دارک توریسم یا گردشگری سیاه چیست؟| ترسناک ترین مقاصد جهان

رویداد۲۴ | سیما صابری:  گردشگری همیشه با مفاهیمی، چون استراحت، لذت، طبیعت، آثار تاریخی و کشف فرهنگ‌های جدید همراه بوده اما در چند دهه اخیر، نوع خاصی از گردشگری توجه رسانه‌ها و محققان را جلب کرده که برخلاف تصور عمومی، به سمت مکان‌هایی می‌رود که نماد درد، مرگ، تراژدی و فجایع انسانی هستند؛ این نوع سفر به نام «دارک توریسم» یا گردشگری سیاه شناخته می‌شود.

اصطلاح «دارک توریسم» اولین‌بار در دهه ۹۰ میلادی توسط دو استاد دانشگاه اسکاتلندی، جان لِنن و مالکوم فولی، مطرح شد. آنها این مفهوم را به عنوان نوعی از گردشگری تعریف کردند که شامل بازدید از مکان‌هایی با پیشینه مرگ، رنج، فاجعه یا خشونت است. در واقع، در این نوع گردشگری، مسافر به دنبال درک وقایع تلخ تاریخ است؛ از بازمانده‌های اردوگاه‌های کار اجباری گرفته تا صحنه‌های نسل‌کشی و موزه‌های فجایع انسانی.

اما چرا کسی باید بخواهد به جایی سفر کند که بوی مرگ و اندوه از دیوارهایش بلند است؟ پاسخ به این سوال به انگیزه‌های گوناگون بازمی‌گردد. برخی افراد می‌خواهند با تاریخ رو‌به‌رو شوند، برخی در پی درک عمیق‌تری از رنج انسان‌ها هستند، برخی به دنبال تجربه‌ای هیجان‌انگیز و غیرمعمول‌اند، و برخی دیگر با هدف همدلی یا حتی سوگواری، به این مکان‌ها می‌روند. در ادامه، به معرفی پنج مکان معروف در جهان می‌پردازیم که نماد گردشگری سیاه هستند:

اردوگاه کار اجباری آشویتس – لهستان

بدون شک یکی از نمادین‌ترین مکان‌های گردشگری سیاه در جهان، اردوگاه آشویتس در لهستان است. این اردوگاه در طول جنگ جهانی دوم توسط نازی‌ها ساخته شد و به مکانی برای شکنجه، کار اجباری و قتل میلیون‌ها یهودی، کولی، همجنس‌گرا، معلول و سایر اقلیت‌ها تبدیل شد. گفته می‌شود بیش از ۱.۱ میلیون نفر در این اردوگاه جان باختند.

بازدید از آشویتس تجربه‌ای بسیار سنگین و تأثیرگذار است. گردشگران از اتاق‌های گاز، اتاق‌های شکنجه، ردیف رختخواب‌های چوبی و حتی وسایل شخصی قربانیان دیدن می‌کنند. سکوت سنگینی فضا را پر کرده و بسیاری از بازدیدکنندگان هنگام خروج، احساس غم و حیرت شدیدی دارند.

چرنوبیل – اوکراین

حادثه نیروگاه هسته‌ای چرنوبیل در سال ۱۹۸۶، یکی از بدترین فجایع هسته‌ای تاریخ بشر بود. انفجار راکتور چهارم باعث نشت مقدار زیادی مواد رادیواکتیو شد که نه‌تنها منطقه اطراف بلکه بخش‌هایی از اروپا را نیز آلوده کرد. پس از این حادثه، شهر پریپیات که نزدیک‌ترین شهر به نیروگاه بود، به‌طور کامل تخلیه شد و ساکنانش هرگز به خانه‌هایشان بازنگشتند.

بیشتر بخوانید: مهم ترین تجربیات سفر به اروپا چیست؟

امروزه، تور‌های سازمان‌دهی‌شده به منطقه ممنوعه چرنوبیل، گردشگران ماجراجو را به سمت خرابه‌های رهاشده، شهربازی زنگ‌زده، آپارتمان‌های خالی و مدرسه‌های متروکه می‌برد. اگرچه سطح تشعشعات اکنون در برخی مناطق برای بازدید کوتاه‌مدت بی‌خطر اعلام شده، ولی همچنان حسی از ترس، مرگ و نابودی در هوا جریان دارد.

موزه صلح هیروشیما – ژاپن

در ۶ آگوست ۱۹۴۵، ایالات متحده اولین بمب اتمی تاریخ را بر شهر هیروشیما ژاپن انداخت و جان بیش از ۱۴۰ هزار نفر را گرفت. بسیاری دیگر نیز در ماه‌ها و سال‌های بعد بر اثر بیماری‌های ناشی از تشعشع جان سپردند. پس از این فاجعه، مردم هیروشیما تصمیم گرفتند به جای پنهان کردن این اتفاق، آن را به نماد صلح تبدیل کنند.

موزه صلح هیروشیما یکی از غم‌انگیزترین، اما تأثیرگذارترین مکان‌های گردشگری در آسیاست. بازدیدکنندگان می‌توانند داستان‌های قربانیان، لباس‌های سوخته، ساعت‌هایی که در لحظه انفجار متوقف شدند، و عکس‌های تکان‌دهنده از اثرات بمب را ببینند. این مکان تلاشی برای یادآوری فجایع جنگ و هشدار درباره استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی است.

موزه نسل‌کشی توتسی‌ها – رواندا

در سال ۱۹۹۴، رواندا شاهد یکی از فجیع‌ترین نسل‌کشی‌های تاریخ بود. در طی تنها ۱۰۰ روز، بیش از ۸۰۰ هزار نفر از قوم توتسی و هوتو‌های میانه‌رو توسط افراطیون هوتو کشته شدند. شهر کیگالی، پایتخت رواندا، اکنون میزبان موزه نسل‌کشی است که به یاد قربانیان آن دوران ساخته شده است.

این موزه با نمایش عکس‌ها، فیلم‌ها، استخوان‌ها و وسایل شخصی قربانیان، بازدیدکننده را با واقعیت هولناک آن دوران رو‌به‌رو می‌کند. روایت‌ها از زبان بازماندگان شنیده می‌شود و در بخشی از موزه، اجساد قربانیان در تابوت‌های شیشه‌ای برای بزرگداشت آنها نگهداری شده‌اند. هدف این موزه، نه ایجاد ترس، بلکه آموزش، پیشگیری از نسل‌کشی‌های آینده، و ترویج صلح است.

جزیره روبن – آفریقای جنوبی

جزیره روبن در نزدیکی کیپ‌تاون، یکی از نماد‌های مقاومت علیه آپارتاید در آفریقای جنوبی است. این جزیره، به مدت چند دهه زندان سیاسی مخالفان رژیم نژادپرست حاکم بود و معروف‌ترین زندانی آن، نلسون ماندلا، بیش از ۱۸ سال از ۲۷ سال حبسش را در این مکان گذراند.

امروزه، جزیره روبن به یکی از مقاصد گردشگری تاریخی و سیاسی تبدیل شده است. نکته جالب این است که بسیاری از راهنمایان تور در این جزیره، زندانیان سیاسی سابق هستند که از تجربه زندگی خود می‌گویند. سلول ماندلا و حیاط زندان از مهم‌ترین بخش‌های بازدید هستند و فضای آن پر از حس مقاومت، درد و در نهایت امید است.