تنفس خوراک برای جلوگیری از خام فروشی گازمایع/وزارت نفت حمایت کند

رویداد۲۴ گاز مایع یا همان LPG، ترکیبی از برش‌های پروپان و بوتان است که در منابع گازی و نفتی (NGL) وجود دارد. گاز مایع یکی از محصولات اصلی و ارزشمند پالایشگاه‌های نفت خام و گاز غنی محسوب می‌شود.

این فرآورده هیدروکربوری ارزشمند دارای کاربرد‌های مختلفی است و از جمله به عنوان سوخت در مصارف خانگی، تجاری و صنعتی، حمل و نقل و همچنین به عنوان خوراک صنعت پتروشیمی در واحد‌های کراکر با بخار مورد استفاده قرار می ­گیرد که می‌توان طی فرآیند‌های مختلف این خوراک را به محصولاتی نظیر پروپیلن و بوتادین تبدیل کرد.

در کشور ایران LPG به عنوان خوراک در صنعت پتروشیمی مصرف نمی‌شود و بخش عمده LPG کشور صادر می‌شود. در واقع در کشور LPG به عنوان محصول خام صادر می‌شود.

میزان تولید LPG

LPG در ایران در پالایشگاه‌های نفت خام، گازی و پتروشیمی‌ها تولید می‌شود. در سال ۱۳۹۶ پالایشگاه‌های نفتی با ظرفیت ۱.۹ میلیون تن، پتروشیمی‌های پارس و بندر امام خمینی با ظرفیت ۲ میلیون تن و پالایشگاه‌های گازی با ظرفیت ۱.۵ میلیون تن تولید کنندگان LPG در کشور بودند.

به این ترتیب مجموع تولید LPG ایران در سال ۱۳۹۶ حدود ۵.۵ میلیون تن است، گفتنی است که فروش LPG به ۳ شکل پروپان، بوتان و مخلوط پروپان بوتان انجام می‌شود.

از صادرات چه خبر؟

صادرات LPG تنها به صورت پروپان و بوتان است که در سال ۱۳۹۶ میزان صادرات پروپان کشور حدود ۳.۳ میلیون تن به ارزش ۱.۴ میلیارد دلار بوده است.

در این بین چین با سهم بیش از ۷۸ درصد عمده‌ترین مقصد صادراتی این فرآورده بوده است. همچنین میزان صادرات بوتان در سال گذشته حدود ۲ میلیون تن به ارزش ۸۸۸ میلیون دلار بوده است؛ که در مجموع میزان صادرات LPG کشور در سال ۱۳۹۶ را می‌توان به میزان ۵.۵ میلیون تن به ارزش ۲.۳ میلیارد دلار اعلام کرد.

پروپان خوراک با ارزش محصول پروپیلن

احمد حسینی، کارشناس صنعت پتروشیمی با اشاره به اینکه فرآیند‌های مختلفی در دنیا جهت تولید پروپیلن وجود دارد که به طور کلی به ۲ فرآیند تولید مستقیم و غیر مستقیم تقسیم می‌شود، گفت: در ایران تمام ۱ میلیون تن پروپیلن تولیدی کشور از فرایند‌های غیر مستقیم است و غیر از پروپیلن محصولاتی نظیر اتیلن و بوتادین هم تولید می‌شود.

یکی از دلایل کمبود پروپیلن در کشور به دلیل استفاده از فرایند‌های غیر مستقیم در تولید پروپیلن است که ظرفیت کمتری نسبت به اتیلن دارد. گفتنی است از پروپیلن مشتقات مختلفی تولید می‌شود که در صنایع الکترونیک، خودروسازی، ساختمان‌سازی، بسته‌بندی استفاده می‌شود.

وی ادامه داد: با گسترش تکنولوژی‌های نوین در صنعت پتروشیمی دنیا، روش‌های مستقیم تولید پروپیلن به دلیل سهم و ظرفیت بالای تولید پروپیلن روز به روز در حال افزایش است. یکی از فرایند‌های مستقیم تولید پروپلن در دنیا که کشور‌های زیادی از آن بهره می‌برند فرایند PDH (روش مستقیم پروپیلن از خوراک پروپان) است.

فرایندی که به دلیل فراوانی خوراک پروپان در کشور ایران و سرمایه گذاری کمتر نسبت به فرآیند‌های غیر مستقیم پروپیلن، یکی از بهترین فرآیند‌ها تولید پروپیلن برای کشور ایران به شمار می‌رود.

به گفته این کارشناس پتروشیمی، در بسیاری از کشور‌های دنیا نظیر چین، تایلند، قطر، کره جنوبی، عربستان، اندونزی، روسیه، بلژیک، لهستان، کانادا، امارات و مالزی از این فرایند برای تولید پروپیلن استفاده می‌کنند.

نکته مهمی که وجود دارد این است که بسیاری از شرکت‌های دارای فرایند PDH خوراک پروپان را از طریق واردات تامین می‌کنند. تا سال ۲۰۱۷ میلادی میزان تولید پروپیلن کشور چین از فرایند PDH بیش از ۳.۵ میلیون تن بوده است که حجم زیادی از پروپان مصرفی خود به عنوان خوراک، به میزان ۲.۶ میلیون تن، از ایران تامین کرده است.

ایجاد جذابیت اقتصادی برای طرح‌های PDH کشور

حسینی تصریح کرد: با توجه به ظرفیت‌های واحد‌های PDH در دنیا که حدود ۵۰۰ هزار تن در سال است و همچنین با در نظر گرفتن میزان ۳.۳ میلیون تنی صادرات پروپان در سال کشور، ظرفیت پروپان صادراتی جوابگوی ۶ واحد PDH در کشور است که می‌تواند به راحتی ظرفیت پروپیلن در کشور را از ۱ میلیون تن به ۴ میلیون تن برساند.

اما یکی از دلایل مهم عدم توسعه فرآیند‌های PDH در کشور، اقتصاد ضعیف این پروژه‌ها نسبت به فرآیند‌های تولیدی محصولات پتروشیمی از مسیر خوراک گاز است.

وی اظهار داشت: جهت توسعه زنجیره‌های ارزش مهم و مورد نیاز کشور همچون پروپیلن و همچنین عدم خام فروشی LPG کشور که در زمان اعمال تحریم‌ها علیه کشور مشکلاتی در روند صادرات آن به وجود می‌آید، لازم است وزارت نفت مزیت‌هایی نظیر تخفیف یا تنفس خوراک پروپان جهت ایجاد شرایط اقتصادی مطلوب فرایند‌هایی نظیر PDH ارائه نماید.