بحران زیر پای کردستان؛ فرونشست زمین معیشت هزاران خانوار کشاورز را به خطر انداخت
رویداد۲۴| زمینهای کشاورزی شرق کردستان (دهگلان و قروه) به دلیل برداشت بیرویه از آبخوانها دچار فرونشست شدید شدهاند. دادههای ماهوارهای نشان میدهد که دشت دهگلان در یک دهه گذشته بین ۱۲ تا ۳۲ سانتیمتر نشست کرده و نرخ سالانه آن به ۶ سانتیمتر میرسد.
ترکهای باریک و نامحسوس روی زمینهای کشاورزی دهگلان و قروه، حالا به نشانهای از بحرانی عمیقتر تبدیل شدهاند، بحرانی که آرام و بیصدا پیش میرود، اما پیامدهای آن میتواند برای آینده استان کردستان و معیشت هزاران خانوار کشاورز فاجعهبار باشد.
در حالیکه بخش زیادی از زمینهای حاصلخیز شرق استان بر پایه چاههای آب زیرزمینی اداره میشوند، بررسیهای علمی نشان میدهد که آبخوانهای کردستان در حال فرسایش و تخلیه سریع هستند و زمین، توان نگهداری حجم از دسترفته آب را ندارد.
مشاهدات ماهوارهای و دادههای راداری نشان میدهد دشت دهگلان در یک دهه گذشته بین ۱۲ تا ۳۲ سانتیمتر فرونشست داشته و بهطور میانگین سالانه حدود ۶ سانتیمتر نشست زمین در این منطقه ثبت میشود.
بیشتر بخوانید: فرودگاهها، مترو و جادهها در معرض خطر فرونشست زمین
اگرچه پدیده فرونشست برای بسیاری از مردم هنوز ملموس نیست، اما آثار آن در قالب ترکخوردگی دیوارها، انحراف مسیر جادهها و تغییر شیب زمین بهتدریج در حال آشکار شدن است.
هشدار منابع طبیعی کردستان؛ دشت دهگلان سالانه ۶ سانتیمتر مینشیند
بهزاد شریفی پور، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کردستان، با تأیید روند نگرانکننده فرونشست در استان گفت: کردستان در وضعیت خطرپذیری نسبتاً بالا نسبت به پدیده فرونشست زمین قرار دارد، بهویژه در دشتهای شرقی و مناطق کشاورزی متکی به آب زیرزمینی. اگر این روند کنترل نشود، پیامدهای اقتصادی، زیستمحیطی و زیرساختی قابلتوجهی خواهد داشت.
به گفته شریفیپور، بر اساس بررسیهای انجامشده با استفاده از تصاویر راداری و دادههای تداخلسنجی، دشت دهگلان طی سالهای ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۱ بین ۱۲ تا ۳۲ سانتیمتر فرونشست داشته و میانگین نرخ سالانه آن حدود ۶ سانتیمتر در سال برآورد شده است.
خطر تخریب زیر ساختها در مناطق مرکزی و غربی دشت دهگلان
وی افزود: مناطق مرکزی و غربی دشت دهگلان بیشترین میزان فرونشست را داشتهاند و خطر تخریب زیرساختها در این نواحی جدی است.
شریفیپور ادامه داد: در برخی از دشتهای شرقی استان، افت سطح آب زیرزمینی تا ۳۶ متر نیز ثبت شده است. این افت شدید، خطر فرونشست را برای سازهها، خطوط انتقال آب، شبکه فاضلاب و جادهها افزایش داده است.
وی یکی از عوامل اصلی بروز این پدیده را برداشت بیرویه از چاههای کشاورزی و کاهش تغذیه طبیعی آبخوانها بهدلیل کمبارشی و تغییرات اقلیمی عنوان کرد و گفت: خاکها و رسوبات زیرسطحی ممکن است در طول زمان فشردهتر شوند و میزان واقعی فرونشست در آینده بیشتر شود.
مدیرکل منابع طبیعی استان نسبت به عواقب فرونشست زمین هشدار داد و گفت: فرونشست تدریجی میتواند موجب ترک خوردگی ساختمانها، انحراف خطوط انتقال، آسیب به جادهها و تغییر شیب زمین شود.
فرونشست زمین در کردستان، بهویژه در دشتهای شرقی استان، بهسرعت در حال گسترش است، اگر مدیریت منابع آب و الگوی کشت اصلاح نشود، استان کردستان در آیندهای نزدیک با بحران زیرساختی و زیستمحیطی گسترده روبهرو خواهد شد.
