دلیل تحریم ۱۳ شرکت و بانک ایرانی چه بود؟/ جزئیات فعالیت بنیاد تعاون بسیج
رویداد۲۴، ندا جعفری: پیش ازآنکه تحریم‌های ۱۳ آبان‌ماه آمریکا اعمال شود، روز گذشته اعلام شد آمریکا تعدادی بانک و موسسه مالی را در ایران تحریم کرده است؛ گفته می‌شود این نهادها همگی در یک موضوع اشتراک دارند: ارتباط با بنیاد تعاون بسیج.
در حال حاضر سردار حمیدرضا تقی‌زاده با حکمی که از رئیس سازمان بسیج مستضعفین گرفته، مسئولیت بنیاد تعاون بسیج را برعهده دارد. پیش از او، در دوره‌ای ۵ ساله سردار نوشادی این مسئولیت را برعهده داشته است.
«فرمانده نیروی مقاومت بسیج»، «نماینده رئیس ستاد کل نیروهای مسلح»، «یک نفر به انتخاب فرمانده کل سپاه»، «نماینده وزیر دفاع »، «مسئول دفتر نمایندگی ولی فقیه در بسیج»، «معاون هماهنگ‌کننده سپاه» و «مسئول حفاظت اطلاعات سپاه» اعضای هیئت‌مدیره بنیاد تعاون بسیج هستند.
آنگونه که در اساسنامه آن آمده، «این سازمان مؤسسه‌ای غیرانتفاعی، با شخصیت حقوقی و مالی مستقل و وابسته به نیروی مقاومت بسیج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است.» در اهداف این موسسه به «ایجاد فرهنگ تعاون میان بسیجیان و هدایت آنها جهت استفاده از تسهیلات اقتصادی دولت» اشاره شده است.
بنیاد تعاون بسیج در حال حاضر چندین شرکت زیرمجموعه دارد؛ «جوان‌سیر ایثار»، «مؤسسه تأمین مسکن بسیجیان»، «مؤسسه علمی رزمندگان»، «شرکت حسابرسی کوثر» «مؤسسه تأمین مسکن بسیجیان»، «مؤسسه تأمین درمان بسیجیان» و «ریل ترابر سبا» از جمله این شرکت‌ها هستند؛ بررسی سابقه این شرکت‌ها هیچکدام به مسائل نظامی ختم نمی‌شود.
دو شرکت این مجموعه یعنی «ریل ترابر سبا» و «جوان سیر ایثار» در زمینه خدمت‌رسانی و ساماندهی حمل‌ونقل فعالیت می‌کند و مدیریت اولی بر عهده غلامرضا جهانبخش و مدیریت دومی بر عهده محمدحسن دهقان است.
آنگونه که در پرتال «مؤسسه تأمین درمان بسیجیان» آمده است؛ این موسسه با هدف توجیه خدماتی، اشتغالزایی و توانمند سازی، ضرورت آن در راستای ارائه خدمات سلامت فعالیت دارد. محسن اله ویرن زاده، علی زارع و محمد هادی نژاد صداقت سه نفر از اعضای این موسسه بودند که در سانحه پرواز تهران یاسوج در زمستان سال گذشته جان باختند.
«مؤسسه علمی رزمندگان» از موسسه‌های قدیمی آموزشی است که کنکورهای آزمایشی برگزار می‌کند و در زمینه برگزاری آزمون‌های المپیاد برای دانش‌آموزان فعالیت دارد.
«شرکت حسابرسی کوثر» نیز عضو انجمن حسابداران رسمی ایران است و نام آن، نوع فعالیتش را تقریبا نشان می‌دهد.
با آنکه این شرکت‌ها زیرمجموعه بزرگترین نهاد نظامی کشور هستند، نشانه‌های اولیه حاکی است که هیچکدام از این شرکت‌ها در زمینه نظامی فعالیت ندارند. با اینهمه همه، تمام بانک‌ها و موسساتی که با بنیاد تعاون بسیج ارتباط داشته‌اند، تحریم شده‌اند. در بیانیه آمریکا که خبر اعمال تحریم‌ها را داده است، گفته شده «این موسسات در نقض حقوق بشر در ایران و جذب سربازان زیر سن قانونی برای جنگ سوریه دست داشته‌اند.» این ادعا البته در دوره‌های مختلف از سوی ایران رد شده است.
در لیست تحریم‌های آمریکا، نام بانک‌های ملت، سینا، پارسیان، گروه مالی مهر اقتصاد، بانک مهر اقتصاد، گروه صنعتی تراکتورسازی ایران، شرکت فولاد مبارکه، شرکت توسعه معادن روی، شرکت‌های سرمایه‌گذاری مهر ایرانیان، تدبیرگران آتیه، نگین ساحل رویال، شرکت تکنوتار و شرکت‌های وابسته و گروه بهمن به چشم می‌خورد.
شاید معروف‌ترین موسسه زیرمجموعه بنیاد تعاون بسیج، «بانک مهر اقتصاد» باشد که به هفدهمین شرکت برتر ایران از نظر میزان درآمد تبدیل شده است. سرمایه آن با هبه رهبر انقلاب تامین شد و ابتدا با نام «مؤسسه قرض‌الحسنه بسیجیان» فعالیت می‌کرد و اوایل دهه ٨٠ به مؤسسه مالی و اعتباری ارتقاء یافت و پس از به بانک مهر اقتصاد تغییر نام یافت.
«تجلی مهر ایرانیان»، «شرکت آتیه‌سازان مهر اقتصاد»، «کارگزاری مهر اقتصاد ایرانیان» و «فراسوی شرق» زیرمجموعه‌های مهر اقتصاد هستند که عمدتا در زمینه‌های بورس، اوراق بهادار و معاملات آنلاین و اینترنتی فعالیت می‌کنند. دو شرکتی که فعالیتشان کمی متفاوت است، شرکت «فراسوی شرق» و «تجلی مهر ایرانیان» است که در زمینه عمران و ساختمان فعالیت دارند. سهام شرکت‌های کوثر آذربایجان، سازندگی انصار، کوشاپایدار، فراسوی شرق و افتخار خوزستان توسط بنیاد تعاون بسیج خریده شده است.
بهروز خدارحمی دبیرکل سابق کانون نهاد‌های سرمایه گذاری درباره تحریم‌های ۱۳ شرکت ایرانی مرتبط با بنیاد تعاون بسیج به رویداد۲۴ گفته است: این انتخاب بدون پیشینه و عجولانه بوده است و دلیل انتخاب این ۱۳ شرکت نامشخص است.
خدارحمی در پاسخ به این پرسش که آمریکا مدعی شده لیست تحریم بانک‌ها و شرکت‌های جدید به دلیل دست داشتن آنها در نقض حقوق بشر در داخل و جذب سربازان زیر سن قانونی برای جنگ سوریه بوده، گفت: این موضوع درست نیست. اکثر افرادی که برای دفاع از کشور خود یا آرمان‌هایشان به جنگ می‌روند موضوع مادی مد نظرشان نیست لذا شایعاتی که گفته می‌شود فرد به شرطی استخدام می‌شود که در سوریه جنگیده باشد و بر همین اساس می‌تواند ۳ برابر حقوق دریافت کند، به لحاظ منطقی صحیح نیست.
دبیرکل سابق کانون نهاد‌های سرمایه‌گذاری با اشاره به نقض حقوق بشر در شرکت‌های آمریکایی گفته است: در شرکت‌های اپل، ماکروسافت و فاکس‌کان و ... از افراد زیر سن قانونی بهره کشی شده و آنها هم استخدام شده‌اند.
خدارحمی گفته است: بانک‌هایی که در این دوره نامشان در تحریم‌ها مطرح شده در طول ۶ ماه گذشته هیچ تغییری نداشته‌اند و همان فعالیتی را انجام می‌دادند که طی ۱۰ سال پیش داشتند، حتی ترکیب مالکیت آنها عوض نشده است. شرکت فولاد مبارکه نیز اعلام کرده که در گذشته بخش قابل توجهی از فعالیت این شرکت تحریم بوده و این موضوع تازه‌ای نیست.
