بازرگان؛ بین شیخ فضل الله و کاشانی/ حاشیه‌های تغییر اسم خیابان‌ها در تهران

رویداد۲۴ خیابان سازمان آب را می‌شناسید؟ اگر مطمئن هستید این خیابان کجاست، خیلی عجله نکنید چون ۱۳ خیابان در تهران به این نام وجود دارد از جمله خیابانی بین اتوبان شیخ فضل الله نوری و آیت الله کاشانی. شورای شهر تهران قرار است نام یکی از  ۱۳ خیابان (بین بین شیخ فضل الله و کاشانی) را به خیابان «مهندس مهدی بازرگان» تغییر دهد.

مهدی بازرگان پیش از انقلاب رئیس اداره آب و فاضلاب تهران بود و بعد از انقلاب به عنوان اولین نخست وزیر ایران انتخاب شد. با این حال به مرور با امام خمینی به اختلاف نظر خورد و بعد از تسخیر سفارت آمریکا، از نخست وزیری استعفا کزد. زمانی که بازرگان درگذشت، آیت الله خامنه‌ای در پیام تسلیتی، از شخصیت وی تجلیل کرد. اما حالا اصولگرایان تندرو به شدت با نامگذاری یک خیابان به نام مهندس بازرگان مخالفت می‌کنند.

یک اکانت جعلی در توییتر به نام مریم رجوی ساخته شده که در این اکانت از شورای شهر تهران به خاطر این نام گذاری تشکر شده است. همین اکانت جعلی بهانه اصولگرایان تندرو به نامگذاری یک خیابان به نام مهندس بازرگان است.

بیشتر بخوانید: مهدی بازرگان کیست؟ نیای محافظه کار اصلاحات

احمد مسجدجامعی درباره این نامگذاری خیابانی به نام مهدی بازرگان گفته بود «برخی طعنه‌ها ناشی از نگاه تنگ و محدودی است که تجلیل، از افراد را تجلیل از تمامی زندگی آنان می‌داند و انتظار مقام عصمت از انسان دارند. این‌ها گمان می‌کنند سیدجمال الدین اسدآبادی، سعدی، رازی و بوعلی که خیابان‌هایی در تهران به نام آنان است هیچ خطا و اصرار بر خطایی در زندگیشان نبوده است؟ چه بسا در مورد تک تک این افراد که گفتیم بتوان نمونه‌های واضح آورد، اما آنچه در نام‌گذاری‌ها از آن تجلیل می‌کنیم بزرگ کردن خوبی‌های اینان است و این مانع نقد نیست. یکی از این دلایل، پایین کشیدن پرچم انگلیس از تاسیسات نفتی ایران در مبارزات ملی شدن صنعت نفت و دیگری نمایندگی از سوی مرحوم امام خمینی برای ساماندهی اعتصابات مهندسان و کارگران شرکت نفت ایران در دوره انقلاب است. سوم برنامه‌ریزی و مشارکت در تاسیس سازمان آب و لوله‌کشی آب تهران با همکاری «مرحوم میکده» است.» (پیش از انقلاب نام خیابان حجاب، خیابان میکده بود)

بیشتر بخوانید: انتقاد تندروها از نامگذاری خیابان‌های تهران به نام شجریان و فروغ فرخزاد

نام‌ها و ایدئولوژی‌ها

به گزارش رویداد۲۴ نامگذاری خیابان‌های تهران همیشه محل مناقشه بوده است. مثلا خیابان خالد اسلامبولی که سال‌ها در سیاست خارجی ایران موثر بود و مانع برقراری روابط ایران و مصر می‌شد. یکی از عجایب این بود زمانی که خاتمی به سفر مصر رفته بود، دو اتفاق مهم در ایران افتاد؛ یکی نام خیابانی در تهران به نام خالد اسلامبولی (ضارب و قاتل انور سادات رییس جمهور وقت مصر) کرد و دیگری آنکه تلویزیون ایران مستندی به نام فرعون پخش کرد که چندان خوشایند مقامات رسمی این کشور نبود.

بعد از انقلاب نام یک خیابان به دوم ژوئن تغییر یافت. دوم ژوئن روزی بود که در جریان سفر محمدرضا شاه پهلوی به آلمان، دانشجویان چپگرای ایرانی و آلمانی علیه او راهپیمایی کردند و یکی از آن‌ها به ضرب گلوله پلیس کشته شد. اما بعد از مدتی اسم دوم ژوئن از آن خیابان حذف شد و امروز به نام خیابان جهان آرا شناخته می‌شود.

بسیاری از خیابان‌ها نیز همچنان به نام قدیم آن شناخته می‌شوند. مثل خیابان تخت طاووس که کمتر به نام شهید مطهری معرفی می‌شود. هنوز کسی نام بلوار نیایش را به بلوار آیت الله هاشمی رفسنجانی نمی‌شناسد یا از آن استفاده نمی‌کند.

جالب آنکه خود شهرداری اذعان داشته، نامگذاری‌های صورت گرفته که مردم از آن استفاده نمی‌کنند. دبیر کمیسیون نامگذاری شورای شهر گفته «براساس پژوهش‌ها ۵۵ درصد مردم به ندرت از اسامی جدید نامگذاری شده روی معابر استفاده می‌کنند و ترجیح می‌دهند از اسامی قدیمی استفاده کنند و همچنان تمایل دارند از اسامی قدیمی همچون پیچ شمیران، آریاشهر، میدان اعدام و ... استفاده کنند.»

در برخی موارد نامگذاری‌های با استقبال بخشی از مردم مواجه شد؛ مثلا در دوره جدید شورای شهر تهران اسامی بعضی خیابان‌ها به نام شخصیت‌های موثر تاریخی و فرهنگی تغییر کرد. خیابان‌هایی به نام دکتر محمد مصدق، احمد شاملو، محمدرضا شجریان، جمشید مشایخی و ناصر حجازی نامگذاری شد؛ البته این نامگذاری‌ها با انتقاد شدید اصولگرایان مواجه شده و آن‌ها شورای شهر تهران را شورای اسم فامیل می‌خوانند! البته همزمان نمایندگان اصولگرای مجلس به دنبال تغییر نام فرودگاه مهرآباد هستند.