ایران، غنا و لیبی در صدر ثبت‌نام‌های لاتاری/ دلایل افزایش تمایل خروج از کشور چیست؟

رویداد۲۴  ویزای گوناگونی یا گرین کارت لاتاری یکی از انواع ویزا‌های مهاجرتی آمریکا است. از سال ۱۹۹۰ به دستور کنگره آمریکا، هر سال وزارت امور خارجه آمریکا مطابق بخش ۲۰۳ (سی) از قانون مهاجرت و ملیت (Immigration and Nationality Act) آمریکا، به صورت قرعه‌کشی (موسوم به لاتاری) تعدادی افراد را برای دریافت این نوع ویزا انتخاب می‌کند که نهایتاً منجر به دریافت کارت اقامت دائم آمریکا معروف به گرین کارت می‌شود. برندهٔ اصلی در صورت برخورداری از شرایط لازم موفق به کسب ویزای وگ-۱ می‌شود. همسر وی و فرزندان مجردی که در روز نام‌نویسی اینترنتی زیر ۲۱ سال دارند نیز در صورت برخورداری از شرایط لازم موفق به کسب ویزای وگ-۲ می‌شوند.

اول نوامبر ۲۰۱۷ ترامپ از کنگره درخواست کرد که طرح گرین کارت لاتاری را متوقف کند. او در نشست کابینه گفت: از امروز فرآیند توقف برنامه ویزای گوناگونی لاتاری را آغاز میکنم. من از کنگره می‌خواهم سریعا اقدامات لازم برای خلاص شدن از این برنامه را کلید بزند. این برنامه به ظاهر قشنگ است، اما قشنگ نیست.

این اظهارت ترامپ بعد از تصادف یک راننده مهاجر که به کشته شدن هشت تن و زخمی شدن چندین نفر در منهتن منجر شده بود مطرح شد. ترامپ در این نطق خود گفته بود ما لاتاری‌هایی را که افراد اشتباهی را وارد کشور می‌کند را نمی‌خواهیم.

گروهی موسوم به گروه گنگ آف ۸ در مجلس سنا در سال ۲۰۱۳ متشکل از اعضای هر دو حزب اصلی در آمریکا سعی کردند در قانون لاتاری اصلاحاتی ایجاد کنند که لایحه آن‌ها در نهایت توسط مجلس نمایندگان مسدود شد.

ایده این طرح در سال ۱۹۹۰ در لایحه‌ای توسط چاک شومر به مجلس نمایندگان ارائه شده بود. اما در سال‌های اخیر شومر به دنبال خلاص شدن از برنامه بوده است. در سال ۲۰۱۳ او در لایحه‌ای که مورد حمایت هر دو حزب بوده است طرح توقف گرین کارت لاتاری و تغییرات وسیع در سیاست‌های مهاجرتی را مطرح کرد. این لایحه در نهایت توسط جمهوری خواهان مجلس نمایندگان متوقف شد.

 

در سال ۲۰۰۷ دفتر پاسخگویی دولت آمریکا بار دیگر طرح ارائه گرین کارت لاتاری را بازبینی کرد و هیچ نشانه و شواهدی دال بر تاثیر مهاجرانی که از این طریق وارد آمریکا می‌شوند بر اقزایش تروریسم در آمریکا پیدا نکرد.

در گزارشی که این دفتر منتشر کرد گفته شده: ما هیچ سندی دال بر تاثیر مهاجران ویزای گوناگونی به آمریکا در تامین مالی تروریسم و اقدامات تروریستی در کشور پیدا نکردیم. برخی افراد از جمله مجرمان و تروریست‌ها ممکن است از ابزار‌های فریبکارانه برای ورود به آمریکا یا ماندن در این کشور استفاده کنند.

در سال ۲۰۱۱ نیز سرویس تحقیقاتی کنگره بار دیگر این طرح را بررسی کرده، اما هیچ نشانه‌ای دال بر تاثیر این ویزا بر افزایش ترور در آمریکا نیافته است.

 

مرکز تحقیقات پیو که یک موسسه نظرسنجی معتبر آمریکاییست در گزارشی به تعداد ثبت‌نام کنندگان ویزای لاتاری ایالات متحده آمریکا در سال ۲۰۱۷ اشاره کرده و نوشته است: در این سال بیش از ۲۲.۴ میلیون نفر برای دریافت ویزای لاتاری آمریکا در سراسر جهان ثبت نام کرده‌اند؛ که ۵۰ هزار گرین کارت یا اقامت دائم قانونی از طریق این سیستم تهیه می‌شود.

 

تعداد ثبت‌نام کنندگان به ۲۳ میلیون نفردر سال ۲۰۱۶ نزدیک است. با روی کار آمدن ترامپ برخی نمایندگان کنگره درخواست کردند این برنامه تعطیل شود.

از سال ۲۰۰۵ بیش از ۲۰۰ میلیون نفر از کشور‌های مختلف در این برنامه تحت عنوان لاتاری آمریکا شرکت کرده‌اند. در سال ۲۰۱۶ هشت کشور دست کم یک میلیون متقاضی را به خود اختصاص داده بودند. غنا، اوکراین، ایران، مصر، ازبکستان، نپال، اتیوپی و سیرالئون در سال ۲۰۱۶ بیشترین متقاضی را داشتند. در برخی کشور‌ها درصد قابل توجهی از جمعیت آن‌ها در این طرح ثبت نام کرده‌اند. در لیبی ۱۵ درصد شهروندان در لاتاری شرکت کردند. از میان کشور‌های آفریقایی، سیرالئون ۱۴%، غنا ۸%، از میان کشور‌های اروپایی، آلبانی ۱۳%، مولداوی ۱۱%، ارمنستان ۹% از جمعیت کل کشور در لاتاری ثبت نام کردند.

در میان کشور‌های آسیایی نیز، ازبکستان ۷%، نپال ۴% از جمعیت در لاتاری شرکت کردند. بر اساس این گزارش مناطقی که بیشترین مهاجر را به آمریکا از طریق طرح لاتاری داشته‌اند در طول زمان متغیر بوده است. زمانی که طرح لاتاری برای اولین بار در سال مالی ۱۹۹۵ کلید خورد، تقریبا ۲۴ هزار نفر ویزای لاتاری گرفتند. در سال مالی ۲۰۱۶ شهروندان کشور‌های آفریقایی با ۲۱ هزار ویزا، بیشترین دریافت کنندگان ویزای لاتاری بودند. در سال مالی ۲۰۱۷ شهروندان کشور‌های اروپای بار دیگر با ۲۱ هزار ویزا، بیشترین دریافت کنندگان ویزا بوده‌اند.

بر اساس این گزارش، ایران در سال ۲۰۱۶ سومین کشور از حیث تعداد ثبت نام کنندگان در برنامه ویزای لاتاری آمریکا بوده است. در این سال ۱.۶ میلیون ایرانی برای دریافت ویزای آمریکا اقدام به ثبت نام در طرح لاتاری کرده‌اند. غنا با ۲.۲ میلیون متقاضی بیشترین جمعیت ثبت نام کنندگان لاتاری را در این سال به خود اختصاص داده است.

 

امان‌االله قرائی مقدم درباره افزایش تمایل برای لاتاری گفته است: مهاجرت به‌طور کلی دارای دو عامل درون‌زا و برون‌زا است. در کشور ما عوامل درون‌زا مثل بی‌کاری، ناامیدی به آینده، مشکلات اقتصادی، درگیری‌های سیاسی و… تاثیر بسیار زیادی بر مهاجرت افراد به‌خصوص جوان‌ترها دارد. چون جوانان برخلاف سالمندان، اهل محافظه‌کاری نیستند و افرادی نوخواه، نوجو و بی‌باک‌اند. وقتی می‌بینند فضای جامعه نمی‌تواند آن‌ها را جذب کند، به فکر شرکت در لاتاری و مهاجرت می‌افتند.

عده‌ای دلایل افزایش مهاجرت از ایران و میل به خروج  از کشور را محدودیت آزادی‌های اجتماعی ذکر کرده‌اند و عده‌ای دیگر فقدان امنیت سرمایه. آنها گفته‌اند وقتی سرمایه در ایران امنیت ندارد و اقتصاد خوب نمی‌چرخد؛ چرا باید سرمایه‌دار ریسک کند. درباره دانشجویان و نخبگان هم کمبود زیرساخت‌های علمی و فقدان حمایت‌های مالی دلیل اصلی تمایل به خروج از کشور ذکر شده است.