تاکتیک اصلاحات پس از تصمیم قطعی سید حسن خمینی برای انتخابات ۱۴۰۰ چیست؟
رویداد۲۴ حضور سیدحسن خمینی، تولیت مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره) به عنوان نامزد انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم، آغاز نشده، پایان یافت و کناره گیری قطعی وی از نامزدی در این انتخابات، اصلاح طلبان را که به نظر می‌رسید درباره این حضور به صورت جدی در حال بررسی بودند، به فکر بررسی نامزد‌های دیگر فهرست خود انداخت. هرچند به طور قطع سیدحسن تنها گزینه مورد نظر این جریان نبوده و پیش از وی نام‌های دیگری هم مطرح شده بودند.
انتخاب گزینه مناسب بر اساس آنچه در سومین نشست جبهه اصلاحات ایران، به تصویب اعضا رسیده است، در سه مرحله مشخص انجام خواهد شد: در مرحله اول هر فرد با پیشنهاد حداقل ۱۵ نفر از اعضای مجمع عمومی جبهه می‌تواند به‌عنوان نامزد انتخابات ریاست جمهوری به جبهه پیشنهاد و معرفی شود. سپس مجمع عمومی درخصوص پذیرش اولیه این افراد رای‌گیری می‌کند و یک لیست از نامزد‌هایی که حداقل رای یک‌دوم اعضای مجمع را کسب می‌کنند، برای ارزیابی آن‌ها در مرحله اول در مجمع عمومی جبهه تعیین می‌کند.
در مرحله دوم از نامزد‌های این لیست (که حداقل یک‌دوم اعضای مجمع به هر یک رای داده‌اند) دعوت می‌شود در صورت تمایل برای پاسخ به پرسش‌ها و دفاع از اهداف راهبردی‌شان به جلسه مجمع دعوت شوند و در جلسه مجمع درباره مطلوبیت هر نامزد این لیست گفتگو شود.
در مرحله سوم هم بعد از جلسات بررسی نامزد‌ها در مجمع و در آخرین جلسه مجمع عمومی جبهه پیش از ثبت نام نامزد‌ها (پیش از ۲۱ اردیبهشت) برای یکایک نامزد‌ها رای‌گیری شود و تنها نامزد یا نامزد‌هایی که حداقل دو سوم آرای اعضای مجمع را کسب کردند، از طرف جبهه تشویق به ثبت نام شوند و سخنگوی جبهه فقط همین نامزد/نامزد‌ها را به عنوان نامزد‌های مورد حمایت جبهه اعلام عمومی کند.
در صورت داشتن چند نامزد مورد اجماع قبلی، مرحله چهارم انتخاب نامزد نهایی با نظرسنجی ملی معتبر است که در ایام تبلیغات انتخابات انجام می‌شود. سازوکاری که بنا به گفته «آذر منصوری» سخنگوی این جبهه دموکراتیک بوده و می‌تواند فرایند رسیدن به نامزد نهایی را به پروسه‌ای فاقد اختلاف و درگیری‌های درونی تبدیل کند.
قطعی شدن عدم حضور سیدحسن خمینی در انتخابات
«اخوی یقینا تصمیمی برای کاندیداتوری ندارند»، جمله‌ای از زبان یاسر خمینی، برادر حجت الاسلام «سیدحسن خمینی» است که به نوعی پایان بخش زمزمه‌های مرتبط با موضوع نامزدی وی در انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم بود. یاسر خمینی در توضیح دلیل این تصمیم گفت: «ایشان با تردید در حال مشورت و بررسی جوانب امر بودند تا اینکه امروز مطابق دیدار‌های نوبه‌ای خود با رهبری به دیدن ایشان رفتند که طی این ملاقات، رهبر انقلاب کاندیداتوری ایشان را در انتخابات به صلاح ندانستند و با بیان اینکه حاج حسن آقا را مانند فرزند خود می‌دانند، از ایشان خواستند که در شرایط فعلی به این عرصه ورود نکنند.»
بیشتر بخوانید: اصلاح طلبان بعد از سیدحسن خمینی گزینه‌ای برای رقابت با رئیسی ندارند/ لاریجانی و جهانگیری به خاطر حاشیه‌های خانوادگی آسیب‌پذیرند
حضور انتخاباتی سیدحسن خمینی تولیت آستان امام خمینی (ره) گرچه تا به امروز تنها در حد گمانه‌زنی رسانه‌ای بود، اما برخی از تحلیل‌ها وی را گزینه اصلاح طلبان برای انتخابات آینده می‌دانستند. «علیرضا علوی تبار» از تئوریسین‌های اصلاح طلب از امیدواری‌ها برای اقناع نوه بنیانگذار انقلاب اسلامی در انتخابات سخن گفته بود و به نظر می‌رسید که اجماع خوبی میان اصلاح طلبان برای حمایت از وی صورت گرفته بود. شاید همین اجماع هم سبب شد که برخی از رسانه‌های جریان مقابل درباره قبول این دعوت‌ها، به سیدحسن هشدار داده و وی را از حضور در انتخابات به عنوان کاندیدا برحذر دارند.
برخی حضور وی در انتخابات را آغاز دوقطبی شدن انتخابات ریاست جمهوری میان دو جریان اصولگرا و اصلاح طلب می‌دانستند و برخی دیگر شان و جایگاه وی به عنوان نوه بنیانگذار انقلاب را بالاتر از حضور در جریان‌ها و رویداد‌های سیاسی و انتخاباتی تحلیل می‌کردند. برخی سیدحسن را تنها گزینه اصلاح طلبی ارزیابی می‌کردند که توان عبور از فیلتر‌های شورای نگهبان را داراست و می‌تواند اجماعی در کشور ایجاد کند و در سمت مخالف هم وی را به این دلیل که طی چهاردهه گذشته چهره‌ای سیاسی و اجرایی نبوده است، برای جایگاه ریاست قوه مجریه کافی نمی‌دانستند.
دستان اصلاحات خالی شد؟
سیدحسن خمینی مدت‌هاست در رسانه‌ها و گعده‌های حقیقی و مجازی به عنوان یکی از مهم‌ترین گزینه‌های اصلاح طلب برای نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری مطرح می‌شد و گرچه هم شخص وی و هم اعضای جبهه اصلاحات تاکنون به صورت رسمی درباره این موضوع سخن نگفته بودند، اما شواهد نشان از جدی شدن حضور انتخاباتی وی داشت. برخی رسانه‌ها تصمیم قطعی اعلام شده از سوی سید حسن را به معنای خالی شدن دستان اصلاح طلبان در انتخابات 1400 تعبیر کردند و این در حالی است که جبهه اصلاح طلبان که مسئول تصمیمات انتخاباتی اصلاح طلبان را بر عهده دارد، در حال تدوین و تصویب جزئیات سازوکار شفاف و دموکراتیک برای انتخاب نامزد واحد اصلاح‌طلبان است و به نظر می‌رسد فارغ از حضور یا عدم حضور سیدحسن در مسیر رسیدن به یک استراتژی و گزینه مناسب هستند. «یدالله طاهرنژاد» عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی درباره استراتژی‌های انتخاباتی اصلاح طلبان گفته است: «به دلیل برخی اختلاف نظر‌ها هنوز درباره زمان معرفی گزینه اصلاح طلبان، جمع بندی حاصل نشده است، اما بعد از اینکه گزینه‌ای معرفی شود، خواهید دید که دست اصلاح‌طلبان خالی نیست.»
صرف نظر از میزان جدیت گزینه‌ای، چون سیدحسن خمینی برای جریان اصلاحات، منطقی‌تر آن است که هرجریان سیاسی که قصد حضور و تاثیرگذاری در انتخابات را دارد، تنها با اتکا به یک گزینه در این مسیر گام برندارد و جریان اصلاحات هم با تمام تنگنا‌های خود در زمینه گزینه‌های مناسب، از این قاعده مستثنا نیست. جبهه اصلاحات که در راس خود چهره‌ای، چون «بهزاد نبوی» را دارد قطعا فهرستی از چهره‌های انتخاباتی با اولویت‌های مختلف داشته یا خواهد داشت تا به اقتضای شرایط آن‌ها را معرفی کند.
نظر با کیست؟
نام‌های متنوعی این روز‌ها در توییت‌ها، تحلیل ها، گفتگو‌ها و اتاق‌های کلاوب هاوس به عنوان نامزد بالقوه اصلاحات مطرح می‌شود و مورد بررسی قرار می‌گیرد. به نظر می‌رسد همانگونه که حسن رسولی عضو جبهه اصلاحات ایران، گفته است؛ انتخاب نامزد واحد مورد اجماع جریان اصلاحات، مهم‌ترین مرحله انتخابات آینده است که مقدمات و زمینه‌های رسیدن به این نامزد واحد در جبهه اصلاحات در دست پیگیری و اقدام است.
این نامزد واحد در روز‌های گذشته سید حسن خمینی بود، اما با قطعی شدن عدم حضور وی، اکنون نوبت به نام‌های دیگر می‌رسد که میان آن‌ها «محمدجواد ظریف»، «اسحاق جهانگیری» و «محسن هاشمی» جدی‌تر از سایر گزینه‌ها مطرح می‌شوند. رسولی هم مانند طاهرنژاد دستان اصلاح طلبان در زمینه نامزد انتخاباتی را خالی ندانسته و گفته است: «امروز کاندیدا‌هایی که بتوانند از کانال شورای نگهبان عبور کنند، به صورت واضح و مشخص آقایان عارف و جهانگیری هستند و این اشخاص از افرادی هستند که قابلیت عبور از صافی شورای نگهبان را دارند.»
فرزانه ترکان دیگر عضو حزب کارگزاران سازندگی هم تصریح کرده است: «آقایان اسحاق جهانگیری و محسن هاشمی چهره‌های مورد نظر حزب برای کاندیداتوری در انتخابات ریاست‌جمهوری هستند. اما از آنجایی که جبهه اصلاحات روی آقای ظریف نظر دارد، ایشان اگر ورود به انتخابات را بپذیرند کارگزاران هم از آقای ظریف حمایت خواهد کرد.»
نظر مثبت شماری از نیرو‌های اصلاح طلب به کاندیداتوری ظریف در حالی است که وزیر امور خارجه در تازه‌ترین موضع گیری خود در این زمینه تصریح کرده است: «علت تصمیم بنده برای نامزد نشدن نگرانی از سبد رأی نیست که برای بهبود آن از سیاست خارجی یا انسجام ملی هزینه کنم. نگرانی من از رأی آوردن است نه رأی نیاوردن. بر عزم خود برای نامزد نشدن استوارم؛ ولی تداوم فشارها، آزارها، افترا‌ها و تهدید‌ها در اقبال عمومی و در این عزم تأثیر معکوس دارد.»
برخی از رسانه‌ها و فعالان سیاسی، بخش پایانی سخنان ظریف را به احتمال نامزدی وی تعبیر کرده اند و بر اساس این گمانه زنی‌ها وی را هم به عنوان یکی از نامزد‌های اصلاح طلبان در نظر گرفته اند.
در برابر این نام‌ها؛ «سعید شریعتی» فعال سیاسی اصلاح طلب معتقد است بین گزینه‌های مطرح شده برای انتخابات به این دلیل که مطرح نیستند؛ هیچکدام مناسب ریاست جمهوری هم نخواهند بود.
جبهه اصلاحات، مسئول تصمیم گیری و پاسخ به این پرسش است که نظر اصلاحات با کدامیک از این نام‌ها خواهد بود؟ آیا نام تازه‌ای در راه است؟ زمان برای تصمیم گیری و پاسخ‌دهی به این پرسش‌ها چندان زیاد نیست و راه برای اقناع مردم و اعتماد نهاد‌های نظارتی دراز است.
