در هنگام حمله چگونه از گوش‌ها محافظت کنیم؟

رویداد۲۴ | گوش انسان یکی از حساس‌ترین اندام‌های بدن است که به‌ویژه در زمان حملات نظامی و انفجار‌ها به‌شدت آسیب‌پذیر می‌شود. برخلاف تصور عمومی، بسیاری از صدمات شنوایی در جنگ نه به دلیل اصابت مستقیم، بلکه به‌خاطر امواج انفجار، فشار شدید هوا، صدای بمب‌ها یا فروپاشی سازه‌ها اتفاق می‌افتد. این آسیب‌ها ممکن است به صورت موقتی یا دائمی شنوایی فرد را تحت تأثیر قرار دهند.

در این گزارش، به بررسی راهکار‌های علمی و عملی برای محافظت از گوش‌ها در هنگام حمله می‌پردازیم؛ نکاتی که دانستن و اجرای آنها می‌تواند از آسیب‌های جبران‌ناپذیر به سیستم شنوایی جلوگیری کند.

۱. چرا مراقبت از گوش در شرایط حمله مهم است؟

در هنگام انفجار، صدایی با شدت بسیار زیاد (گاهی بیش از ۱۵۰ دسی‌بل) در کسری از ثانیه تولید می‌شود. این صدا به حدی شدید است که می‌تواند پرده گوش را پاره کرده، اعصاب شنوایی را دچار آسیب کرده یا حتی موجب ناشنوایی کامل شود. علاوه بر آن، موج انفجار باعث تغییر ناگهانی فشار هوا می‌شود که خود آسیب مستقیمی به سیستم شنوایی وارد می‌کند.

۲. گوش‌ها در برابر چه خطراتی قرار دارند؟

در زمان جنگ و حمله، گوش‌ها ممکن است در معرض موارد زیر قرار گیرند:

بیشتر بخوانید: هنگام حمله چگونه از چشم ها محافظت کنیم؟

صدای شدید انفجار یا آژیر

فشار ناشی از موج انفجار

ذرات گرد و غبار یا اجسام ریز وارد شونده به گوش

اصابت جسم خارجی به گوش

مجاورت با مناطق فروپاشی یا تجهیزات سنگین با صدای زیاد

هر یک از این عوامل می‌تواند باعث آسیب شنوایی، وزوز گوش، درد، گیجی یا اختلال در تعادل شود.

۳. استفاده از گوش‌گیر یا ایرباد محافظ

بهترین راه پیشگیرانه برای حفاظت از شنوایی در چنین شرایطی، استفاده از گوش‌گیر‌های محافظ (Earplugs) یا ایرباد‌های کاهش نویز (Noise-Reducing Earbuds) است. این ابزار‌ها معمولاً در داروخانه‌ها، فروشگاه‌های لوازم سفر یا تجهیزات صنعتی در دسترس هستند.

در صورتی که این وسایل را در اختیار ندارید، یک تکه پنبه تمیز یا پارچه نرم مرطوب را می‌توانید به‌آرامی در ورودی گوش قرار دهید. دقت داشته باشید که پنبه یا پارچه نباید بیش از حد وارد گوش شود.

۴. در هنگام انفجار، گوش‌ها را با دست بپوشانید

یکی از ساده‌ترین و مؤثرترین اقدامات در لحظه شنیدن صدای انفجار یا آژیر، این است که بلافاصله انگشتان خود را داخل گوش‌ها فرو ببرید یا کف دست‌ها را محکم روی گوش‌ها قرار دهید. این کار، هرچند ابتدایی به نظر برسد، می‌تواند تا حدی جلوی ورود امواج صوتی شدید و ناگهانی را بگیرد.

اگر در موقعیتی هستید که نیاز به حرکت سریع دارید (مثلاً فرار از محل خطر)، حتی گرفتن موقت گوش‌ها در حین دویدن هم مؤثر خواهد بود.

۵. قرار گرفتن در موقعیت بدنی مناسب

در صورتی که حمله‌ای ناگهانی در فضای باز یا محل ناامن اتفاق بیفتد، در حالت درازکش یا نشسته، سر را به سمت زمین خم کرده و با دست‌ها همزمان از سر و گوش‌ها محافظت کنید. این حالت باعث کاهش برخورد مستقیم امواج صوتی با پرده گوش شده و در کنار محافظت از سر، شنوایی را نیز در اولویت قرار می‌دهد.

۶. بعد از حمله چه کنیم؟ 

اگر پس از حمله با علائمی مانند:

زنگ یا وزوز گوش

کاهش شنوایی

احساس گرفتگی یا درد در گوش

عدم تعادل یا سرگیجه

مواجه شدید، احتمال آسیب شنوایی وجود دارد. حتی اگر علائم جزئی باشند، به هیچ‌وجه گوش خود را دستکاری نکنید. از گوش‌پاک‌کن، سنجاق یا سایر اشیای تیز برای تمیز کردن گوش استفاده نکنید. در اولین فرصت، خود را به مرکز درمانی یا پزشکی برسانید.

در برخی موارد، پارگی پرده گوش با استراحت و دارو قابل درمان است؛ اما اگر رسیدگی فوری نشود، ممکن است آسیب دائمی ایجاد کند.

۷. آموزش کودکان و سالمندان

کودکان و سالمندان بیشتر در معرض آسیب‌های شنوایی هستند و درک درستی از شدت صدا یا خطرات آن ندارند. به آنها آموزش دهید که هنگام شنیدن صدای بلند:

گوش‌های خود را بپوشانند

در صورت امکان به مکان امنی با حداقل صدا پناه ببرند

از نزدیک شدن به پنجره‌ها یا مکان‌های پر سروصدا خودداری کنند

می‌توانید برای آنها گوش‌گیر‌های نرم و مناسب سن‌شان تهیه کرده و در کیف اضطراری خانواده قرار دهید.

محافظت از شنوایی در زمان بحران موضوعی بسیار حیاتی، اما اغلب فراموش‌شده است. گوش‌ها می‌توانند در کسری از ثانیه در برابر امواج صوتی ناشی از انفجار آسیب ببینند. با استفاده از تجهیزات ساده‌ای مانند گوش‌گیر، پوشاندن گوش‌ها با دست، یا حتی پنبه و پارچه، می‌توان از صدمات جدی جلوگیری کرد.

آگاهی، آمادگی و آموزش اعضای خانواده، کلید اصلی پیشگیری از آسیب شنوایی در شرایط جنگی است. حفاظت از گوش، یعنی حفاظت از تعادل، تمرکز، و یکی از مهم‌ترین حواس ما در زمان بحران.