اتاق فکر دولت به این نتیجه رسیده که احتمال به نتیجه رسیدن مذاکرات وجود ندارد
رویداد۲۴ آرمان ملی به قلم احسان انصاری نوشت: چرا در شرایطی که هنوز سرنوشت برجام مشخص نشده دولت تصمیم به اصلاح اقتصادی گرفت؟ آیا دولت از نتیجه برجام اطلاع دارد که اصلاح اقتصادی را آغاز کرده است؟ مجلس چه نقشی در تصمیم‌گیری‌های دولت دارد؟ آیا مجلس در تصمیم‌گیری‌های دولت نقش فعال دارد؟ «آرمان ملی» برای پاسخ به این سؤالات با مهندس غلامعلی جعفرزاده نماینده سابق مجلس گفتگو کرده است. جعفرزاده معتقد است: «ما در مقابل تحریم‌ها هر چه باید پرداخت می‌کردیم پرداخت کرده‌ایم و دیگر چیزی باقی نمانده که باید هزینه کنیم. تحریم‌ها به‌اندازه کافی روی زندگی مردم ایران تأثیر گذاشته. شاید اگر روز نخست تحریم‌ها در این زمینه صحبت می‌کردیم باید به این نکته اشاره می‌کردیم دولت باید تلاش کند کشور تحریم نشود تا مجبور نشویم هزینه بدهیم. این در حالی است که امروز هر آنچه نباید هزینه بابت تحریم‌ها پرداخت می‌کردیم پرداخت کرده‌ایم و در شرایطی قرارگرفته‌ایم که دولت مجبور است خود را برای شرایط سخت اقتصادی آماده کند.» در ادامه ماحصل این گفتگو را می‌خوانید.
درحالی‌که هنوز سرنوشت برجام مشخص نشده و گمانه‌زنی‌های زیادی در این زمینه وجود دارد دولت تصمیمات اقتصادی جدیدی گرفته و با افزایش یارانه‌ها قیمت برخی کالا‌های اساسی را بالابرده است. آیا بهتر نبود دولت برای تغییرات اقتصادی تا مشخص شدن سرنوشت برجام صبر می‌کرد؟
اگر شعار‌های دولت را فرض بگیریم شعار نیست و بلکه خواست و اراده دولت است باید به این نکته اذعان کنیم که دولت خود را برای سخت‌ترین وضعیت اقتصادی آماده کرده است. به نظر می‌رسد اتاق فکر دولت درنهایت به این نتیجه رسیده که احتمال به نتیجه رسیدن مذاکرات وجود ندارد و به همین دلیل ما باید خود را برای سخت‌ترین شرایط اقتصادی آماده کنیم. دولت این احتمالات را در نظر گرفته که در آینده ارزآوری کم خواهد شد و از سوی دیگر قادر نخواهد بود یارانه پرداخت کند. نگاهی که دولت به موضوع دارد صحیح باشد، اما روشی اجرایی که در پیش‌گرفته صحیح نیست. واقعیت این است که دولت می‌توانست در ماه‌های گذشته اقداماتی انجام بدهد که تا به این اندازه به مردم فشار نیاید و اگر این کار را انجام داده بود امروز مجبور نبود تصمیماتی بگیرد که فشار اقتصادی را به مردم بیشتر کند.
چرا فکر می‌کنید برجام ممکن است به نتیجه نرسد؟
اگر واقع‌بینانه به موضوع نگاه کنیم باید عنوان کنم ما در مقابل تحریم‌ها هرچه باید پرداخت می‌کردیم پرداخت کرده‌ایم و دیگر چیزی باقی نمانده که باید هزینه کنیم. تحریم‌ها به‌اندازه کافی روی زندگی مردم تأثیر گذاشت. شاید اگر روز نخست تحریم‌ها در این زمینه صحبت می‌کردیم باید به این نکته اشاره می‌کردیم دولت باید تلاش کند کشور تحریم نشود تا مجبور نشویم هزینه بدهیم. این در حالی است که امروز هر آنچه نباید هزینه بابت تحریم‌ها پرداخت می‌کردیم پرداخت کرده‌ایم و در شرایطی قرار گرفته‌ایم که دولت مجبور است خود را برای سخت‌ترین وضعیت آماده کند. در مدتی که تحریم بودیم ما به فروش نفت به شیوه‌های دیگر و دور زدن تحریم‌ها عادت کرده‌ایم. من با درست یا اشتباه بودن این وضعیت کار ندارم و بلکه معتقدم قرار نیست با رفع تحریم‌ها برای ما بهشت برین به وجود بیاید و همه مشکلات کشور حل شود.
آمریکا نیز در این مدت هر کاری که می‌توانست علیه ایران انجام داد. اگر به گزارش‌های پژوهشکده خزانه‌داری آمریکا توجه کنیم متوجه می‌شویم که هر آن چیزی که آمریکا علیه ایران لیست کرده بود را انجام دهد. امروز ما در آخر خطر تحریم‌ها قرار داریم و به همین دلیل نمی‌توان انتظار داشت لغو تحریم‌ها و توافق جدید بتواند مشکلات اقتصادی را به‌صورت جدی حل کند. در شرایط کنونی لغو تحریم‌ها می‌تواند تا حدودی مشکلات را کاهش بدهد، اما شرایط به شکلی نیست که ما دوباره به نقطه ابتدایی بازگردیم. به همین دلیل من معتقدم برجام دیگر به نتیجه نمی‌رسد.
بیشتر بخوانید:احیای برجام شدنی است؟/ انریکه مورا و امیر قطر همچنان پیگیر احیای برجام
آیا در چنین شرایطی جراحی اقتصادی را مناسب می‌دانید؟
اقداماتی که دولت به‌تازگی انجام داده نه اصلاحات است و نه جراحی. این اقدامات یکی از اقداماتی است که دولت باید در بیست گام برمی‌داشت. با این تفاوت که به‌جای اینکه از گام نخست آغاز کند از گام دهم آغاز کرده است. دولت خیلی زود سر سفره مردم رفته است. این در حالی است که اگر قرار بود اصلاحات اقتصادی انجام شود در ابتدا باید اصلاحات در درون ساختار دولت انجام می‌شد و پس از آن سر سفره مردم مراجعه می‌کرد. دولت این کار را نکرده و بدون انجام اصلاحات درونی به گام‌های بعدی توجه کرده که ممکن است نتایج مناسبی به همراه نداشته باشد.
اگر قرار بود دولت خود را برای بدترین شرایط آماده کند چرا زمان زیادی صرف مذاکره و چانه‌زنی با کشور‌های غربی گذشت؟
دولت سیزدهم نتوانست از فرصت‌هایی که در طول مذاکرات در اختیار داشت استفاده کند. در دولت گذشته آقای ظریف و عراقچی مذاکرات را به نقطه مطلوبی رسانده بودند و حتی حذف سپاه از لیست تحریم‌ها را نیز به‌عنوان امتیاز از طرف غربی گرفته بودند. به‌هرحال دولت سیزدهم شعار‌هایی مطرح کرد که این شعار‌ها دولت را با تنگنا مواجه کرده است. برخی شعار‌هایی که دولت مطرح کرد شعار‌های انتخاباتی بود و به همین دلیل مجبور است آن‌ها را انجام بدهد.
به نظر شما گره اصلی برجام کجاست و چرا دولت سیزدهم هنوز نتوانسته به یک جمع‌بندی مناسب با کشور‌های غربی بر سر برجام برسد؟
گره اصلی برجام درباره تأکید ایران بر خروج سپاه پاسداران از لیست گروه‌های تروریستی است. من با این اقدام آمریکا مخالف هستم و معتقدم سپاه نیروی نظامی رسمی جمهوری اسلامی ایران است و به همین دلیل نباید یک نیروی نظامی رسمی را تحریم کرد. با این‌وجود این اتفاق رخ‌داده است. تحریم سپاه به منزله توهین به کشور و مردم ماست. از سوی دیگر سپاه در برخی کار‌های اقتصادی مشارکت دارد. به همین دلیل سپاه باید از لیست تحریم‌ها خارج شود. به‌هرحال فعالیت‌های اقتصادی سپاه قابل‌توجه است و به همین دلیل با باقی ماندن تحریم سپاه ما از فواید این بخش بی‌نصیب خواهیم بود.
با توجه به شرایط اقتصادی کشور چه چشم‌اندازی پیش روی چالش‌های اقتصادی می‌بینید؟ آیا دولت می‌تواند برای مشکلات اقتصادی راه‌حل مناسب پیدا کند؟
تیم اقتصادی دولت باید یکپارچه و منسجم عمل کند. در ماجرای یارانه‌ها مشاهده کردیم که صدای واحدی از تیم اقتصادی دولت شنیده نمی‌شود و صدا‌های مختلفی وجود داشت. از سوی دیگر وضعیت دهک‌های مختلف جامعه مشخص نیست و دولت نیز به‌صورت مشخص درباره این موضوع صحبت نمی‌کند که دهک‌بندی‌ها با توجه به چه شرایطی انجام‌گرفته و درنهایت قرار است چه اتفاقی رخ بدهد. به همین دلیل جامعه با ابهام به موضوع نگاه می‌کند و هنوز نمی‌داند تصمیماتی که دولت گرفته در نهایت قرار است به چه نتیجه‌ای منجر شود. من هنوز نمی‌دانم قرار است چه اتفاقی رخ بدهد. شما به‌عنوان رسانه نیز نمی‌دانید، چون خود دولت نیز نمی‌داند قرار است چه اتفاقی رخ بدهد. وضعیت به شکلی است که هر لحظه یک خبر جدید درباره تصمیمات اقتصادی دولت منتشر می‌شود. اخباری که در آن تردید و ابهام وجود دارد و مردم نمی‌دانند قرار است چه اتفاقی در آینده رخ بدهد.
پس از واریز یارانه‌ها به‌حساب مردم برخی یارانه دریافت نکردند و هنوز مشخص نیست سرنوشت یارانه‌های آن‌ها چه خواهد شد. از سوی دیگر دولت عنوان می‌کند قرار است کالابرگ به مردم بدهد که هنوز جزئیات آن مشخص نیست و بخش عظیمی از مردم نمی‌دانند کالابرگ چیست و چه کاربردی دارد. صدای واحدی از تیم اقتصادی دولت در این زمینه‌های شنیده نمی‌شود. این موضوع یکی از چالش‌ها است. دولت باید با قاطعیت تصمیم بگیرد و با قاطعیت آن را اجرا کند. هنگامی‌که مردم نمی‌دانند قرار است چه اتفاقی رخ بدهد کار دولت برای تصمیم‌گیری‌های بعدی سخت خواهد بود.
مجلس چه نقشی در تصمیم‌گیری‌های دولت داشته و دارد؟ آیا اقدامات اقتصادی اخیر دولت با تأیید مجلس صورت گرفته است؟
برخی از نمایندگان مجلس به فکر فعالیت‌های انتخاباتی در حوزه‌های انتخابیه خود برای حضور مجدد در مجلس هستند. از سوی دیگر این روز‌ها نمایندگان به دنبال کرسی‌های ریاست و نایب‌رئیسی مجلس هستند و وقت نمایندگان بیشتر صرف چنین اموری می‌شود. به نظر می‌رسد وقت نمایندگان صرف اموری می‌شود که در راستای دغدغه مردم نیست. امروز کشور در شرایطی قرار دارد که کمیسیون اقتصادی مجلس باید در محوریت تصمیم‌گیری‌های اخیر قرار داشته باشد. این در حالی است که خبری از فعالیت‌های کمیسیون اقتصادی مجلس نیست. جامعه هدف یارانه بگیر را مجلس تعیین می‌کند. دلیل این امر این است که نحوه هزینه‌کرد دولت باید به تصویب مجلس برسد. چطور ممکن است دولت به‌تن‌هایی و بدون نظر مجلس درباره جامعه هدف تصمیم‌گیری کند. بیشتر نشست‌های مجلس صرف این می‌شود که چه کسی در آینده رئیس مجلس شود و چه کسی نایب‌رئیس باشد. به‌هرحال مردم از مجلس انتظار دارند در راستای رفع مشکلات آن‌ها گام بردارد. بر اساس قانون اساسی دولت نمی‌تواند بدون اجازه مجلس تصمیم‌گیری و اقدام کند.
