تاریخ انتشار: ۱۲:۴۰ - ۱۴ مرداد ۱۳۹۹
رویداد‌۲۴ گزارش می‌دهد؛

روابط ایران و امارات در یک سال آینده/ نزدیکی ابوظبی به تهران، کرونا یا تهدیدهای ترکیه؟

تماس ویدئو کنفرانسی وزرای خارجه ایران و امارات متحده عربی از چرخش آشکار ابوظبی به سمت تهران حکایت دارد. چرخشی از سوی متحدانش یعنی عربستان و آمریکا به سوی رقیب دیرینه‌اش یعنی ایران. چرخشی که احتمالا ترکیه مسبب اصلی آن بوده است و ابوظبی دریافته است که در سیاست خارجی جدید‌اش یارای مقابله با ۲ قدرت منطقه‌ای (ایران و ترکیه) در آن واحد را ندارد.

روابط ایران و امارات

رویداد۲۴ عید قربان و همکاری بر سر مقابله با ویروس کرونا اگرچه سرآغاز نشست مجازی «محمد جواد ظریف» وزیر خارجه ایران و «عبدالله بن زاید» وزیر خارجه امارات بود اما گفت‌وگو مقامات ارشد تهران و ابوظبی بر سر موضوعاتی چون همکاری‌های دوجانبه و موضوعات مشترک منطقه‌ای ادامه یافت. ظریف در این تماس با یادآوری شرایط حساس منطقه بر ضرورت گفتگو و همکاری های فیمابین تاکید کرد و اظهار داشت: دیگران ممکن است از شرایط کنونی درجهت بی ثباتی منطقه بهره برداری کنند، ولی ما به عنوان همسایه باید در اندیشه ثبات منطقه باشیم. بن زاید نیز در این گفتگو همکاری ایران و امارات را در منطقه ضروری دانست و بر استمرار رایزنی های فیمابین و تبدیل چالش ها به فرصت ها تاکید کرد.

ظریف در توئیتی در واکنش به این گفت وگو، نوشت: با آقای عبدالله بن زاید، وزیر امور خارجه امارات متحده عربی، گفت‌وگوی ویدئویی بسیار جدی، صریح و دوستانه‌ای داشتم و درباره کرونا و همچنین مسائل دوجانبه، منطقه‌ای و جهانی رایزنی کردیم. توافق کردیم که با توجه به چالش‌های سخت و انتخاب‌های سخت‌تری که منطقه با آن روبه‌رو است، به گفت‌وگو بر مبنای ایده ابتکار صلح هرمز ادامه دهیم.

حسن روحانی سال گذشته در مجمع عمومی سازمان ملل متحد از ابتکار تازه ایران با عنوان «ائتلاف برای امید و امنیت هرمز» یا به اختصار «ائتلاف برای امید هرمز» رونمایی کرد. ائتلافی که ایران از آن سخن می‌گوید ۸ کشور منطقه‌ای شامل ۶ کشور جنوبی خلیج فارس یعنی قطر، کویت، بحرین، عربستان سعودی و امارات متحده عربی به اضافه ایران و عراق را در بر می گیرد.

تحلیلگران اما با نگاه دیگری به این گفت وگو پرداختند. ناظران بر این باورند که امارات متحده عربی در حال اجرای رویکرد جدیدی در سیاست خارجی خود است و در این رویکرد به دنبال نزدیکی به تهران و کاهش تنش ها با این کشور است. امارات متحده عربی به دنبال تشدید تنش ها میان ایران و عربستان، چهار سال پیش اقدام به بستن سفارت خود در ایران و کاهش سطح روابط دیپلماتیک خود با تهران کرده بود. تهران نیز نام امارات را در گروه خطر و در کنار ولیعهد عربستان و مشاور وقت امنیت ملی آمریکا به عنوان دشمنان ایران قرار داد. اما اکنون به نظر می رسد ماجرا کمی متفاوت شده است و امارات با استفاده از فرصت کرونا به دنبال تغییر رویکردهای خود در قبال ایران است.

در پشت پرده روابط تهران-ابوظبی چه می‌گذرد؟

روزنامه رای الیوم با انتشار یادداشتی به قلم «کمال خلف» درباره گفت وگوی ویدئوکنفرانسی وزرای خارجه ایران و امارات متحده عربی، نوشت:  محمدجواد ظریف و عبدالله بن زاید، وزرای خارجه ایران و امارات نشستی را از طریق ویدئوکنفرانس برگزار کردند، نشستی که بدون شک با توجه به ماهیت روابط متشنج میان دو کشور در سال‌های گذشته، ارزش توقف و تامل درباره آن را دارد. ابوظبی متحد عربستان سعودی است، کشوری که ولیعهد آن اعلام کرده بود که هیچ فرصتی برای گفت وگو با ایران وجود ندارد و درگیری را به داخل مرزهای ایران منتقل می کند. این همان ابوظبی است که ظریف با اظهارات تند خود چند ماه پیش آن را مورد حمله قرار داد و این کشور را به همکاری با اسرائیل برای مقابله با تهران متهم کرده بود.

در ادامه این تحلیل آمده است: ظریف در یک جمله معروف گفته بود که محمد بن زاید، ولی عهد امارات را در کنار محمد بن سلمان، ولی عهد سعودی و جان بولتون و بنیامین نتانیاهو به عنوان دشمنان ایران قرار می دهد، افرادی که تلاش می کنند علیه ایران وارد جنگ شوند.

امارات متحده عربی، سطح روابط دیپلماتیک خود با ایران را در سال 2016 میلادی کاهش داد، اقدامی که به دنبال تصمیم عربستان سعودی برای بستن سفارت این کشور در تهران در اثر حمله تعدادی مهاجم به دلیل اعدام شیخ نمر النمر، روحانی سعودی صورت گرفت. تردیدی وجود ندارد که اکنون در این روابط تغییراتی ایجاد شده است و میان دو کشور پس از بالا گرفتن تنش در آب های خلیج فارس در سال گذشته ، خطوط گفت وگو باز شده است که با اعزام هیئت هایی از ابوظبی به تهران همراه بود. درباره خطوط گفتگوی آشکار و نهان میان دو کشور صحبت های بسیاری مطرح می شود از جمله سفر مقام ارشد امارات به تهران در سال گذشته.

اما نکته قابل توجه این است که اغلب خبرگزاری ها، گفت وگوی روز یکشنبه میان وزرای خارجه ایران و امارات را از زاویه همکاری برای مقابله با خطر ویروس کرونا مورد بررسی قرار دادند، به جز ایرنا خبرگزاری دولت ایران که از طرح موضوعات دیگری در این دیدار مجازی نوشت که به نظر می رسد اهمیت بیشتری دارد، رسانه های ایرانی نوشتند که ظریف و بن زاید از طریق ویدئو کنفرانس راه های همکاری دوجانبه و موضوعات مشترک منطقه ای را مورد بررسی قرار دادند.

نکته قابل توجه این است که این تماس میان مقامات بلندپایه دو کشور چند روز پس از تهدیدات «خلوصی اکار» وزیر دفاع ترکیه علیه ابوظبی انجام می شود. موضوعی که می توان آن را به گشودن مذاکرات از سوی امارات با ایران در سطوح عالی ارتباط داشته باشد. ترکیه اخیرا اقدامات امارات در لیبی را محکوم و اعلام کرد آنکارا در زمان و مکان مناسب ابوظبی را مجازات خواهد کرد.


بیشتر بخوانید:چرا ایران و عربستان به توافق نمی‌رسند؟


به نظر می رسد، ابوظبی از مقاومت همزمان در برابر دو قدرت بزرگ منطقه ای خودداری می کند. پیش از آن لازم است نگاهی آرام به تحولات اخیر در سیاست خارجی ابوظبی داشته باشیم. حضور این کشور در جنگ یمن و عقب نشینی نیروهایش از آنجا و از سوی دیگر بازسازی روابطش با سوریه و همچنین مهار برخی صداهای فرقه ای در این کشور و اخیرا نزدیکی این کشور به ایران.

تماس کم سابقه میان ایران و امارات

خبرگزاری رویترز نیز خبر این دیدار ویدئوکنفرانسی پرداخت و آن را تماسی نادر میان وزرای خارجه ایران و امارات خواند و نوشت: در یک تماس نادر، وزرای خارجه ایران و امارات روز یکشنبه بر ضرورت همکاری برای مواجهه با پندمی کرونا توافق کردند.

رویترز در ادامه می نویسد: تنش در روابط میان امارات و عربستان به عنوان متحدان آمریکا با ایران از مدت‌های پیش بالا گرفته بود. تنش میان ایران و آمریکا از سال 2018 میلادی و همزمان با خروج دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا از توافق هسته ای ایران و بازگرداندن تحریم ها علیه تهران تشدید شد. پس از آن در پی سلسله حملات علیه منافع نفتی در خلیج فارس در سال گذشته، واشنگتن انگشت اتهام خود را به سوی ایران دراز کرد اما امارات به صورت علنی هیچ کشوری را به عنوان مسئول این حملات معرفی نکرد. آخرین بار وزرای خارجه دو کشور در ماه مارس گذشته، تماس تلفنی برقرار کردند و طی آن، وزیر خارجه امارات از حمایت این کشور از ایران برای مقابله با ویروس کرونا سخن گفت.

خبرگزاری الجزیره قطر نیز به این گفت وگو واکنش نشان داد و از آن به عنوان تماس تلفنی کم سابقه یاد کرد و نوشت: وزرای امور خارجه ایران و امارات متحده عربی گفت‌وگویی کم سابقه درباره موضوعات متعدد دوجانبه و در سطح منطقه از جمله شیوع ویروس کرونا داشتند.

در یک کنفرانس ویدیویی که روز یکشنبه میان وزرای خارجه این دو کشور برگزار شد و با تبریک عید قربان نیز همراه بود، شیخ عبدالله بن زاید آل نهیان، وزیر امور خارجه امارات متحده عربی به همتای ایرانی اش گفت که تقویت همکاری دوجانبه در مقابله با کووید-۱۹ اهمیت دارد.

محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران نیز در پیامی توییتری درباره این گفت و گو نوشت که «گفت و گوی ویدیویی مهم، صریح و دوستانه ای» راجع به کووید-۱۹ و «شرایط موجود دوجانبه، منطقه و جهان» انجام شد.ظریف در ادامه نوشت: «ما توافق کردیم که مذاکراتی با موضوع امید داشته باشیم به ویژه این که منطقه با چالش هایی سخت مواجه بوده و انتخاب های سخت تری در پیش دارد.»

عربستان و امارات به سمت ایران حرکت می‌کنند؟

یک سال مانده به پایان دولت حسن روحانی، به نظر می رسد شاهد تغییراتی در رویکرد سیاست خارجی کشورهای حاشیه خلیج فارس نسبت به ایران باشیم. این در حالی است که تهران در سال های اخیر بارها بر آمادگی و تمایل خود برای نشستن پای میز مذاکره با کشورهای عربی منطقه گفته و بر باز بودن پنجره دیپلماسی تاکید کرده بود. آمادگی بدون پیش شرط تهران اما همواره با دستِ رد ریاض و متحدانش همراه بود. ریاض که همواره و به ویژه در سال های اخیر به دنبال گرفتن دست بالا در منطقه در برابر ایران بود، اکنون با شکست در سوریه و سپس یمن، به دنبال تعدیل نگاه خود به اتفاقات منطقه است. به نظر می رسد پس از امارات، عربستان نیز گام های اساسی در نزدیکی به ایران بردارد و از فرصت موجود در این زمینه استفاده کنند.

خبر های مرتبط
خبر های مرتبط
نظرات شما
پیشخوان