخش دیگری از این گفت‌و‌گو او با تاکید بر اینکه شهید موسوی مخالف سفر رئیس‌جمهور به نقطه صفر مرزی بود، گفت: «آقا سید مهدی نیم ساعت تمام با اسماعیلی رئیس دفتر رئیس‌جمهور صحبت کرد تا بتواند سفر را کنسل کند، اما این اتفاق نیفتاد. شهید موسوی مکتوب به فرمانده سپاه نامه نوشت که سپاه حفاظت مخالف این سفر است، اما حسب وظیفه ذاتی خود رئیس‌جمهور را همراهی می‌کند».

موسوی اگرچه مستقیما فرضیه ترور رییسی توسط اسرائیل را مطرح کرد، اما با تصویری که از فضای امنیتی و حفاظتی این سفر ترسیم کرده تلویحا این فرضیه را قابل بررسی نشان میدهد.

آیا رئیسی ترور شده است؟

بر اساس اعلام اصلی‌ترین مرجع نظامی و قضایی، یعنی ستاد کل نیرو‌های مسلح، هیچ مستندی در این رابطه به دست نیامده است. اسرائیل تا پیش از جنگ اخیر یک سنت رفتاری در مورد ترورها در خاک ایران داشت و آن سکوت بود. این رژیم اصولا نقش خود در ترور مقامات ایرانی را نه تایید و نه تکذیب می‌کرد. در مورد حادثه هلی کوپتر رئیسی نیز هیچ مقام اسرائیلی به صراحت مسئولیتی قبول نکرده است. با این حال برخی روزنامه نگاران و تحلیل گران اسرائیلی به این گمانه دامن زده اند. ایدی کوهن، روزنامه‌نگار اسرائیلی در حساب شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس در واکنش به شهادت اسماعیل هنیه در تهران تلویحا شهادت حین خدمت ابراهیم رئیسی و همراهانش را هم عملیاتی مشابه ترور هنیه خواند. او در پستی نوشت: «آیا فهمیدید که چه کسی هلی‌کوپتر را هدف قرار داد؟ همین که بفهمید کفایت می‌کند.»

با این حال به نظر می رسد کسانی که این فرضیه‌ها را تکرار می‌کنند به دنبال طرح کردن خود در رسانه‌ها هستند تا با بیان سخنی جنجالی در این سطح توجه‌ها و اخبار را به سمت خود هدایت کنند. کما این که اغلب کسانی که این ادعا‌ها را مطرح میکنند نیز چهره‌هایی با تمایل عجیب به جنجال آفرینی هستند.

آنچه به این گمانه اعتبار می‌دهد، نخست توانایی اسرائیل در انجام عملیات در خاک ایران است و دیگری اهمیتی است که پیام ترور یک رئیس جمهور توسط اسرائیل می توانست داشته باشد. برای اسرائیل، ترور رییس جمهور ایران، فارغ از نزدیکی او به هر جریان سیاسی، به معنای یک عرض اندام است؛ مهم نیست که این رئیس جمهور با مذاکره با آمریکا موافق بوده یا مخالف؟ با کرملین پیوند‌های سیاسی و استراتژیک داشته یا نداشته؟ مساله برای آن‌ها ترور «رییس جمهور جمهوری اسلامی ایران» است.

تا خارج نشدن این پرونده از طبقه بندی، به نظر نمی‌رسد جنگ روایت‌ها و نزاع مستندات حقیقی و خیالی از این ماجرا تا سال‌های بعد درباره این حادثه تمام شود.