سیاست دفاعی روحانی

بررسی تنش‌های موجود میان برخی کشورهای منطقه و ایالات‌متحده آمریکا با جمهوری اسلامی ایران نشانگر آن است که طرفین نسبت به سیاست و راهبرد امنیتی و دفاعی خود در منطقه دچار سؤتفاهم و اشتباه محاسباتی شده‌اند. بسیاری از تحلیل‌های متخصصین در غرب نشانگر آن است که درک درستی از سیاست دفاعی دولت رئیس‌جمهور روحانی در منطقه خاورمیانه ندارند؛ اما این سیاست دفاعی مبتنی بر چه اصلی و دارای چه ویژگی‌هایی است؟

بر اساس سیاست‌های کلی دولت یازدهم جمهوری اسلامی ایران، راهبرد کلی سیاست دفاعی و امنیتی کشور در منطقه مبتنی بر اصل زیر خواهد بود:

«اطمینان بخشی و ایجاد زمینه امنیت برای فعالیت‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی؛ برقراری توازن میان امنیت شهروندان و امنیت حاکمیت؛ حفظ استقلال، وحدت ملی و تمامیت ارضی کشور؛ افزایش سهم ایران در صلح‌آفرینی و ثبات‌آفرینی جهانی؛ افزایش اعتماد میان دولت و ملت؛ پیشگیری از بروز تنش‌های برون‌مرزی قابل تسری به داخل کشور؛ بالا رفتن سطح توان دفاعی ملی».

این اصل دفاعی، به گزاره‌های راهبردی زیر تقسیم خواهند شد:

-نقش‌آفرینی در برقراری صلح و ثبات منطقه‌ای و جهانی
-حرکت به سمت پیمان‌های امنیت منطقه‌ای
-مبارزه با عوامل تنش‌ها و تنازعات قومی، مذهبی و جنگ‌افروزی‌های بیگانگان در منطقه
-مبارزه با گسترش سلاح‌های کشتارجمعی و کمک به تحقق خاورمیانه عاری از سلاح هسته‌ای
-مبارزه با تروریسم
-مشارکت در همکاری‌های دفاعی منطقه‌ای
-افزایش توان فناوری در عرصه دفاعی
-خودکفایی و تجاری‌سازی صنایع دفاعی

خطوط کلی فوق نشان می‌دهد که دولت ایران در بخش سیاست‌گذاری، رویکردی سازنده را برای تحقق اهداف ارزشمندی مانند «صلح و ثبات پایدار داخلی و منطقه‌ای» طراحی کرده است؛ اما مرور رویدادهای منطقه طی دو سال اخیر نشان می‌دهد که وضعیت صلح و ثبات در خاورمیانه به‌مراتب نسبت به گذشته رو به وخامت گذارده است؛ اما ریشه و عوامل اصلی این بی‌ثباتی و نزاع وسیع در منطقه چیست؟ متأسفانه بسیاری از تحلیل‌ها و سیاست‌های اعلامی از دو سوی نزاع به‌گونه‌ای جانب‌دارانه به سیاه‌وسفید کردن مسائل می‌پردازد. ریشه و عامل اصلی تداوم بحران و نزاع هرچه باشد، هر تحلیل مستقلی تأثیر عمیق از بین رفتن عوامل زیر در راستای کاهش سطح تنش و بحران را نمی‌تواند انکار کند.