کارویژه وزارت جهاد کشاورزی ایجاد دست‌انداز در تولید است

رویداد۲۴ یکی از نگرانی‌های به جا در توسعه بخش کشاورزی، حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی است، مسئله‌ای که برای یک کشاورزی پایدار از اهمیت غیرقابل چشم پوشی برخوردار است. از طرفی تولید بیشتر محصولات کشاورزی و ایجاد ارزش افزوده در آن‌ها یکی از مسائلی است که می‌تواند اقتصاد کشور ما که مبتنی بر کشاورزی است را تبدیل به اقتصادی پیشرو کند.

مهرداد حاجی محمدی، دانش آموخته کشاورزی است و خود کشاورز نیز هست. او درباره توسعه بهره وری در کشاورزی گفت: بخش عمده‌ای از بار کشاورزی کشور ما را بخش خصوصی یعنی خود کشاورزان بر دوش می‌کشند و وزارت جهاد کشاورزی تنها یک ناظر است که هیچ کاری برای کشاورز نمی‌کند و تنها کارویژه آن این است که در تولید ایجاد دست انداز می‌کند.

وی افزود: مسئله اقتصاد کشاورزی در دو وجه قابل بحث است نخست افزایش تولید در واحد سطح است و دوم ایجاد ارزش افزوده.

این کارشناس حوزه کشاورزی همچنین بیان کرد: مسئله افزایش تولید در واحد سطح به طور مستقیم به وزارت جهاد کشاورزی برمی‌گردد.

حاجی محمدی همچنین اظهار کرد: ممکن است کشاورز بتواند یک تن یا ۱۰ تن در هکتار برداشت کند و اگر میزان کمی محصول داشته باشد دولت با هر قیمتی هم که محصول او را بخرد مقرون به صرفه نیست؛ بنابراین کشاورزان به سمت برداشت بیشتر می‌روند که حتی اگر دولت محصولی را با قیمت نخرید، برداشت بیشتر هزینه‌ها را جبران کند.
وزارت جهاد کشاورزی عملکرد قابل قبولی ندارد

وی در پاسخ به اینکه برداشت بیشتر در عین اینکه صحت منابع پایه را تضمین کند چطور ممکن است گفت: افزایش درست بهره وری در کشت از کار‌های ترویجی و تحقیقاتی که وزارت جهاد کشاورزی باید انجام بدهد میسر می‌شود، اما وزارت جهاد کشاورزی در این باره عملکرد قابل قبولی ندارد.

این کارشناس حوزه کشاورزی با اشاره به اینکه در ایران محدودیت‌های زیادی در آب و خاک و اقلیم وجود دارد تصریح کرد: آزمایشگاهی که بر روی آب و خاک تحقیقات کارشناسی انجام دهد و نتیجه را به کشاورزان دهد در بدنه وزارت جهاد کشاورزی وجود ندارد و چنین کار‌هایی را بخش خصوصی انجام می‌دهد که هزینه تحقیقات این بخش بسیار بالا است. در مراکز دولتی و وزارت جهاد کشاورزی آزمایشگاه‌های تخصصی نیست که نتایج تحقیقات را با قیمت مناسب‌تر ارائه دهد؛ برای مثال اگر کسی زمینی داشته باشد و بخواهد یک دوره آزمایش آب و خاک و تجزیه برگ بگیرد باید چندین میلیون تومان هزینه کند.

حاجی محمدی همچنین گفت: نهاده‌های کشاورزی که امروز دولت برای آن‌ها یارانه می‌دهد، نهاده‌هایی هستند که فناوری تهیه آن‌ها دست‌کم برای ۵۰ سال پیش است و امروز اگر کشاورزی در کشور ما بخواهد بهره‌وری داشته باشد، نمی‌تواند با کودی که ۵۰ سال پیش درست شده است به این هدف برسد.

وی افزود: در حال حاضر بخشی از کشاورزی ما به سمت استفاده از کود‌ها و سموم جدید می‌رود که نتایج مثبتی هم داشته‌اند، اما قیمت نهاده‌های کشاورزی تا بیش از ۱۰۰ درصد افزایش داشته است و مشکل بزرگ‌تری هم که در اینباره وجود دارد محصولات تقلبی موجود در بازار است که سازمان حفظ نباتات می‌بیند و، اما قدرت برخورد ندارد یا به هر علت دیگری برخورد نمی‌کند.

این کارشناس کشاورزی راهکار دیگر افزایش بهره وری در واحد سطح را آموزش و ترویج دانست و ادامه داد: وزارت جهاد کشاورزی باید کارشناسانی به پهنه کشاورزی کشور بفرستد تا به کشاورزان آموزش دهند تا کشاورزان نیز زمان مناسب کشت و شناسایی آفت‌ها زمان دقیق آفت کشی و … را بدانند. البته در اینباره بعضی از شرکت‌های خصوصی تا حدی کار‌هایی می‌کنند، اما نمی‌توانند بخش اعظم کشاورزی را پوشش دهند، چون متولی اصلی این کار نیستند بلکه متولی اصلی وزارت جهاد کشاورزی است که از اساس ورودی به این مسئله پیدا نمی‌کند.

حاجی محمدی با اشاره به تحقیقات انجام شده در حوزه کشاورزی گفت: برای اصلاح ارقام محصولاتی مثل گندم کار‌های زیادی شده است، اما بر باغ‌های ایران تحقیقی انجام نشده است و امکانات کار کردن هم وجود ندارد، یعنی اگر بخواهیم روی کشت بافت یا بیوتکنولوژی در ایران کار کنیم جایی که بخواهد امکانات تحقیقاتی داشته باشد اصلا وجود ندارد یا اگر باشد هم در دانشگاه‌ها و به صورت کارکردی و عملیاتی بلکه تنها یک تحقیق صرف است.

وی تاکید کرد: تحقیقات بر توسعه کشاورزی سرمایه گذاری بالایی می‌خواهد و بخش خصوصی هم رغبتی برای ورود ندارد و وزارت جهاد کشاورزی باید به عنوان متولی به این بخش ورود کند.
صنایع فرآوری در حوزه کشاورزی

این کارشناس بخش کشاورزی در ادامه صحبت‌های خود به مسئله صنایع فرآوری در حوزه کشاورزی اشاره کرد و ادامه داد: به چند طریق می‌توان در محصولات کشاورزی ارزش افزوده ایجاد کرد، اما به چند شرط که مهم‌ترین آن‌ها تشکیل صنایع فرآوری به روز و پیشرفته، بازاریابی و صادرات است.

حاجی محمدی افزود: برای فعالیت در حوزه صنایع فرآوری باید چندین و چند ماه به دنبال تهیه مجوز باشیم و کارشناسانی هم که از طرف سازمان‌های مختلف می‌آیند تا صلاحیت تولید واحد‌های فرآوری را بررسی کنند اصلا نمی‌دانند برای چه آمده‌اند و فقط کلیاتی را می‌دانند و همچنین می‌دانند که باید این کلیات را اجرا کنند در صورتی که فرآوری هر محصول ویژگی خاص خود را دارد. برای مثال اگر فرآوری پسته در فضای بسته که رطوبت و دمای بالا دارد انجام شود زمینه تکثیر قارچ افزایش می‌یابد و محصول کیفیت خود را از دست می‌دهد و به همین جهت پسته‌های صادراتی بازگشت می‌خورند با این‌حال کارشناسی که برای بازدید می‌آید حتی در این سطح هم دانشی ندارد و تنها می‌گوید شما در فضای باز نمی‌توانید پسته خشک کنید.
هزینه‌بر بودن تحقیقات در حوزه کشاورزی

وی با اشاره به هزینه‌بر بودن تحقیقات در حوزه کشاورزی گفت: کشاورز نمی‌تواند خطر سرمایه گذاری بر تحقیقات را به طور کامل بپذیرد چرا که در علوم کشاورزی نمی‌توانیم با قطعیت نتیجه‌ای را تضمین کنیم و از اساس در کشاورزی هیچ قابلیتی برای ضمانت ۱۰۰درصدی تحقیقات وجود ندارد.

این کارشناس کشاورزی همچنین گفت: صنایع کشاورزی دو جنبه دارد یک دیدگاه سرمایه گذار بخش‌های دیگر که به منفعت جیب خود می‌نگرد و دیگر دیدگاه کشاورز که منفعت زراعتش برای او اهمیت دارد.

وی افزود: باید دید که صنایع فرآوری چه تغییری در سفره کشاورز ایجاد کرده است؟ کشاورز از صنایع فرآوری سود نمی‌برد و برای مثال قیمت لبنیات بالا است، اما آیا دامدار هم به نسبت قیمت لبنیات شیر خود را می‌فروشد؟

حاجی محمدی خاطرنشان کرد: سرمایه‌گذاران بخش صنایع فرآوری از خارج از قشر کشاورزان ورود می‌کنند و از چرخه تولید محصولات کشاورزی جدا هستند و از اساس اقتصاد مستقلی از بخش کشاورزی دارند.