علیرضا زاکانی شهردار تهران کیست؟

رویداد۲۴ سعید شمس: علیرضا زاکانی که عضوی از جریان اصولگرایی است، یکی از چهره‌های رادیکال و البته پر سر و صدای عالمِ سیاست شناخته می‌شود. این چهره که در چهار دوره مجلس عضویت داشت و در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ هم کاندیدا بود، در ۱۸ مرداد همان سال انتخابات با رای شورای شهر تهران شهردار تهران شد. زاکانی چه در عرصه نمایندگی و چه در قالب کلیددار ساختمان بهشت پایتخت، به کرات با تصمیم و اظهارات خاص، چهره‌ای جنجالی از خود به نمایش گذاشته است. او این روزها در ادامه اجرای سیاست‌های فرهنگی در خصوص حجاب اقدام به استخدام حجاب‌بان از منابع شهرداری تهران کرده است. اقدامی که به علت مشکلات مالی شهرداری تهران به عقیده برخی نوع یریخت‌وپاش به حساب می‌آید. پرسش اصلی اینجا است که منابع برای استخدام حجاب‌بان از سوی شهرداری تهران که عمدتاً در مترو تهران به کار گرفته می‌شوند، از کجا تامین می‌شود؟

بیوگرافی علیرضا زاکانی

علیرضا زاکانی در دوازدهمین روز از اسفند ماه سال ۱۳۴۴ در مرحله میدان خراسان تهران دنیا آمد. فرزند حسین زاکانی و فاطمه کرندابی دوران کودکی نوجوانی را در محله میدان خراسان گذراند. پدرِ زاکانی از لوطی‌ها و داوران کشتی ایران بود که پس از بازنشستگی عضو ستاد برگزاری مراسم بزرگداشت جهان پهلوان تختی بود. همچنین پدربزرگ مادری زاکانی، از اهالی تبریز است.

بیشتر بخوانید: محمد موحدی آزاد دادستان کل کشور کیست؟

 جد مادری‌اش اهل کاشان و اجداد پدری‌اش نیز در روستا‌های شمالی تهران (زایگان و لالان) زندگی می‌کردند. علیرضا زاکانی با معصومه پاکتچی که همسر شهید بود و یک فرزند هم داشت، ازدواج کرد که حاصل این ازدواج دنیا آمدن طیبه، مریم و زینب است. دختر اول او زاکانی وقتی دبیرستان می‌رفت، و مریم و زینب پس از ورود به دانشگاه ازدواج کردند. مریم زاکانی دومین فرزند اوست که لیسانس مهندسی کامپیوتر را از دانشگاه صنعتی شریف و فوق لیسانس علوم انسانی دیجیتال را از اکول پلی‌تکنیک فدرال لوزان دریافت کرده است.

تحصیلات زاکانی

علیرضا زاکانی بعد از پیروزی انقلاب در حالی که ۱۳ ساله بود، فعالیت‌های انقلابی اش را از مسجد لرزاده شروع کرد و با شروع جنگ تحمیلی، مدرسه را رها کرد و به جبهه رفت. او در نهایت در سال ۱۳۶۲ دیپلم گرفت. زاکانی که در جنگ جانبار شده بود، بعد از قبول قطعنامه در کنکور سراسری شرکت کرد و در بهمن‌ماه سال ۱۳۶۸ رشته پزشکی را در دانشگاه علوم پزشکی تهران شروع و در تابستان سال ۱۳۷۶ بعد از هشت سال حضور در کلاس دانشگاه مدرک عمومی را اخذ کرد. زاکانی ۴ سال پس از اخد مدرک عمومی، در سال ۱۳۸۰ دوره تخصصی پزشکی هسته‌ای را آغاز و در سال ۱۳۸۳ آن را به پایان رساند.

اولین مسئولیت علیرضا زاکانی

«مسئولیت بسیج دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی تهران» اولین فعالیت رسمی علیرضا زاکانی است. زاکانی پس از از ادغام با دانشگاه تهران، مسئولیت کل «بسیج دانشجویی دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران» و همزمان به مدت ۴ سال اداره مسجد دانشگاه تهران را بر عهده گرفت. زاکانی در اواخر سال ۱۳۷۷ مسئولیت بسیج دانشجویی دانشگاه‌های استان تهران و از سال ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۲ مسئولیت سازمان بسیج دانشجویی کشور را برعهده گرفت. زاکانی همچنین از بنیانگذاران حزب جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی با رویکرد اصولگرایی است که فعالیت خود را به طور رسمی از سال ۱۳۸۸ آغاز کرد. وی که از سال ۱۳۸۸ سابقه مدیر مسئولی «هفته نامه پنجره» را نیز در کارنامه دارد پس از راهیابی به مجلس یازدهم به عنوان نماینده مردم قم، از یکم مرداد ماه سال ۱۳۹۹ به عنوان رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی به فعالیت مشغول شد.

علیرضا زاکانی در بهارستان

به گزارش رویداد۲۴ حضور در مجلس برای هر سیاست مداری می‌تواند نقطه عطفی باشد تا از طریق نمایندگی مردم، بتواند دغدغه‌هایش را پیگیری کند. علیرضا زاکانی با ۴ دوره حضور در مجلس شورای اسلامی یکی از چهره‌های باتجربه قوه مقننه محسوب می‌شود. هر چند که او در دومین سال مجلس از بهارستان جدا شد و برای شهرداری تهران وارد خیابان بهشت پایتخت شد. علیرضا زاکانی در انتخابات مجلس هفتم با ۵۴۸۵۲۴ رای به عنوان منتخب دوازدهم مردم تهران به مجلس راه یافت. زاکانی در مرحله اول انتخابات مجلس نتوانست رای لازم به دست بیاورد، اما در مرحله دوم، ۳۰۷ هزار و ۷۱۷ رای برای بار دوم مجلس نشین شد. با این توضیح که در انتخابات مجلس هشتم نزدیک به ۲۴۰ هزار رای کمتر از انتخابات هفتمین دوره مجلس آورد. انتخابات مجلس نهم دو سال پس از حوادث انتخابات ۸۸ برگزار شد و به همین دلیل اصلاح طلبان به طور جدی تحریم کردند. اما روی کار آمدن جبهه موسوم به پایداری موجب شد، اصولگرایان با تشتتی جدی وارد عرصه انتخاباتی شوند و به همین دلیل در مرحله اول از لیست‌های اصولگرایان فقط غلامعلی حدادعادل، سیدعلیرضا مرندی، سیدمحمدحسن ابوترابی‌فرد، مرتضی آقا‌تهرانی و سیدمسعود میرکاظمی توانستند رای لازم را داشته باشند و انتخاب ۲۵ نماینده دیگر تهران به دور دوم کشیده شد که علیرضا زاکانی با کسب ۳۹۹، ۱۹۹ رای برای بار سوم نمایندگی مردم تهران در مجلس را عهده دار شد.

انتخابات دهمین دوره مجلس در حالی از راه رسیده بود که فضای سیاسی به یکباره اصلاح طلبان را از حاشیه به متن سوق داده بود. در واقع همان روندی که رای زیر ۵ درصدی حسن روحانی را به ۵۱ درصد رساند و او را در دولت جانشین محمود احمدی نژاد کرد، ورود استراتژیک هاشمی رفسنجانی و سید محمد خاتمی، مخصوصاً «تکرار» خاتمی به مردم برای رای دادن موجب شد، هر ۳۰ نفر لیست امید به پارلمان برسند و حتی حداد عادلی که خودش را مهیای پنجمین دوره متوالی نمایندگی می‌کرد هم بالاجبار با صندلی سبز بهارستان خداحافظی کند. علیرضا زاکانی هم با ۷۶۷٬۲۵۸ رای مثل همه هم سلیقه ای‌های خود به مدت ۴ سال کنار برود و به نظاره عملکرد رقبای سیاسی اش بپردازد. انتخابات مجلس یازدهم در حالی برگزار شد که شورای نگهبان قانون اساسی با رد فله‌ای صلاحیت اصلاح طلبان بسیاری از مردم را از رای دادن منصرف کرد. به طوریکه محمد باقر قالیباف که با ۱.۲۶۵.۲۸۷ رای در تهران اول شد، فقط حدود ۱۹۰ هزار راًی بیشتر از عبدالرضا هاشم‌زایی که در دوره دهم با ۱٬۰۷۸٬۸۱۷ به مجلس راه یافته بود، بیاورد. علیرضا زاکانی هم بنا به دلیلی که هرگز عنوان نشد، این بار از حوزه قم ثبت نام کرد که با وجود اعتراض‌های زیادی که به این تصمیم او شد، با ۱۹۰ هزار و ۴۲۲ رای بعد از احمد امیرآبادی فراهانی و مجتبی ذوالنوری منتخب سوم مردم شهر قم در مجلس یازدهم شود.

بیشتر بخوانید: صادق کوشکی کیست؟

زاکانی و برجام

علیرضا زاکانی را باید یکی از مخالفان سرسخت توافق هسته‌ای یا همان برجام دانست. او در خلال جلسه‌هایی که در مجلس نهم تشکیل می‌شد، اظهارات و رفتار‌های رادیکالی انجام داد. پس از پایان مذاکرات هسته‌ای ایران و تدوین برنامه جامعه اقدام مشترک توسط ایران و کشور‌های ۱+۵ مجلس نهم کمیسیون ویژه‌ای تشکیل شد که ریاستش به زاکانی موکول شد. او در فعالیت این کمسیون ویژه در نامه‌ای به محمدجواد ظریف خواستار حضور یوکیا آمانو مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در کمیسیون برجام و ارائه توضیحات در خصوص توافق با ایران شد. با این حال زاکانی و همفکرانش با شدت و حدت زیادی علیه کنشگری درباره توافق انجام دادند و اتفاقاً سنگ اندازی‌های شان کار را برای تیم مذاکره کننده دشوار کرد.

زاکانی؛ کاندیدای ریاست جمهوری

علیرضا زاکانی در سه انتخابات ریاست جمهوی ثبت نام کرد. با این توضیح که در سال‌های ۹۶ و ۹۲ رد صلاحیت شد تا بالاخره در انتخابات دولت سیزدهم که در ۲۸ خرداد ۱۴۰۰ برگزار شد، اما او که در طول مناظره‌ها توسط عبدالناصر همتی «کاندیدای پوششی» خوانده می‌شد، ۲ روز قبل از روز رای گیری به نفع سید ابراهیم رئیسی از رقابت انصراف داد. زاکانی در واکنش به رد صلاحیت‌هایی که برایش اتفاق افتاده بود، اینطور واکنش داده است. «در آن دوران، پرونده‌ای برای من به علت مبارزه با مفاسد اقتصادی در جریان بود و به یک سال زندان محکوم شدم، اما در پیگیری‌های مجدد، با رأی قاطع هیئت‌منصفه تبرئه شدم؛ در نتیجه شورای نگهبان صلاحیتم را احراز نکرد. وزارت نفت، یکی از نهاد‌های امنیتی و برادر رئیس‌جمهور از جمله شاکیان این پرونده بودند؛ هر بار به دادگاه رفته‌ام، برای دفاع از حق ملت بوده است. حدود ۱۵ پرونده مختومه در دستگاه قضا دارم و معتقدم پرونده‌های پرافتخاری هستند؛ تاکنون معاون رئیس‌جمهور، برادر رئیس‌جمهور و وزیر نفت از من شکایاتی داشته‌اند.» این چهره همچنین با این متن انصراف داد/ «مردم شریف ایران! با ایده و برنامه‌ای متفاوت آمدم تا مدافع ارزش‌های انقلاب خمینی (ره) و فریاد غارت‌زده‌ها بر سر غارتگران باشم. هدف پیروزی جبهه انقلاب بود و اینک با اقبال مردم، مصداق تحقق آن، برادر عزیزم آقای رییسی است. در فرهنگ بسیجی، انصراف ازطی مسیر معنا ندارد.» زاکانی همچنین در واکنش به «کاندیدای پوششی» خواندن او گفته است: «بیان این موضوع توهین به آیت‌الله رئیسی و من است و به این افراد توصیه می‌کنم که از حرف‌های خود توبه کنند.»

علیرضا زاکانی؛ هجدهمین شهردار تهران

علیرضا زاکانی در حالی شهردار تهران شد که این موضوع حاشیه‌های زیادی داشت. اول اینکه این انتخاب برای همتی که در طول مناظره‌ها قویا زاکانی را کاندیدای پوششی می‌دانست، صحه گذاشت. در واقع تلقی این بود که شهردار شدن زاکانی و همچنین انتصاب سید امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی به سمت ریاست بنیاد شهید در راستای قول و قرار‌هایی بود که بین این دو چهره با ابراهیم رئیسی گذاشته شده بود و این سمت‌ها در اِزای کناره گیری شان از کاندیداتوری در انتخابات به نفع رئیسی بود.

همچنین عده‌ای «مشکل قانونی» را دلیلی بر مخالفت‌شان با شهرداری زاکانی عنوان می‌کردند. در واقع بر اساس بند (چ) ماده ۳ آیین‌نامه اجرایی مزبور، داشتن حداقل مدرک تحصیلی کارشناسی مرتبط و نه سال سابقه مدیریت ارشد برای تصدی پست شهرداری تهران لازم است. بر اساس تبصره ۱ ماده ۳ مزبور، مدارک و رشته‌های تحصیلی مرتبط، توسط وزیر کشور متناسب با درجه شهرداری تعیین می‌شود. بر اساس آخرین بخشنامه وزارت کشور به استانداران، رشته پزشکی در شمار رشته‌های تحصیلی مرتبط درج نشده است. حتی کار به جایی رسید که حمیدرسایی هم سلف زاکانی هم این انتخاب را زیر سئوال برد. این چهره اصولگرا درباره این موضوع در توئیتی نوشت: «داستان‏ از این قرار است: اگر عضو یک سامانه و حلقه خاص باشی، قانون نادیده گرفته می‌شود حتی اصلاح می‌شود تا بی ربط، ربط پیدا کند؛ بالاتر از آن، نهی علنی و صریح رهبر انقلاب به بایگانی می‌رود و تعریف و تمجید‌های غیرمستند و غیرعلنی جای آن را می‌گیرد. فساد سیاسی به همین راحتی شکل می‌گیرد.»، اما پرویز سروری عضو شورای شهر تهران که در انتخاب زاکانی سهم زیادی داشت، در این باره گفت: «می‌توان از معادل‌سازی دوره نمایندگی مجلس علیرضا زاکانی برای شرط نداشتن نه سال سابقه اجرایی وی استفاده کرد. معادل‌سازی در مواردی مجاز است که قوانین و مقررات اجازه آن را داده باشند که در این خصوص، چنین مجوزی وجود ندارد.»

با این حال پس از حرف و حدیث‌هایی که توسط موافقان و مخالفان شهردار شدن زاکانی مطرح شد، در روز ۱۷ مرداد با ١٨ رای اعضای شورای شهر، به عنوان هجدهمین شهردار تهران انتخاب شد.

«داماد زاکانی در شهرداری حکم گرفت» انشتار این خبر کافی بود تا موجی از نقدها و اعتراض های شدید به سمت زاکانی هدایت شود. با این حال شهردار جدید اصرار داشت، دامادش بر اساس شایستگی برای تاثیرگذاری به بدنه شهرداری اضافه شده است. تا اینکه بعد از چند هفته کناره گیری داماد شهردار از شهرداری اعلام شد. با این وجود، هر از گاهی خبر دخالت «داماد» سر  و صدا به راه می اندازد. ​روزنامه شرق در گفت‌وگویی با یک عضو شورای شهر به حاشیه‌های داماد زاکانی در شهرداری تهران پرداخت. علی‌اصغر قائمی، عضو شورای شهر تهران در این گفت و گو به «شرق» گفت: «نمی‌دانم اعضای شورای شهر که با ایما و اشاره سخن گفتند، منظورشان چه کسی بود اما برداشت من این بود که می‌تواند داماد آقای زاکانی باشد. البته شواهدی در این زمینه ارائه نشده اما من خودم نیز در این رابطه از افراد موثقی سخنانی شنیده‌ام که داماد ایشان همچنان در شهرداری حضور دارند و البته شهردار تهران در نشست ۱۵ آذر خود با دانشجویان شریف هم این موضوع را رد نکرد و زمانی که دانشجویان درباره حضور دامادشان سؤال پرسیدند، گفتند ایشان مورد وثوق‌شان است و فردی توانمند و نخبه است که به‌صورت رایگان خدمت می‌کند و درست است که حکمشان لغو شده اما همچنان فی‌سبیل‌الله کار می‌کند.»

جدل زاکانی با دانشجویان

ادبیات علیرضا زاکانی تند و همراه با واژه های رادیکال است. او در آخرین دیداری که در روز 16 آذر سال 1401 با دانشجویان داشت، در واکنش به انتقادات تند و صریح این واکنش را نشان داد که « زیاد داد نکشید گلویتان می‌گیرد.گروه فشار هستید، فرار نکنید، بنشینید و بشنوید. تشخیص دادم، دامادم می‌تواند منشا جهش شود، او را به شهرداری آوردم »

زاکانی، سیاست و جنجال!

علیرضا زاکانی را نمی توان از سیاست جدا دانست. همچنین با توجه به رویکردی که این چهره از خودش در این سال ها نشان داده است، نمی شود از او توقع فعالیت سیاسی و مدیریتی در فضای آرام و بی حاشیه داشت!