مردم آبادان در دهه چهل شمسی
رویداد۲۴ تصویر ثبت شده در دهه چهل شمسی که زنان آبادان را در پوششهای مختلف کنار یکدیگر نشان میدهد. ظاهرا این عکس در سینمایی در شهر آبادان گرفته شده است.
آبادان از پرماجراترین شهر های ایران است و نام در دورههای مختلف تاریخی به بهانههای مختلف اتفاقاتی در این شهر افتاده است. آبادان و خرمشهر از دیرباز در منطقه جغرافیای فرهنگی ایران قرار داشتند. در زمان سلطنت ناصرالدین شاه امپراطوری عثمانی، آبادان را اشغال کرد و ادعای تعلق آن به عثمانی را عملی کرد.
ایرانیان دارای بخت بلندی بودند که در زمان اشغال آبادان، امیرکبیر نخست وزیر ایران بود و برای مذاکره با دولت عثمانی اقدام کرد. نتیجه مذاکرات این بود که خود مردم آبادان تصمیم بگیرند؛ در آن زمان آبادان و خرمشهر را شیوخ قبیله اداره میکردند و امپراطوری عثمانی به شیوخ وعده بخشش مالیاتها را در صورت الحاق این دو شهر به عثمانی را داده بود. اما شیوخ و مردم آبادان ماندن در ایران را انتخاب کردند و بر همین اساس عهدنامه ارزروم بسته شد که بنابر آن آبادان و خرمشهر جزو خاک ایران محسوب میشدند.
بیشتر بخوانید: مدارس سپاه دانش در ایران در دهه ۴۰
به گزارش رویداد۲۴ مدتی بعد در دوران پس از انقلاب مشروطه، کشف نفت در مسجد سلیمان چهره آبادان را دیگرگون کرد. در سال ۱۲۹۱ هجری شمسی شرکت نفت ایران-انگلیس پالایشگاه آبادان را تاسیس کرد که موجب رونق و شکوفایی اقتصاد شهر شد. پالایشگاه آبادان ابتدا کارش را با تولید ۲۵۰۰ بشکه نفت در روز آغاز کرد و تا دوران دکتر محمد مصدق تولید آن به روزانه ۶۰۰ هزار بشکه رسیده بود. دانشگاه نفت نیز در سال ۱۳۱۸ در آبادان تاسیس شد و در دهه چهل پتروشیمی آبادان توسط فرانسویها و آمریکاییها کلید خورد.
مجموعه این اتفاقات آبادان را از شهرهای دیگر ایران متمایز میکرد. از طرفی رونق اقتصادی حاصل از تاسیس شرکت نفت، که بیشتر به نفع ساکنان غیر بومی آن میشد و از طرف دیگر آمد و شد بریتانیاییها و بعدتر فرانسویها و آمریکاییها در آبادان، چهره این شهر را تغییر داد.
آبادان امکانات رفاهی فراوانی داشت. فرودگاه، سینما و تلویزیون، زمین و سالنهای ورزشی و مراکز تحصیلی مدرن همگی زمانی در آبادان وجود داشتند که دیگر شهرهای ایران فاقد امکانات اولیه زندگی بودند. بسیاری از اهالی آبادان بخاطر کار با بریتانیاییها زبان انگلیسی آموختند و مراکز فرهنگی شرکت نفت، از جمله سینما نفت آبادان، فرصتی بود که با هنر و فرهنگ مدرن جهان آشنا شوند. به همین دلیل هم بود که بسیاری از چهرههای مهم فرهنگی ایران مانند نجف دریابندری، ناصر تقوایی و امیر نادری از آبادان اهالی آبادان بودند.
با گذشت زمان اتفاقات تلخی برای این شهر پیشرو افتادند. در حوالی انقلاب آتش سوزی سینما رکس آبادان رخ داد که در نتیجه آن تعداد قابل توجهی از مردم در سینما زنده زنده سوختند؛ اقدامی که به ساواک نسبت داده شد اما بعدها مشخص شد که ساواک نقشی در این ماجرا نداشته است.
از طرف دیگر پس از انقلاب و با آغاز جنگ آبادان دیگر روی خوش به خود ندید. پان عربیستها قرارداد ارزروم را پاره کردند و صدام حسین به ایران حمله کرد و آبادان در همان سالهای نخستین جنگ، محاصره شد. بسیاری از مردم آبادان بر اثر جنگ آواره شدند و شهر زیر خمپارههای ارتش عراق تخریب شد.
پس از پایان جنگ نیز دولت مرکزی توجه چندانی به بازسازی و رونق اقتصادی آبادان و خرمشهر نکرد و بخشی از اهالی آن همچون دیگر شهرهای ایران در فقر زندگی میکنند. آبادان که زمانی یکی از شهرهای پیشرو و مدرن ایران بود، پس از جنگ ایران و عراق و خرابیهای بسیار در آن، دیگر مانند سابق نشد.
من فرزند خانواده ای از مهاجران جنگی آبادان هستم .از وقتی چشم و گوش باز کردم پدرم از زیبائیها این شهر می گفت. از امکانات آن و این که اصلا آبادان را نمی بایست شهری به مانند دیگر شهرهای ایران دانست رسیدن به آبادان برای من از کودکی به یک آرزو تبدیل شده بود. سال 1369 برای اولین بار به آبادان رفتم تا این شهر رؤیایی را ببینم. علی رغم اینکه شهر خیلی خراب شده بود اما می توانستی تلاش و تعاون مردم جهت از سرگیری آن دوران طلایی قبل از جنگ را ببینی که با جدیتی مثال زدنی به دنبال ساخت شهر خود بودند. معمولا سالی یکبار می رفتم. اما یکسال پیش برای زیارت اربعین به این شهر رفتم. مردم سخت گرفتار به نظر می رسیدند و آن شادابی و سرخوشی فرهنگ آبادانی را نمی توانستی زیاد ببینی. وضعیت فاصلاب شهر خیلی خراب بود. حاشیه نشینی رشد کرده بود. با خودم گفتم شهر رؤیاهای کودکی و نوجوانی من، ای داد و بیداد. 
