تونی بلر کیست؟ | از جنگ عراق تا زمزمههای ریاست بر اداره موقت غزه
رویداد۲۴ | مریم وحیدیان: در بحبوحه مذاکرات دیپلماتیک برای آینده غزه، نام یک چهره آشنا، اما جنجالی بار دیگر بر سر زبانها افتاده است؛ تونی بلر، نخستوزیر اسبق بریتانیا. بر اساس گزارشهای رسانههای اسرائیلی، بلر برای رهبری یک اداره موقت در نوار غزه به نام «مرجع بینالمللی انتقالی غزه» پیشنهاد شده است. این طرح که گفته میشود از حمایت کاخ سفید برخوردار است، پس از دیدار بلر با دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، در ماه اوت برای گفتوگو در مورد آینده این منطقه ویرانشده، قوت گرفته است.
این خبر واکنشهای متفاوتی را برانگیخته است؛ منابعی از کشورهای حاشیه خلیج فارس آن را رد کردهاند، اگرچه منابع نزدیک به تونی بلر به این خبر واکنشی نشان ندادند. با توجه به نقش بحثبرانگیز تونی بلر در جنگ عراق، هرگونه دخالتش در غزه برای بسیاری جنجالی و غیرمنتظره خواهد بود. اما تونی بلر کیست و چگونه نقشی در دیپلماسی خاورمیانه خواهد داشت؟
ظهور سیاسی تونی بلر
آنتونی چارلز لینتون بلر در ۶ مه ۱۹۵۳ در ادینبورگ اسکاتلند متولد شد. او پس از تحصیل در کالج فتس، در کالج سنت جان دانشگاه آکسفورد در رشته حقوق تحصیل کرد و سپس به عنوان وکیل دادگستری مشغول به کار شد. بلر اندکی پس از فارغالتحصیلی در سال ۱۹۷۵ به حزب کارگر پیوست و در سال ۱۹۸۳ به عنوان نماینده پارلمان انتخاب شد. بلر به سرعت توانست در حزب کارگر رشد کند و پس از مرگ ناگهانی جان اسمیت، رهبر وقت حزب، در سال ۱۹۹۴، تونی بلر در انتخابات رهبری حزب پیروز شد و رهبر اپوزیسیون بریتانیا شد. او با ایدهای به نام «حزب کارگر نو»، تغییراتی در حزب را کلید زد. از مهمترین اقدامات او، اصلاح «بند چهارم» اساسنامه حزب بود که تعهد به مالکیت عمومی ابزارهای تولید را حذف میکرد؛ حرکتی که حزب را از اصول سوسیالیستی سنتی خود دور کرد و چهرهای مدرن به آن بخشید.
بیشتر بخوانید: کایا کالاس کیست؟ | «بانوی آهنین» اروپا که روسیه حکم بازداشتش را صادر کرد
دوران نخستوزیری تونی بلر
در دوم ماه می ۱۹۹۷، تونی بلر با یک پیروزی قاطع و تاریخی در انتخابات عمومی، به ۱۸ سال حکومت حزب محافظهکار پایان داد و نخستوزیر بریتانیا شد. او با ۴۳ سال سن، جوانترین نخستوزیر بریتانیا از سال ۱۸۱۲ بود. دولت او سرمایهگذاری عمومی در بخشهای بهداشت و آموزش را به طور چشمگیری افزایش داد و اصلاحات مهمی مانند معرفی حداقل دستمزد ملی، اصلاحات قانون اساسی شامل واگذاری اختیارات به اسکاتلند و ولز، و گسترش قابل توجه حقوق دگرباشان جنسی را به اجرا گذاشت.
شاید یکی از بزرگترین دستاوردهای داخلی تونی بلر، نقش کلیدی او در مذاکرات صلح ایرلند شمالی بود که به امضای «پیمان جمعه نیک» منجر شد. او تنها رهبر حزب کارگر است که توانسته سه پیروزی متوالی در انتخابات عمومی کسب کند و تا سال ۲۰۰۷ در این سمت باقی ماند.
سیاست خارجی و جنگهای دوره نخست وزیری تونی بلر
دوران نخستوزیری بلر با یک سیاست خارجی مداخلهجویانه گره خورده است. او در شش سال اول حکومت خود، پنج بار نیروهای بریتانیایی را به جنگ فرستاد که بیش از هر نخستوزیر دیگری در تاریخ بریتانیا است. این مداخلات نظامی شامل کوزوو در سال ۱۹۹۹، سیرالئون در سال ۲۰۰۰، افغانستان در سال ۲۰۰۱ و دو بار عراق در سالهای ۱۹۹۸ و ۲۰۰۳ بود.
پس از حملات ۱۱ سپتامبر، تونی بلر به یکی از قویترین حامیان سیاست خارجی جورج دبلیو بوش، رئیسجمهور وقت آمریکا، تبدیل شد. او بریتانیا را در تهاجم به افغانستان در سال ۲۰۰۱ و سپس تهاجم به عراق در سال ۲۰۰۳ مشارکت داد. تصمیم برای حمله به عراق، که بر اساس اطلاعات نادرست مبنی بر وجود سلاحهای کشتار جمعی در رژیم صدام حسین گرفته شد، به شدت جنجالبرانگیز بود. این جنگ با مخالفت گسترده عمومی و رأی مخالف ۱۳۹ نماینده از حزب خود بلر روبهرو شد و محبوبیت او را به شدت کاهش داد. گزارش کمیته تحقیق «چیلکات» در سال ۲۰۱۶، ارزیابی افشاگرانهای از نقش بلر در این جنگ ارائه داد.
زندگی تونی بلر پس از نخستوزیری
بلافاصله پس از استعفا از سمت نخستوزیری در ۲۷ ژوئن ۲۰۰۷، تونی بلر به عنوان فرستاده ویژه «کمیته چهارجانبه صلح خاورمیانه»، متشکل از سازمان ملل، اتحادیه اروپا، آمریکا و روسیه منصوب شد. او این سمت را تا سال ۲۰۱۵ بر عهده داشت که هدف آن کمک به توسعه اقتصاد و نهادهای فلسطینی برای زمینهسازی تشکیل یک دولت فلسطینی بود.
پس از ترک قدرت، او وارد بخش خصوصی شد و سمتهای مشاورهای در شرکتهای بزرگی مانند جیپی مورگان چیس پذیرفت و به یکی از پردرآمدترین سخنرانان جهان تبدیل شد. در سال ۲۰۱۶، او «موسسه تونی بلر برای تغییر جهانی» را تأسیس کرد و اکنون به عنوان رئیس اجرایی آن فعالیت میکند. فعالیتهای او پس از دوران نخستوزیری نیز خالی از حاشیه نبوده و او با اتهاماتی مبنی بر جنایات جنگی و تضاد منافع میان نقشهای دیپلماتیک و فعالیتهای تجاریاش مواجه بوده است. به هر حال نام تونی بلر برای همیشه با جنگ عراق پیوند خورده؛ واقعیتی که هرگونه نقش او در آینده خاورمیانه، از جمله در غزه، را به موضوعی حساس و پربحث بدل میکند.
