جدال تمامعیار در نیویورک؛ پیام نشست دیروز شورای امنیت چه بود؟
رویداد۲۴| نشست دیروز شورای امنیت سازمان ملل متحد در نیویورک، با محوریت پرونده هستهای ایران، بار دیگر اختلافات عمیق میان تهران و واشنگتن و همچنین میان اعضای اروپایی، روسیه و چین را به نمایش گذاشت. این جلسه که پس از اقدام چند کشور اروپایی برای فعالسازی مکانیسم ماشه و بازگرداندن تحریمها برگزار شد، نه تنها نتیجه عملی ملموسی نداشت، بلکه خطوط اختلاف را واضحتر از همیشه ترسیم و فضای دیپلماتیک را پیچیدهتر کرد.
واشنگتن: آماده مذاکره، اما با غنیسازی صفر
مورگان اورتگاس، معاون فرستاده ویژه دولت ترامپ در خاورمیانه، در این نشست گفت: «ایالات متحده همچنان برای مذاکرات رسمی با ایران در دسترس است، اما تنها در صورتی که تهران آماده گفتوگویی مستقیم و معنادار باشد.» او تاکید کرد که واشنگتن درباره انتظارات خود برای هر توافق کاملاً شفاف است و اصل «هیچ غنیسازی در ایران» را خط قرمز خود میداند.
اورتگاس در پایان جلسه بار دیگر تأکید کرد: «آمریکا آماده مذاکره با ایران است، اما تهران باید از آتش فاصله بگیرد و دست دیپلماسی واشینگتن را بفشارد.» اظهارات او که با لحن تند و تاکید بر شروط سخت واشنگتن مطرح شد، نشان داد که آمریکا همچنان بر فشار حداکثری و محدودسازی برنامه هستهای ایران پافشاری میکند.
تهران: دیپلماسی فقط با احترام به حقوق هستهای ممکن است
در مقابل، امیرسعید ایروانی، نماینده دائم ایران در سازمان ملل، موضع تهران را صریح و کوبنده اعلام کرد: «ما از هرگونه مذاکره منصفانه و معنادار استقبال میکنیم، اما اصرار بر سیاست موسوم به «غنیسازی صفر» کاملاً مغایر با حقوق قانونی ایران طبق پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای است.»
ایروانی همچنین بر تعهد ایران به دیپلماسی اصولی و مذاکرات واقعی تأکید کرد و گفت: «اکنون مسئولیت بر عهده فرانسه، بریتانیا و ایالات متحده است که مسیر خود را اصلاح کرده و گامهای عملی و معتبر برای بازسازی اعتماد و اطمینان بردارند.» این موضع، پاسخ روشن ایران به فشار واشنگتن و متحدان اروپایی بود و نشان داد تهران حاضر به پذیرش شروط تحمیلی نیست.
اروپا، روسیه و چین؛ اختلافی که نشست را پرتنش کرد
نشست دیروز شورای امنیت، علاوه بر جدال تهران و واشنگتن، بازتابدهنده اختلافات میان اعضای دائم شورا نیز بود. چین و روسیه فعالسازی مکانیسم ماشه را غیرقانونی دانستند و تاکید کردند که این اقدام نه تنها با قوانین بینالمللی مغایرت دارد، بلکه توازن قدرت و ثبات جهانی را تهدید میکند. نماینده چین هشدار داد که هرگونه اقدام یکجانبه علیه حاکمیت کشورها، امنیت و منافع ملتها را به خطر میاندازد و صلح و ثبات جهانی را تهدید میکند.
در مقابل، اعضای اروپایی و آمریکا با اصرار بر بازگرداندن تحریمها، پرونده هستهای ایران را تهدیدی جهانی دانستند و بر لزوم فشار حداکثری برای محدودسازی برنامه هستهای ایران تأکید کردند. این تقابل، جلسه شورای امنیت را به صحنهای برای نمایش اختلافات جهانی بدل کرد و نشان داد که حتی در چارچوب نهادی جهانی، منافع و دیدگاهها تا چه حد میتوانند متضاد باشند.
پیامدهای سیاسی و دیپلماتیک جلسه
تحلیل رسانههای بینالمللی از نشست دیروز دو وجه داشت. رسانههای غربی، به ویژه آمریکایی و اروپایی، جلسه را آزمونی برای اراده تهران و سنجش پایبندی ایران به تعهداتش تعبیر کردند و آن را فرصت یا تهدید برای فشار بیشتر توصیف کردند. رسانههایی مانند AP و رویترز اشاره کردند که آمریکا بر بازگشت کامل به محدودیتهای هستهای ایران تأکید داشت و ایران حق خود برای غنیسازی اورانیوم در سطح غیرنظامی را برجسته کرد.
تحلیلگران معتقدند این رویارویی نشاندهنده فاصله عمیق سیاست خارجی دو کشور و کمبود اعتماد متقابل است و احتمال توافق کوتاهمدت ضعیف است.
در مقابل، رسانههای روسی، چینی و برخی تحلیلگران آسیایی این نشست را نشانه ناکامی تلاشهای فشار حداکثری و تلاشی برای حفظ حقوق هستهای ایران قلمداد کردند.
دبیرکل سازمان ملل نیز در گزارش خود بر فشار به ایران تأکید کرد، اما تحلیلگران مستقل معتقدند این گزارش بیشتر یک مشروعیتبخشی به خواست غرب بود تا گامی عملی برای کاهش تنشها. به بیان دیگر، شورای امنیت در عمل نه محلی برای حل بحران، بلکه صحنهای برای نمایش تضاد منافع شد.
چشمانداز آینده؛ دیپلماسی در پیچوخم
نشست دیروز نشان داد که مسیر دیپلماسی میان ایران و آمریکا همچنان پرپیچ و خم است و دستیابی به توافقی سریع و پایدار دور از دسترس است. حتی با وجود فشارهای حداکثری، تهران بر حقوق قانونی برنامه هستهای خود تأکید دارد و آمریکا و متحدانش بر محدودسازی آن پافشاری میکنند.
تحلیلگران هشدار میدهند که ادامه این روند ممکن است شورای امنیت را به عرصهای برای بروز اختلافات تبدیل کند، نه محلی برای کاهش تنشها. در این وضعیت، هرگونه حرکت غیرحرفهای یا فشار یکجانبه میتواند تنشها را تشدید کند و فرصتهای دیپلماسی را محدود سازد.
در مجموع، نشست دیروز شورای امنیت را میتوان نه گرهگشا، بلکه آینهای از تضاد منافع و پیچیدگیهای دیپلماسی جهانی دانست؛ جایی که ایران بر حقوق هستهای خود تأکید دارد و آمریکا و متحدانش بر محدودسازی آن، بدون آنکه دستاورد عملی ملموسی برای کاهش تنشها حاصل شود.
نشست دیروز شورای امنیت بیشتر نمایش قدرت و رقابت بینالمللی بود تا دیپلماسی عملی. آمریکا و اروپا فشار را حفظ میکنند، ایران از مواضع حقوقی و رسانهای خود برای مقاومت استفاده میکند، و روسیه و چین نقش بازدارنده دارند. این وضعیت احتمال توافق کوتاهمدت هستهای را کم میکند و مسیر گفتوگوها را به مذاکرات پیچیده و طولانیتر میبرد.
