تغییر بازی دیپلماسی: آیا میانجیگری قطر مسیر مذاکرات را تغییر میدهد؟
رویداد۲۴| وضعیت برنامه هستهای ایران در سپتامبر ۲۰۲۵ به نقطهای حساس رسیده است. پس از حملات نظامی به تأسیسات هستهای ایران در ژوئن، تهران همکاری با آژانس بینالمللی انرژی اتمی (IAEA) را به حالت تعلیق درآورد و در پی آن موضوع ذخایر اورانیوم غنیشده به یک چالش جدی تبدیل شد. این تحولات، تنشها را در سطح بینالمللی افزایش داده و نگرانیها از تشدید بحران هستهای را به دنبال داشته است.
آیا مذاکره ممکن است؟
بعد از جنگ ۱۲ روزه و فعال شدن مکانیسم ماشه، فشارها به ایران افزایش یافت. با این حال ایران پنجره دیپلماسی را نسبت و برای مذاکره اعلام آمادگی کرد. شرط اصلی این مذاکرات، اما از نگاه ایران عدم گنجاندن محدودیتهای موشکی در مذاکرات است. علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی، تصریح کرد که درخواستهای آمریکا برای محدودیت در برنامه موشکی ایران مانع از پیشرفت مذاکرات هستهای است. این در حالی است که کشورهای اروپایی (E۳) از ایران خواستهاند تا به مذاکرات بازگردد تا از بازگشت مکانیسم ماشه جلوگیری کنند.
در همین راستا، عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، به دوحه سفر کرده و با کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، دیدار کرده است. این دیدار نشاندهنده تمایل ایران به استفاده از قطر بهعنوان میانجیگر در مذاکرات هستهای است. در گذشته، عمان، نروژ و چین نقش میانجیگری را ایفا کردهاند، اما به نظر میرسد ایران در حال بازنگری در انتخاب میانجیهاست.
رحمان قهرمانپور، تحلیلگر سیاست خارجی بر همین اساس در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «آیا رفتن عراقچی به قطر و دیدار با کمیسر خارجی اروپا بدان معناست که میانجی گری نروژ و عمان و چین منتفی شده است و ایران دوباره درصدد کمک گرفتن از قطر برای میانجی گری و جلوگیری از بازگشت مکانیسم ماشه است؟»
شورای حکام و فشارهای بینالمللی
جلسه فصلی شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی در سپتامبر ۲۰۲۵ از اهمیت ویژهای برخوردار است. گزارش اخیر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس، نشان میدهد که ایران پیش از حملات نظامی، ذخایر اورانیوم غنیشده به ۶۰ درصد را افزایش داده است. این مقدار اورانیوم میتواند در صورت غنیسازی بیشتر، برای ساخت چندین کلاهک هستهای کافی باشد. با این حال، از آن زمان تاکنون، آژانس قادر به بازرسی تأسیسات هستهای ایران نبوده است.
در همین راستا، ایران قصد دارد در کنفرانس عمومی آژانس، پیشنویس قطعنامهای را ارائه دهد که حملات به تأسیسات هستهای را غیرقانونی اعلام کند. این اقدام ایران نشاندهنده تلاش برای جلب حمایت بینالمللی و تقویت موضع خود در برابر فشارهای خارجی است.
تحلیلگران چه میگویند؟
رسانههای بینالمللی نظیر واشنگتنپست و رویترز بر نگرانیهای فزاینده در مورد برنامه هستهای ایران تأکید کردهاند. واشنگتنپست گزارش داده که ایران پس از حملات نظامی، همکاری با بازرسان بینالمللی را متوقف کرده و از شفافسازی در مورد ذخایر اورانیوم غنیشده خود امتناع کرده است. این اقدامات میتواند به تشدید تنشها و احتمال بازگشت تحریمها منجر شود.
رویترز نیز به اظهارات رافائل گروسی اشاره کرده که خواستار ازسرگیری فوری بازرسیها در ایران شده است. او هشدار داده که مذاکرات نمیتواند برای مدت طولانی ادامه یابد و ایران باید به تعهدات بینالمللی خود عمل کند.
وضعیت برنامه هستهای ایران در سپتامبر ۲۰۲۵ نشاندهنده پیچیدگی و حساسیت بالای بحران هستهای است. اگرچه ایران تمایل به مذاکره دارد، اما شرطهای آن، بهویژه در مورد برنامه موشکی، میتواند مانع از پیشرفت مذاکرات شود. در عین حال، فشارهای بینالمللی، بهویژه از سوی آژانس بینالمللی انرژی اتمی و کشورهای اروپایی، ایران را تحت فشار قرار داده است. در این شرایط، استفاده از میانجیگران منطقهای مانند قطر میتواند به کاهش تنشها و بازگشت به مسیر دیپلماسی کمک کند.
به نظر من تلاشهای قطر جواب میده. چرا که نه!؟ روزانه میلیونها دلار از مخزن مشترک گاز پارس جنوبی برداشت میکنه و مسئولین بی عرضه جمهوری اسلامی هم مثل کبک سرشون زیر برفه. البته براشون اهمیت نداره. پس باید قطر. نهایت تلاش خودش رو بکنه. 
