خشکسالی بی‌سابقه در ایران؛ کاهش ۸۲ درصدی بارش در سال آبی جدید

رویداد۲۴| کاهش چشمگیر بارش، تنش آبی در ۱۱ استان و افت شدید ذخایر سدها، ایران را به آستانه بحران منابع آب رسانده است.

بر‌اساس داده‌های سازمان هواشناسی، بارش در ایران تا سی‌و‌دومین روز (۱۲ آبان‌ماه) از سال آبی جاری (۱۴۰۴-۱۴۰۵) ۸۱.۸ درصد کمتر از میانگین بلندمدت است. در حالی که نرمال بارش در بلندمدت ۱۲.۸ میلی‌متر بوده، میانگین بارش سطح کشور از ابتدای مهر ۱۴۰۴ تاکنون فقط ۲.۳ میلی‌متر است.

به گزارش ایسنا، داده‌های سازمان هواشناسی نشان می‌دهد در هفت روز گذشته تا پایان ۱۲ آبان، ایران ۰.۷ میلی‌متر بارش دریافت کرده که نسبت به میانگین بلندمدت، ۸۵.۷ درصد کاهش یافته است؛ چراکه ایران در بلندمدت، در طول هفت روز گذشته ۴.۷ میلی‌متر بارش دریافت می‌کرد. سازمان هواشناسی کشور در روز‌های گذشته با صدور اطلاعیه، اعلام کرد که منطقه خاورمیانه به ویژه ایران، درگیر یکی از طولانی‌ترین و شدیدترین دوره‌های خشک‌سالی در دهه‌های اخیر است.

سازمان هواشناسی با استناد به بررسی داده‌های اقلیمی، به شرایط آب‌وهوایی پاییز جاری نیز اشاره و تأکید کرده بود که این ششمین پاییز بسیار خشک متوالی در ایران بوده و تاکنون میزان بارندگی این فصل به طور چشمگیری کمتر از نرمال بوده است. داده‌ها نشان می‌دهد که بارش از ابتدای ماه تا پایان ۱۲ آبان‌ماه نیز نسبت به میانگین بلند‌مدت ۹۰ درصد کاهش یافته است. در حالی که مقدار بارش در بلندمدت ۷.۰ میلی‌متر بوده، در این مدت (۱۲ روز) ایران فقط از ۰.۷ میلی‌متر بارش برخوردار بوده است. باید گفت از ابتدای فصل جاری که مطابق با آغاز سال آبی بود نیز ایران فقط از ۲.۳ میلی‌متر بارش برخوردار بوده است که این مقدار در مقایسه با میانگین بلند‌مدت ۸۱.۸ درصد کمتر است؛ در حالی که ایران در مدت مشابه (اول مهر تا ۱۲ آبان) و بلند‌مدت، حدود ۱۲.۸ میلی‌متر بارش دریافت می‌کرد، بارش سال آبی کنونی به‌طور چشمگیری کمتر از نرمال است. سال آبی در ایران از اول مهرماه شروع می‌شود و تا ۳۱ شهریور سال بعد ادامه می‌یابد. بر‌اساس داده‌های هواشناسی، در طول شش‌ماهه اول سال، به ویژه از ابتدای مهرماه تعداد قابل توجهی از استان‌ها به‌ویژه در فلات مرکزی و استان‌های هم‌جوار زاگرس، خشک‌ترین دوره ۴۰ سال گذشته را سپری کردند.

جدول اطلاعات پهنه‌ای بارش استان‌ها نشان می‌دهد از ابتدای سال آبی جاری (اول مهرماه سال گذشته) همه استان‌ها نسبت به دوره بلندمدت بارش کمتری دریافت کردند. ۱۱ استان از‌جمله یزد، همدان، مرکزی، کهگیلویه‌و‌بویراحمد، کرمانشاه، کردستان، خوزستان، چهارمحال‌و‌بختیاری، ایلام و اصفهان با کاهش صددرصدی بارش مواجه بودند. استان تهران به مرکزیت پایتخت نیز با کم‌بارشی روبه‌رو بود. در حالی که میانگین بارش تهران در بلند‌مدت ۲۰.۳ میلی‌متر است، در سال آبی جاری فقط به طور میانگین ۱.۱ میلی‌متر بارش دریافت کرده؛ بنابراین با کاهش ۹۴.۴‌درصدی بارش روبه‌رو بوده است.

سازمان هواشناسی کشور به این موضوع نیز اشاره کرد که شرایط سد‌های اصلی تأمین‌کننده آب شرب در شهر‌های بزرگی مانند تهران، تبریز، مشهد و اراک به روز صفر آبی رسیده یا بسیار نزدیک شدند. به عبارتی ذخایر قابل برداشت به حداقل رسیده و این شرایط منجر به اتکای کامل به منابع زیرزمینی شده است که خطر فرونشست و فقر منابع آبی برای سال‌های آینده را تشدید می‌کند. اگرچه به گفته احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشک‌سالی سازمان هواشناسی کشور، بر‌اساس مدل‌سازی‌های عددی، احتمال متوسطی وجود دارد که در انتهای پاییز و اوایل زمستان، بارش‌ها به شرایط نرمال نزدیک شود، اما در شرایط فعلی حتی بارش‌های نرمال نیز نمی‌تواند رواناب‌های کافی ایجاد کند.

به گفته حمیدرضا خورشیدی، مدیرکل هواشناسی استان تهران در شرایطی که منابع آب زیرزمینی سطح پایینی دارد، بارش‌ها نه بر سطح منابع آب زیرزمینی و نه رواناب‌ها تأثیر قابل توجهی نخواهد گذاشت.