خاورمیانه در آستانه تغییر بزرگ؟ | بیگدلی: واقعبین نباشیم بیشتر میبازیم
رویداد۲۴| حماس به طرح ترامپ برای پایان جنگ غزه پاسخی داده است که برخی رسانهها آن را «پذیرش مشروط» خواندهاند. این پاسخ، وعده تبادل گروگانها و توقف حملات در ازای برخی تضمینها را شامل میشود، اما ابهامات مهمی درباره خلعسلاح و اداره غزه همچنان باقی است. رسانههای بینالمللی گزارش دادهاند که حماس بخشی از شروط طرح را پذیرفته و بخشهایی را مشروط کرده است، و ترامپ از این پاسخ برای اعلام پیروزی احتمالی بهره برده است.
طرح ترامپ وعده توقف فوری بمباران، بازگرداندن گروگانها و آغاز بازسازی غزه را میدهد، اما محور اصلی آن خلعسلاح حماس و نظارت بینالمللی بر اداره غزه است. حضور کمیتهای بینالمللی و جدول زمانبندی مبهم برای خروج نیروهای اسرائیل، مهمترین جنبههای اختلافبرانگیز این بسته محسوب میشوند. واشینگتن و تلآویو از طرح استقبال کردند و ترامپ حتی ضربالاجلی برای پاسخ حماس تعیین کرد.
از سوی دیگر، رسانهها و تحلیلگران در ایران دو رویکرد متفاوت نشان دادند. برخی معتقدند پاسخ حماس میتواند آغاز فصل تازهای در خاورمیانه باشد، در حالی که گروهی دیگر هشدار میدهند که فقدان تضمینهای واقعی برای خلعسلاح و اداره غزه ممکن است به تثبیت اشغال و تضعیف مشروعیت مقاومت منجر شود.
بیشتر بخوانید: زیدآبادی: خاورمیانه از همین امشب وارد دوران تازهای از حیات خود شده است
رحمان قهرمانپور، تحلیلگر سیاست خارجی، در این باره نوشته است: «حماس آزادی گروگانها و واگذاری قدرت را پذیرفته، اما درباره پذیرش خلع سلاح خود سکوت کرده است. از نظر آمریکا و اسرائیل واگذاری قدرت بدون خلع سلاح حماس قابل قبول نیست.»
صادق زیباکلام، استاد علوم سیاسی، هم میگوید: «حماس طرح صلح ترامپ را پذیرفت و موافقت نمود که تمامی گروگانها آزاد شوند. ارتش اسرائیل عملیات نظامیاش را متوقف کرد و مردم غزه بر ویرانیهای خانه و زندگیشان به شادمانی پرداختند. دشواریهای زیادی هنوز پیش روست، اما ترامپ یک گام به بزرگترین آرزویش که جایزه صلح نوبل است نزدیکتر شد.»
امیرعلی ابوالفتح، تحلیلگر سیاست خارجی، تاکید میکند: «حتی اگر حماس خلع سلاح و نابود شود و حتی اگر تمامی کشورهای مسلمان با اسرائیل صلح کنند؛ تا وقتی فلسطینیان طعم عدالت را نچشند، صلح در فلسطین برقرار نمیشود. ترامپ هم نمیتواند به تنهایی کاری انجام دهد تا زمانی که اسرائیل نخواهد عدالت را برای فلسطینیان برقرار کند
بیگدلی: حماس پذیرش مشروط کرد، ایران باید سیاستها را بازبینی کند
علی بیگدلی، تحلیلگر مسائل بینالملل، در گفتوگو با رویداد۲۴ با اشاره به روند تغییرات ژئواستراتژیک منطقه گفت: «از هفت اکتبر دو سال قبل مشخص بود که آمریکا با همکاری اسرائیل دنبال تغییرات ژئواستراتژیک در منطقه هستند. شاید این توافق با حماس آخرین تغییر باشد که غرب را به نتیجه برساند که انجام این تغییرات ضروری است. همه این اتفاقات در راستای انجام همان برنامه بود. طرح اخیر ترامپ و مهلت بسیار محدود و تهدیدات شدید هم که حماس را تحت فشار قرار داد نشان از حمایت او از این نقشه تغییر ژئو استراتژیک داشت.»
بیشتر بخوانید: ببینید| شادی اهالی غزه پس از موافقت حماس با طرح ترامپ
وی درباره پاسخ حماس توضیح داد: «حماس اگرچه بین گروههای سیاسی و نظامی اختلاف نظر دارد، اما تحت فشار کشورهای عرب و نارضایتی مردم غزه قرار دارد. همین فشارها سبب شد کلیت طرح را بپذیرد. البته هنوز در دو بحث خلعسلاح و آینده اداره منطقه، مسائلی باقی مانده است که به نظر من به زودی حل خواهد شد. مساله نخست این است که حماس میگوید در زمینه خلع سلاح فقط با سازمان آزادیبخش فلسطین همکاری میکنند. نکته دوم هم نگرانیهایی است که درباره اداره منطقه دارند. به نظر من احتمالا شورایی از کشورهای عربی به اتفاق سازمان آزادیبخش فلسطین این مسئولیت را برعهده میگیرند و مساله حل میشود.»
بیگدلی درباره تأثیر توافق حماس بر ایران گفت: «مقامات سیاسی و کانونهای تصمیمگیر در ایران باید به این موضوع دقت کرده و بپذیرند که شرایط منطقه تغییر کرده است و ما نیز راهی غیر از تغییر سیاستهای خود نداریم. مسائل قابل حل است، اما در غیر این صورت خیر. ما در حال از دست دادن کانونهای قدرت در منطقه هستیم. آینده حزبالله نیز روشن نیست. حماس هم توافق کرده و جنگ دوازده روزه را پشت سر گذاشتهایم؛ سیاستگذاران باید با درایت توجه داشته باشند که وضعیت تغییر کرده است. نباید فراموش کنیم که سیاست تابع زمان و مکان است و بر اساس شرایط جدید منطقه باید سیاستهای خود را تغییر دهیم.»
وی در پاسخ به این پرسش که آیا آمریکا و اسرائیل پس از حل مسئله غزه سراغ ایران خواهند آمد، گفت: «ما هیچ راهی در این قضیه نداریم و در موضع ضعف هستیم. طبیعی است که فشارها را بیشتر خواهند کرد. اگر سیاستهای منطقهای و جهانی خود را تغییر نداده و واقعیات را در نظر نگیریم، بیش از قبل بازنده خواهیم بود و باید منظر جنگ باشیم.»
بیگدلی با تأکید بر ضرورت انسجام داخلی ادامه داد: «دولت و نهادهای تصمیمگیرنده در ایران باید دقت کنند که اگر بار دیگر وارد جنگ شویم، احتمال از دست دادن جبهه داخلی هم بسیار است. در این شرایط اقتصادی و فشاری که روی مردم است، بهتر است با درایت عمل کرده و حداقل فضای داخلی را منسجم کنیم.»
وی درباره پیشبینی رفتار مقامات ایرانی افزود: «ممکن است که در درون خود احساس کنند که پایگاهها را از دست دادهایم، اما به خاطر حفظ پرستیژ داخلی، به روی خود نیاورند؛ اما این هم اشتباه است. اصرار به ادامه مواضع و رویکردهای قبلی نتیجهای جز جنگ دوباره ندارد.»
بیگدلی در پایان درباره تمایل آمریکا و اسرائیل برای درگیری نظامی با ایران گفت: «آمریکا و اروپا تمایلی به جنگ ندارند، اما، چون منافع اقتصادی آنها در منطقه توسط کشورهای غرب تأمین میشود، میخواهند امنیت منطقه برقرار شود. اگر ایران با این رویه مقابله کند، بیشتر تحت فشار قرار میگیرد. نمایش قدرت آمریکا و اسرائیل در جنگ دوازده روزه نیز نشان داد که آمریکا خیلی به حل مسائل منطقه تمایل دارد و شرایط منطقه برایش از موضوع اوکراین هم مهمتر است؛ لذا حتی اگر در باطن خواهان درگیری نظامی نباشند، ممکن است با توجه به تحولات از این گزینه استفاده کنند.»
فصل تازه یا تثبیت وضع موجود؟
پذیرش مشروط حماس نقطه شروعی است برای تغییر معادلات منطقهای، اما مسیر پیش رو پیچیده و پرریسک است. این پاسخ میتواند فرصتهایی برای آتشبس موقت، تبادل گروگانها و بازسازی بخشی از غزه ایجاد کند، اما تضمین واقعی برای خلعسلاح کامل و اداره مستقل منطقه هنوز مبهم است. از نگاه ایران، تغییر شرایط منطقهای فشار بیشتری بر سیاستها و مواضع کشور وارد میکند و بیتوجهی به واقعیتها میتواند زمینه جنگ دوباره و افزایش فشار داخلی را فراهم کند.
کارشناسای ما تادیروز میگفتن غیرممکنه حماس صلح کنه همون طور که تاشب قبل سقوط بشار اسد میگفتن همچین چیزی غیر ممکنه 
