کلاهی که از روابط تجاری با ترکیه سرمان می‌رود/ ترک‌ها مواد مصرفی صادر و مواد خام ایرانی وارد می‌کنند

رویداد۲۴ در حالی در روابط اقتصادی و تجاری ایران و ترکیه، هدف‌گذاری ۳۰ میلیارد دلاری صورت گرفته است که حجم مبادلات میان دو کشور اکنون حدود یک سوم این رقم است، ولی دو طرف عزم خود را برای توسعه مناسبات و دستیابی به این هدف جزم کرده اند.

پیش بینی می‌شود که حجم تجارت دو کشور در سال جاری به حدود ۱۲ میلیارد دلار برسد و بر این اساس، ترکیه و ایران سهم قابل توجهی در بازار و مبادلات تجاری همدیگر دارند.

برنامه ریزی برای تعامل بیشتر در روابط اقتصادی و تجاری ایران و ترکیه

ایران و ترکیه در سال ۲۰۱۸ بالغ بر ۱۱ میلیارد دلار مبادلات تجاری داشته اند و با وجود هدف گذاری مشترک برای دستیابی به تجارت ۳۰ میلیارد دلاری در سال، رونق اقتصادی بین دو کشور نیازمند ارتقا و ترمیم به ویژه در بحث مربوط به تبادل مالی است.

تهران و آنکارا در شرایط کنونی برای توسعه روابط تجاری و اقتصادی برنامه ریزی می‌کنند تا تجارت دو طرف هرچه بیشتر گسترش پیدا کند. ترکیه در بین پنج کشور اول طرف تجاری ایران، یکی از شرکای مهمی است که ظرفیت‌های خوبی برای افزایش حجم تجارت با جمهوری اسلامی ایران دارد.

نحوه گسترش روابط اقتصادی و تجاری ایران و ترکیه

رئیس کل بانک مرکزی از بالا بردن حجم تجارت دو کشور ایران و ترکیه و حل و فصل مسائل بانکی به ویژه ارتباط بیشتر بین بانک‌های مرکزی برای پیگیری افزایش مبادلات بر اساس پول ملی دو کشور خبر داده است. عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی ۲۵ شهریور ماه در صفحه اینستاگرام خود نوشته بود: «امروز مذاکرات دوجانبه روسای جمهور دو کشور ایران و ترکیه عمدتا بر نحوه گسترش روابط اقتصادی و تجاری و خصوصا بانکی دو کشور متمرکز بود. تاکید بر بالا بردن حجم تجارت دو کشور و حل و فصل مسائل بانکی به ویژه ارتباط بیشتر بین بانک‌های مرکزی برای پیگیری افزایش مبادلات بر اساس پول ملی دو کشور که در حال حاضر براساس اعلام در حد ۳۴ درصد است از جمله این موارد بود.

پیرو تاکید روسای جمهور دو کشور موضوعات بانکی را با رئیس بانک مرکزی ترکیه در حاشیه مذاکرات پی گرفتیم. الحمدالله تفاهمات خوبی انجام شد. همچنان مقرر شد که همکاران بانک مرکزی بتوانند در دوره‌های آموزشی بانک مرکزی ترکیه برای کسب مهارت بیشتر در عملیات بازار باز شرکت کنند».

بازار ترکیه بازار هدف کالای ایرانی

یک اقتصاددان در رابطه با گسترش روابط اقتصادی و تجاری ایران و ترکیه گفت: ترکیه سال هاست که سیاست پولی خود را برای هدف‌گذاری و کنترل تورم از طریق عملیات بازار باز و کنترل نرخ سود کوتاه مدت بانکی اعمال می‌کند. کشوری که پس از قرار گرفتن در یک دوره طولانی در شرایط تورمی، اکنون توانسته در وضعیت ثبات ارزی قرار بگیرد به عنوان یک اقتصاد در حال رشد تلقی می‌شود.

به گفته آلبرت بغزیان، ترکیه در سال‌های اخیر توانسته است بازار‌های زیادی را جذب کالا‌های خود کند از این رو برای این کشور حفظ و گسترش این بازار‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد از اینرو ایران بهترین هدف برای مقصد تجاری ترکیه است.

کارشناس مسائل اقتصادی یادآورشد: برای گسترش تعامل تجاری با ترکیه باید دو موضوع مورد اهمیت قرار بگیرد. در مرحله نخست نباید از تعامل دو طرفه غافل شد به این معنی که تنها ایران بازار هدف ترکیه قرار نگیرد بلکه با توجه به تولیدات و ظرفیت‌های تولید، ایران می‌تواند بازار ترکیه را به عنوان بازار هدف صادراتی خود قرار دهد.

کالا‌های نهایی ترکیه در بازار ایران

بغزیان با اشاره به اینکه باید برای همکاری تجاری با ترکیه پیش شرط‌هایی تعیین شود، گفت: طبق آمار منتشرشده، ترکیه به ایران کالا‌های نهایی می‌فروشد نه واسطه‌ای و اولیه و در مقابل به دنبال مواد اولیه و خام است، لذا در توسعه همکاری‌ها باید در خصوص نوع واردات و صادرات کالا بین دو کشور تجدیدنظر‌هایی از سوی مقامات کشورمان صورت بگیرد.

این استاد دانشگاه در ادامه تصریح کرد: ترکیه نباید تنها با صادرات کالا‌های مصرفی، بازار ایران را اشباع کند و در مقابل با واردات مواد خام به کشور خود به بخش تولید در ایران لطمه وارد کند. ترکیه در مقابل کالای مصرفی که به ایران صادر می‌کند برای واردات کالا‌های مصرفی ایرانی تعرفه‌های سنگینی را وضع می‌کند که در نهایت بازرگان ترکیه‌ای هیچ رغبتی برای واردات از ایران ندارند و این به معنی تجارت یکطرفه است نه تعامل و همکاری تجاری دو طرفه!

کالا‌های وارداتی از ترکیه

این اقتصاددان با تاکید بر اینکه نباید بازار تنها برای کالا‌های وارداتی ترکیه بسترسازی شود ادامه داد: بازار ترکیه نیز باید تحت سیطره صادرات کالا‌های ایرانی قرار بگیرد تا بتوان این تعامل تجاری را به عنوان اهرمی جهت توسعه تولیدات داخلی و گسترش سطح تعاملات تجاری دانست.

وی ادامه داد: تهاتر کالا، راهکار دیگری برای حضور بیشتر و گسترش صادرات کالا‌های ایرانی به ترکیه است که در این شرایط با توجه به مقیاس ارزی و حجمی واردات از این کشور به مراتب صادرات کالای ایرانی به این بازار هدف با سهولت و در راستای حفظ و تقویت تولید ملی صورت می‌گیرد.

به گفته بغزیان، تهاتر کالا از طریق ایجاد صندوق کالا در راستای بهره مندی از ارز‌های ملی دو کشور با تمرکز بر مقابله با اثرات نامطلوب نوسانات نرخ ارز‌های مرجع تجارت بین‌الملل از یک طرف و حمایت دولت‌ها از فعالان بخش خصوصی دو کشور که موتور حرکت و چابکی اقتصاد کشور‌ها هستند، نیز می‌تواند مناسبات تجاری و اقتصادی دو کشور را توسعه دهد.

نفوذ ایران و ترکیه در کشور‌های ثالث

این استاد دانشگاه ادامه داد: سرمایه گذاری مشترک با حضور بخش خصوصی دو کشور به منظور تولید کالا‌های مشترک با هدف صادرات به کشور‌های منطقه نیز می‌تواند زمینه نفوذ ایران و ترکیه به بازار‌های کشور‌های ثالث بخصوص در منطقه را ایجاد کند.

بغزیان با اشاره بر ضرورت حفظ جایگاه کالا‌های صادراتی ایران گفت: در مرحله دوم نیز تسریع و تصریح در نقل و انتقالات ارزی باید در تعامل تجاری با ترکیه مورد تاکید قرار گرفته شود چرا که حفظ بازار مبادلاتی تنها در گرو انتقال ارز حاصل از مبادلات طرفین است.

به گفته این کارشناس اقتصادی، لیر ترکیه یک ارز مطرح جهانی نیست، اما رابطه مهمی با دلار دارد و تاکنون این کشور این ارتباط را به خوبی حفظ کرده است. در همین رابطه اگر با ریال کالای خود را صادر کنیم و در ازای آن لیر دریافت کنیم در نهایت تنها به تقویت لیر منجر خواهد شد و باید برای این مسئله راه دیگری انتخاب کرد.

صادرات و واردات کالای ترکیه

طبق این آمار‌ها میزان مثبت بودن تراز تجاری کشور در سه ماهه ابتدایی امسال در قیاس با مدت مشابه سال گذشته، بالاتر بوده است. در ماه‌هایی که از سال جاری گذشت، اصلی‌ترین مقصد صادراتی ایران، چین بوده است. پس از چین و عراق، ترکیه با ۲.۲ میلیارد دلار، واردات از ایران داشته است.

آمار‌ها نشان می‌دهد در سه ماهه ابتدایی سال ۹۸ ترکیه ۱.۳ میلیارد دلار واردات به ایران داشته است. البته باید پذیرفت که سطح تعاملات اقتصادی و تجاری ایران و ترکیه در مقایسه با ظرفیت‌های موجود نیازمند تلاش و فعالیت بیش از پیش است و دو کشور علاوه بر اشتراکات فرهنگی و تاریخی در سازمان‌های منطقه‌ای از جمله اکو، دی ۸ و ای. سی. او عضو هستند که این موضوع با بهره‌برداری از پتانسیل‌های دو کشور، به تقویت هرچه بیشتر روابط ایران و ترکیه کمک می‌کند.

باید این نکته را نیز در نظر گرفت که ترکیه از نظر زیرساخت‌های تجاری شرایط بسیار مناسبی داشته و حجم تجارت آن نسبت به ایران بزرگتر و ارتباط این کشور با بازار‌های جهانی نیز، بیشتر بوده و این کشور به دلیل عضویت در سازمان جهانی تجارت، از ایران جلوتر است.