چرا تصاویر جزیره هرمز در شبکههای اجتماعی اندونزی وایرال شد؟
رویداد۲۴| خبرگزاری فرانسه در گزارشی تازه اعلام کرده است که ویدیوی منتشر شده در شبکههای اجتماعی که مدعی بود «در نتیجه استخراج نیکل، آبهای اطراف جزایر راجا آمپات اندونزی سرخ شدهاند»، در واقع مربوط به این کشور نیست و در جزیره هرمز ایران فیلمبرداری شده است.
بهگفته AFP، اگرچه فعالیتهای معدنی در راجا آمپات باعث تخریب زیستمحیطی و گلآلود شدن آبهای این منطقه شده، اما ویدیوی مورد بحث نمونهای از انتشار اطلاعات نادرست محیطزیستی است. بررسی فنی و جستوجوی معکوس تصاویر نشان داده که صحنههای موجود در ویدیو متعلق به ساحل سرخ جزیره هرمز و بخشی دیگر از آن مربوط به استان کالیمانتان شرقی اندونزی است، نه راجا آمپات.
در ادامه متن کامل گزارش این خبرگزاری را میخوانید؛
ویدیویی که جهان را فریب داد
گروههای محیطزیستی تصاویری منتشر کردهاند که نشان میدهد رواناب رسوبی ناشی از فعالیتهای معدنی، آبهای معمولا سبز و زمردین اطراف مجمعالجزایر راجا آمپات در اندونزی را به رنگ قهوهای تیره و گلآلود درآورده است. این گروهها هشدار دادهاند که استخراج نیکل، یکی از مهمترین زیستبومهای مرجانی و تنوع زیستی دریایی جهان را تهدید میکند.
با این حال، ویدیویی که در شبکههای اجتماعی منتشر شده و ادعا میکند «زمینهای اطراف راجا آمپات سرخ شدهاند»، در واقع مربوط به اندونزی نیست، بلکه در ایران ضبط شده است.
در ویدیویی که در تاریخ ۶ اکتبر ۲۰۲۵ در تیکتاک منتشر شد، متنی به زبان اندونزیایی دیده میشود که روی تصویر نوشته شده است:
«آب باران به دریا میریزد. راجا آمپات به دلیل استخراج معادن سرخ شده است. ویران شده به دست الیگارشهای خارجی و داخلی، با حمایت مقامهای طماع و فاسد».
بیشتر بخوانید: سرنوشت خاک سرخ هرمز چه میشود؟
در این ویدیو، افرادی روی صخرهها ایستادهاند و گلولای سرخرنگ از دامنه به سمت دریا سرازیر میشود. سپس تصویری از یک تپه خشک و بیگیاه نمایش داده میشود.
در بخش دیگری از نوشته ویدیو آمده است:
«پاپوآ توسط باهِلیل فروخته میشود. باهِلیل اهل پاپوآست و به مردم خود خیانت کرده است».
اشاره این متن به باهلیل لهادالیا، وزیر سرمایهگذاری و منابع معدنی اندونزی است.
مجمعالجزایر راجا آمپات بخشی از منطقه معروف مثلث مرجانی است که به دلیل غنای بینظیر زیستدریاییاش در میان غواصان محبوبیت جهانی دارد.
در پی اعتراض گسترده فعالان محیطزیست و ساکنان محلی، دولت اندونزی در ماه ژوئن مجوز چهار شرکت از پنج شرکت فعال در زمینه استخراج نیکل در این منطقه از استان پاپوآی جنوبغربی را لغو کرد.
اما در ماه سپتامبر به یک شرکت، پی. تی. گَگ نیکل (PT Gag Nikel)، اجازه ازسرگیری فعالیت داده شد؛ با این استدلال که آثار زیستمحیطی آن «قابل مدیریت» است.
با این حال، سازمانهای غیردولتی میگویند خسارت جدی پیشتر وارد شده و نشانهای از پاکسازی منطقه وجود ندارد. تصاویر ثبت شده توسط این گروهها نشان میدهد روانابهای رسوبی از دامنههای برهنه و تخریب شده، آبهای زلال راجا آمپات را گلآلود کردهاند.
بخش دوم ویدیو هم از اندونزی نیست!
در همین حال، پستهای مشابه در تیکتاک نیز ویدیوهایی منتشر کردند که همان ویدیوی صخرههای سرخ را نشان میدادند و مدعی بودند اثر فعالیتهای معدنی در راجا آمپات است.
کاربران بسیاری زیر این ویدیوها نوشتهاند که ویدیو، وضعیت جزایر اندونزی را نشان میدهد.
یکی از کاربران نوشته بود: «این نتیجه طمع مقامهای فاسد است»؛ و کاربر دیگری گفته بود: «بگذارید یکبار دیگر بگویم: این کشور دیگر نابود شده است».
اما واقعیت این است که این ویدیوها هیچ ارتباطی با اندونزی ندارند.
بررسی معکوس تصویر (Reverse Image Search) در گوگل با استفاده از فریمهای ویدیو نشان داد که این ویدیو در ۹ فوریه ۲۰۲۵ در یک پست اینستاگرامی به زبان فارسی منتشر شده بود.
در آن پست، نوشته شده بود که ویدیو مربوط به باران شدید در ساحل سرخ جزیره هرمز، ایران است.
رنگ سرخ خاک این منطقه به دلیل غلظت بالای اکسید آهن است.
کاربر ایرانی که ویدیو را منتشر کرده، مکان فیلمبرداری را تایید کرده و اطلاعات فنی آن را برای خبرگزاری فرانسه ارسال کرده است که نشان میدهد ویدیو در تاریخ ۸ فوریه ضبط شده است.
عکسی از همین منطقه در گوگل مپس نیز دقیقا همان صخرههای سنگی را نشان میدهد که در ویدیوی اینستاگرام دیده میشود.
در جستوجوی جداگانهای، ویدیوی بخش مربوط به جنگلهای تخریب شده نیز در تیکتاک پیدا شد که در ۱۶ اکتبر ۲۰۲۳ منتشر شده بود. در آن ویدیو، موقعیت جغرافیایی به عنوان استان کالیمانتان شرقی اندونزی ثبت شده بود، منطقهای که بیش از ۱۵۰۰ کیلومتر با راجا آمپات فاصله دارد.
خبرگزاری فرانسه محل دقیق آن را شناسایی کرد: بخشی از جاده منتهی به منطقه کوتابانگون در کالیمانتان شرقی.
در تصاویر استریتویو گوگل ارث ساختمانهایی با سقف آبی در همان محل دیده میشوند و تصاویر ماهوارهای نیز نشان میدهد که تپههای پشت آن منطقه که پیشتر برهنه شده بود، اکنون با نخلهای روغنی کاشته شده است.
خبرگزاری فرانسه پیشتر نیز چند مورد دیگر از انتشار اطلاعات نادرست درباره فعالیتهای معدنی در راجا آمپات را افشا و تصحیح کرده بود.
