سفارت عربستان در هتل راه اندازی می‌شود؟

رویداد۲۴ سازندگی نوشت: وزیر خارجه عربستان سعودی امروز در فصل تازه سازش دیپلماتیک بین دو کشور در شرایطی به تهران می‌آید که بر اساس اخبار منتشر شده، قرار است عربستان سفارت خود را در هتل اسپیناس پالاس تهران افتتاح کند. سفارت فعلی عربستان تا زمان بازسازی سفارت اصلی این کشور که توسط تندرو‌ها در زمان ریاست جمهوری حسن روحانی رئیس‌جمهور میانه‌رو ایران به آتش کشیده شد و روابط دو کشور را به اغمای کامل برد، در یک طبقه کامل هتل اسپیناس پالاس به فعالیت خود ادامه خواهد داد.

حمله‌ای که مسئولی نداشت

حمله به سفارت عربستان در تهران دی ۱۳۹۴ پس از اعدام شیخ‌نمر، روحانی مخالف دولت عربستان انجام شد. وزارت کشور عربستان در آن زمان اعلام کرد که وی در میان ۴۷ نفری است که به اتهام اعمال تروریستی اعدام شدند. پس از اعلام خبر اعدام شیخ‌نمر، عده‌ای که بعد‌ها خودسر نامیده شدند در مشهد به ساختمان کنسولگری عربستان حمله کرده و پرچم عربستان را از ساختمان کنسولگری این کشور پایین کشیدند و برخی از آن‌ها موادی آتش‌زا به ساختمان کنسولگری عربستان پرتاب کردند.

در تهران نیز تجمع در برابر سفارت انجام شد که تعدادی از تجمع‌کنندگان وارد ساختمان سفارت شده، پرچم عربستان را پایین آوردند و پس از تخریب اموال داخل ساختمان بنای داخلی سفارت را به آتش کشیدند.

حسن روحانی، رئیس‌جمهور وقت در پیامی حمله به مکان‌های دیپلماتیک را محکوم کرد و از وزارت کشور و قوه قضایی و وزارت اطلاعات خواست که عاملان این حمله را شناسایی و دستگیر کنند.

اما این تمام گرفتاری‌های دولت وقت نبود، غلامعلی خوشرو، سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد با ارسال نامه‌ای به بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر تعهدات خود وفق حقوق بین‌الملل و اسناد بین‌المللی ذی‌ربط به‌خصوص کنوانسیون ۱۹۶۳ وین ناظر بر روابط کنسولی و کنوانسیون ۱۹۶۱ وین ناظر بر روابط دیپلماتیک از هیچ اقدامی برای بازداشت کلیه عاملان بروز حادثه و پیگرد قضایی موضوع فروگذار نخواهد کرد و از این حمله متأسف است. اما این اقدام با واکنش تند کشور‌های دنیا حتی دوست مواجه شد به طوری که رجب طیب اردوغان، رییس جمهور ترکیه نیز به آن انتقاد کرد.

در ایران خیابانی به نام شیخ‌نمر نامگذاری شد که البته پس از برقراری روابط دیپلماتیک بین دو کشور، نام شیخ‌نمر از خیابان پایین کشیده شد. پس از آنکه با نقش‌آفرینی چین، متحد تازه عربستان که روابط حسنه‌ای نیز با ایران دارد، روابط دو کشور به سرعت عادی شد و در اردیبهشت ماه، گاردین در گزارشی نوشت: ایران و عربستان سعودی به عنوان دو قدرت بزرگ خاورمیانه مصمم هستند به رقابت ۴۰ ساله خود در منطقه که باعث بی‌ثباتی و تنش شده است، پایان دهند.

تمامی شواهد موجود نشان می‌دهد که نزدیکی روابط میان دو کشور واقعی است. طبق توافق شکل گرفته پرواز‌های غیر نظامی میان دو کشور از سر گرفته شد، در مسابقه قرائت قرآن در عربستان سعودی، قاری ایرانی توانست برنده جایزه ۸۰۰ هزار دلاری شود و فولاد ایران بار دیگر راهی بازار‌های عربستان سعودی شد. طبق گزارش‌های منتشر شده، آیت‌الله سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران به ریاض سفر خواهد کرد.

سفر رئیس‌جمهور ایران به ریاض نخستین سفر در نوع خود از سال ۲۰۰۷ میلادی تاکنون است. سال گذشته با میانجی‌گری چین، ایران و عربستان سعودی توانستند به توافق دست یابند. دو کشور پس از ۸ سال تنش، برنامه دو ماهه از سرگیری روابط سیاسی و اقتصادی تنظیم کردند. این در حالی است که در سال ۲۰۱۶ میلادی پس از تعرض به سفارت عربستان در تهران، مناسبات دو کشور قطع شد. از زمان پیروزی انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷ تهران و ریاض برای توسعه قدرت و نفوذ خود در منطقه درگیر جنگ نیابتی بوده‌اند.

در شرایط کنونی سوال اصلی این است، آیا باد‌های تغییر می‌تواند به خاورمیانه بوزد و قفل درگیری‌های یمن، لبنان، سوریه و عراق را باز کند؟ یکی از دیپلمات‌های مستقر در لندن (به شرط فاش نشدن نامش) معتقد است: روند از سرگیری روابط ایران و عربستان سعودی مشابه ساخت طبقه همکف یک ساختمان است که سایر کشور‌ها می‌توانند سیاست‌های خود را روی آن بسازند. این موضوع نشان‌دهنده آن است که عواقب از سرگیری روابط برای منطقه می‌تواند بسیار مهم و قابل توجه باشد.

وی افزود: این توافق می‌تواند علاوه‌بر کاهش نفوذ آمریکا در خاورمیانه، موقعیت و جایگاه اسرائیل را تضعیف کند. همچنین می‌تواند علاوه‌بر بازگرداندن حکومت بشار اسد به جمع کشور‌های عربی به انزوای اقتصادی ایران پایان دهد.

سینزیا بیانسو، عضو ارشد شورای روابط خارجی اروپا در اظهاراتی گفت: حضور رئیس‌جمهور جمهوری‌خواه در آمریکا یا طرح حمله نظامی اسرائیل به ایران می‌تواند بر توافق ایران و عربستان سایه بیندازد. در شرایط کنونی ایران و عربستان سعودی به دنبال این هستند که به تضمین‌های بالقوه‌ای دست یابند.

ایهام کامل، رئیس مرکز تحقیقات خاورمیانه برای گروه اوراسیا نیز عنوان کرد: حتی با میانجی‌گری چین، روند از سرگیری روابط دو کشور کند خواهد بود. این دو کشور نمی‌توانند یک شبه رقابت را به همکاری قابل توجه تغییر دهند. گمان می‌کنم روابط دو کشور از دوره تقابل به دورانی طبیعی‌تر که در آن اختلاف‌نظرها، رقابت و همکاری وجود دارد، کشیده شود.

عربستان سعودی و کشور‌های عربی حاشیه خلیج‌فارس خواهان مشارکت جهانی با آمریکا به عنوان ستون اصلی هستند، ترجیحات و اولویت آن‌ها داشتن روابط نزدیک‌تر با آمریکاست؛ اما آن‌ها تمایلی ندارند روابط خود را با سایر قدرت‌های بزرگ، یعنی چین و روسیه قطع کنند. در یک دهه گذشته دولت عربستان سعودی هیچ‌گاه در روابط خود با آمریکا احساس امنیت نکرده است. هنگامی که وابستگی آمریکا به نفت عربستان پایان یافت، نقش تضمین امنیتی آمریکا زیر سوال رفت.

برای نمونه وقتی این کشور با حملات موشکی و پهپادی به تأسیسات نفتی مواجه شد، دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا هیچ اقدامی انجام نداد و این موضوع باعث شوک مقام.‌های ریاض شد. وعده جو بایدن در جریان رقابت‌های انتخاباتی ریاست‌جمهوری آمریکا در زمینه اینکه دولت عربستان سعودی سرکش است، تنش میان دو کشور را افزایش داد.

علاوه‌بر این محمد بن‌سلمان، ولیعهد سعودی به دنبال این بود که خود را از معرکه تنش و درگیری خارج کند؛ زیرا از این هراس داشت اگر اسرائیل حمله نظامی به تاسیسات هسته‌ای ایران ترتیب دهد، ایران اقدام تلافی‌جویانه‌ای علیه عربستان سعودی می‌کند.

در واقع، این کشور با تنش‌زدایی سعی می‌کند خود را از درگیری‌ها دور و بر توسعه اقتصادی عربستان سعودی تمرکز کند. فریه‌المسلمی، کارشناس ارشد مسائل خاورمیانه در چتم هاوس تاکید کرد: تصویر عربستان سعودی به عنوان دستگاه خودپرداز جهانی تمام شده و دیگر آن‌ها گاو پول‌ده جهانی نیستند. یمن می‌تواند مهم‌ترین عرصه‌ای باشد که از از سرگیری روابط دو کشور سود ببرد. حوثی‌ها ممکن است از ۹ سال جنگ داخلی خسته شوند. سعودی‌ها به نوبه خود می‌دانند که کوچک‌ترین موشک حوثی از یمن می‌تواند ۵۰۰ میلیون دلار برای آن‌ها هزینه داشته باشد.

به نظر می‌آید، عربستان سعودی پس از ۱۲ سال به دنبال عادی‌سازی روابط با دولت بشار است. ریاض ادعا می‌کند که عادی‌سازی روابط امکان دارد به تقویت نهاد‌های داخلی سوریه منجر شود و واقع‌بینانه‌ترین راه را برای کنترل شبکه.‌های مواد مخدر فرامرزی ارائه می‌دهد. با وجود این، موانعی وجود دارد؛ از جمله اینکه قطر به عنوان شریک اصلی واشنگتن در خلیج‌فارس از اسد می‌خواهد امتیازات سیاسی بدهد، موضوعی که پیش‌تر تمایلی به انجام آن نداشت.

بن‌فرحان در تهران

«فیصل بن‌فرحان»، وزیر خارجه عربستان به منظور دیدار و گفتگو با مقامات ایران امروز (شنبه) به تهران سفر خواهد کرد. به گزارش رجانیوز این نخستین سفر مقام عالی‌رتبه عربستان به ایران پس از توافق تهران و ریاض است. برخی منابع خبری عربی اعلام کرده‌اند، وزیر خارجه عربستان سعودی حامل پیامی از طرف ملک سلمان بن‌عبدالعزیز برای حجت‌الاسلام سیدابراهیم رئیسی، رئیس. جمهور ایران است که به توسعه روابط دو کشور مربوط می‌شود.

همچنین بن‌فرحان در این سفر با رئیس‌جمهور ایران و دیگر مقامات ایرانی دیدار و درباره توسعه روابط دو کشور گفتگو خواهد کرد. رجانیوز که در زمان حمله به سفارت عربستان آن را به گردن روحانی و پیام دیرهنگامش برای اعدام شیخ‌نمر انداخته بود اکنون در یک گزارش مفصل خبری به حضور فیصل بن‌فرحان در تهران و گشایش سفارتخانه عربستان در تهران پرداخته و البته درباره حذف نام شیخ. نمر از خیابان سکوت کرده است.

اسپیناس میزبان دیپلمات‌های عربستان

آنگونه که مهر گزارش داده است، عربستان یک طبقه هتل اسپیناس در تهران را برای طولانی مدت رزرو کرده است. دیپلمات‌های عربستان سعودی که از مدتی قبل به تهران آمده‌اند در این هتل مستقر شده و فعالیت خود را آغاز کرده‌اند؛ بنابراین تا زمان تعیین تکلیف ساختمان سفارت عربستان سعودی در تهران، سفارت به طور موقت در این هتل باقی خواهد ماند.

یک منبع آگاه به این خبرگزاری گفت: مقامات سعودی می‌گویند، ساختمان فعلی سفارت عربستان سعودی در منطقه نیاوران تهران قابل استفاده نیست و به همین دلیل تا زمان تعیین تکلیف ساختمان، سفارت در هتل مستقر خواهد بود. اینکه دیپلمات‌های عربستان سعودی در کجا اقامت کنند، مهم نیست. مهم این است که روابط ایران با عربستان و توافق با سایر کشور‌های عربی و ابتکار امنیتی ایران برای امنیت کشتیرانی در خلیج‌فارس می‌تواند برگ تازه‌ای از دیپلماسی تهران باشد.