معترضان نه نفوذی‌اند نه جاسوس؛ آنها خواهان زندگی طبیعی هستند/ مهاجرت تا سطح دانش‌آموزی کاهش پیدا کرده است
رویداد۲۴ زینب غبیشاوی: علی صوفی فعال سیاسی اصلاح‌طلب و وزیر دولت سیدمحمد خاتمی در تشریح شرایط کنونی کشور به رویداد۲۴ می‌گوید: اعتراضات طبیعتا یک منشا دارد. تا زمانی که علت وجود دارد، اعتراضات کماکان پابرجاست. یکی از علل مهم این اعتراضات، عملکرد حاکمیت است که منجر به نارضایتی‌ها شده و آثار بدی روی زندگی مردم گذاشته است. این نارضایتی هم ابعاد متفاوتی مانند سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و ... است و از سوی دیگر مردم امیدی هم به بهبود اوضاع ندارند و حتی اراده‌ای هم ندارند.
او می‌گوید: دولت فعلی نه تنها شرایط اقتصادی را بهبود نبخشید، بلکه شرایط را برای مردم بدتر کرد و این رویه کماکان در همه حوزه‌ها ادامه دارد. دولت دستش را در جیب مردم کرده و دارایی مردم را هر روز برمی‌دارد. شعار معترضان «زن زندگی آزادی» بود. زن به دلیل اجحاف‌هایی که به او وارد شده است. زندگی هم خواست اصلی مردم است خصوصا جوانان. جوانانی که در فناوری اطلاعات بسیار جلوتر از بزرگترهایشان هستند و یکی از مزایای این تکنولوژی برای آنها، آگاهی نسبت به حقوقشان است.
صوفی می‌گوید: در ایران اکنون دهه هشتادی‌ها و موبایل به دست در صف اعتراضات هستند و خواهان یک زندگی نرمال مشابه به زندگی سایر جوانان در دیگر کشور‌ها هستند. نه بحث سیاسی دارند، نه نفوذی هستند، نه جاسوس، نه دنباله‌رو اپوزیسیون خارج از کشور هستند و نه هیچ چیز دیگری. جوانان ما نمی‌توانند به آینده فکر کنند. مهاجرت تا سطح دانش‌آموزی کاهش پیدا کرده است؛ شاید بتوانند حداقل‌های یک زندگی سالم و نرمال را در کشور دیگری به دست بیاورند.
صوفی می‌گوید: اگر حاکمیت حقوق اساسی مردم را به رعایت نکند، روند اعتراضات کماکان ادامه خواهد داشت. در قانون اساسی حق حاکمیت مردم بر سرنوشتشان تاکید شده است؛ چنانچه امام همک تلاش بسیار زیای در این زمینه داشتند.
او می‌گوید: مردم وقتی ببینند می‌تواند افرادی که مدنظرشان هست را انتخاب کنند و در صورت عملکرد بد، آنها را از میزمدیریت کنار بزنند، حس بهتری خواهند داشت. حاکمیت اگر اجازه دهد که مردم طبق قانون اساسی حقوقی که از آنها سلب شده را داشته باشند و سهم خودشان را در قدرت داشته باشند، قطعا اعتراضات فروکش خواهد کرد.
وزیر دولت خاتمی با بیان اینکه اعتراضات حتی به صورت پراکنده قطعا ادامه خواهد داشت، گفت: در سال ۹۶، ۹۸، ۱۴۰۰ اعتراضات مردم را داشتیم و از این به بعد هم اعتراضات ادامه دارد، اما ممکن است نوسان داشته باشد یا حتی اینکه صورتش هم فرق کند، اگر مردم ببینند حاکمیت دست از خشونت برنمی‌دارد و با مردم خشونت برخورد می‌کند، ممکن است آنها نیز ابزار‌های خشونت‌آمیز استفاده کنند. البته مردم تمایل دارند از اعتراضات مسالمت‌آمیز کنند. به هر ترتیب معتقدم اوضاع آرام‌تر خواهد شد، به شرطی که مطالبات مردم پرداخته شود و این را حس کنند که تغییراتی در حال شکل‌گیری است اما متاسفانه اتفاقاتی می‌افتد که فضا را ملهتب می‌کند؛ مثل اعدام یکی از جوانان که چند روز پیش رخ داد. باید بدانیم هرگونه خشونتی از سمت حاکمیت اعمال شود، طرف مقابل را وادار به نشان دادن عکس‌العمل می‌کند. همه افرادی که دلسوز نظام هستند، نگران هستند و به مدارا توصیه می‌کنند.
پرسش : معاویه برای نهادینه کردن سبّ و لعن به امام علی(علیه السلام) چه کرد؟
پاسخ اجمالی:
پاسخ تفصیلی: معاویه به پرده پوشى فضایل على(علیه السلام) و ترویج فضایل ساختگى سایر خلفا و بعضى از صحابه اکتفا نکرد، بلکه به سبّ و ناسزا گویى آن حضرت روى آورد و آنچه را که پیش از آن، میان مردم شام سنّت ساخته بود، به سایر بلاد اسلامى نیز گسترش داد و به سبّ و لعن امیرمؤمنان(علیه السلام) در محافل و مجالس و بر فراز منبرها و در خطبه هاى نماز جمعه فرمان داد.
مرحوم علاّمه امینى با استناد به منابع معتبر اهل سنّت مى نویسد:
«معاویه پیوسته اصرار داشت که روایاتى در نکوهش مقام امیرمؤمنان على(علیه السلام) جعل کند و این کار را آن قدر ادامه داد که کودکان شام با آن خو گرفتند و بزرگ شدند و بزرگسالان به پیرى رسیدند. هنگامى که پایه هاى بغض و عداوت نسبت به اهل بیت(علیهم السلام) در قلوب ناپاکان محکم شد، سنّت زشت لعن و سبّ مولا على(علیه السلام) را به دنبال نمازهاى جمعه و جماعت و بر منابر، در همه جا، حتّى در محل نزول وحى یعنى مدینه رواج داد.(1) «جاحظ» نقل مى کند که معاویه در پایان خطبه نماز، با کلماتى زشت، على(علیه السلام) را مورد سبّ و لعن قرار مى داد و آنگاه همین جملات را طىّ بخش نامه اى به همه بلاد اسلامى فرستاد، تا خطباى جمعه! نیز هماهنگ با او این گونه آن حضرت را لعن نمایند.(2)
همچنین نقل شده است که معاویه در قنوت نماز خویش على، حسن و حسین(علیهم السلام) را لعن مى کرد.(3)
ابن ابى الحدید معتزلى مى نویسد: «به دستور معاویه خطبا در هر آبادى و بر فراز منبرها، على(علیه السلام) را لعن مى کردند و به او و خاندان پاکش ناسزا مى گفتند».(4)
طبرى (مورّخ معروف) مى نویسد: «وقتى که معاویه، مغیرة بن شعبه را والى کوفه ساخت، به وى گفت:
«لا تَتَحَمَّ عَنْ شَتْمِ عَلیٍّ وَ ذَمِّهِ»؛ (از ناسزاگویى و مذمّت نسبت به على پرهیز نکن!).(5)
اصرار معاویه بر این کار تا آنجا بود که وقتى در مراسم حج شرکت کرد و وارد مدینه شد، تصمیم داشت، بر منبر رسول خدا(صلى الله علیه وآله)، على(علیه السلام) را لعن کند. به او گفتند: «سعد بن ابى وقّاص» در اینجا حضور دارد و از این کار ناخشنود خواهد شد؛ بنابراین خوب است پیش از آن، با وى مشورت کنى.
معاویه قصد خویش را با وى در میان گذاشت. سعد گفت: اگر چنین کنى، من دیگر به مسجد پیامبر نخواهم آمد. معاویه که چنین دید تا زمانى که سعد زنده بود در آنجا اقدام به لعن نکرد.(6)
در کتاب «صحیح مسلم» (از کتاب هاى معروف و معتبر اهل سنّت) آمده است: معاویه به سعد بن ابى وقّاص گفت: چرا ابوتراب (على(علیه السلام)) را ناسزا نمى گویى؟ سعد در پاسخ گفت: به خاطر سه جمله اى که از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) در عظمت على(علیه السلام) شنیده ام که اگر یکى از آنها در حقّ من بود، از داشتن شتران سرخ مو (کنایه از اموال فراوان است) برایم بهتر بود.
آنگاه سعد بن ابى وقّاص آنها را نقل کرد که آن سه فضیلت عبارتند از: الف) در جریان تبوک که على(علیه السلام) را در مدینه به جاى خود گذاشت، خطاب به وى فرمود: «أَما تَرْضى أَنْ تَکُونَ مِنِّی بِمَنْزِلَةِ هَارُونَ مِنْ مُوسى إِلاَّ أَنَّهُ لاَ نُبُوَّةَ بَعْدِی»؛ (آیا خشنود نیستى که جایگاه تو در نزد من همانند هارون نسبت به موسى باشد جز آن که بعد از من نبوّتى نیست). ب) در جنگ خیبر بعد از آن که دیگران نتوانستند قلعه خیبر را بگشایند فرمود: «لاُعْطِیَنَّ الرّایَةَ رَجُلا یُحِبُّ اللّهَ وَ رَسُولَهُ وَ یُحِبُّهُ اللّهُ وَ رَسُولُهُ»؛ (پرچم را به دست مردى خواهم داد که خدا و رسولش را دوست دارد و خدا و رسولش نیز او را دوست مى دارند). آنگاه پرچم را به دست على(علیه السلام) داد وفتح و پیروزى حاصل شد. ج) وقتى که (در ماجراى مباهله) آیه 61 سوره آل عمران «فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَکُمْ...» نازل شد، رسول خدا(صلى الله علیه وآله)، على و فاطمه و حسن و حسین(علیهم السلام) را فرا خواند و فرمود: «اَللّهُمَّ هؤُلاءِ أَهْلِی»؛ (خداوندا! اینان خاندان من هستند که مشمول این آیاتند).(7)
معاویه کینه توز عجیبى بود و شاید کمتر کسى در کینه توزى به پاى او مى رسید تا آنجا که درخواست بزرگان اسلام و حتّى برخى از بنى امیّه را جهت ترک این عمل زشت و نفرت انگیز رد مى کرد و همچنان به کار خویش ادامه مى داد.
علاّمه مجلسى نقل مى کند: در ملاقاتى که ابن عبّاس با معاویه داشت، به وى گفت: اى معاویه! تو على را مى شناسى و سابقه او را در اسلام مى دانى و به فضل و مقام وى آگاهى؛ اکنون که وى از دنیا رفته است، دستور بده بر منبرهایتان به وى ناسزا نگویند. معاویه با وقاحت تمام درخواست وى را رد کرد.(8)
ابوعثمان جاحظ مى گوید: گروهى از بنى امیّه با توجّه به آثار منفى این کار ـ به معاویه گفتند: تو به آنچه خواستى رسیدى، دیگر از لعن على دست بردار! پاسخ داد: نه به خدا سوگند! باید آن قدر این کار ادامه یابد، تا کودکان با آن بزرگ شوند و بزرگسالان با آن پیر گردند و هیچ کس فضیلتى براى على نگوید!(9)
به هر حال، با این برنامه، لعن على(علیه السلام) و خاندان وى به صورت یک سنّت درآمد و هفتاد هزار منبر در عصر امویین در سراسر کشور اسلامى نصب شد و بر فراز آن ها، على(علیه السلام) را لعن مى کردند.(10)
این برنامه تا زمان عمربن عبدالعزیز ادامه داشت و آثار منفى آن هر روز آشکارتر مى شد؛ تا آن که وى در زمان خلافت خویش (سال 99 هجرى) طىّ بخش نامه اى به همه بلاد اسلامى دستور لغو این سنّت زشت را صادر کرد.(11)
آرى بنى امیّه براى کتمان سابقه زشت خود و جلوگیرى از نشر فضایل على(علیه السلام) و در نتیجه گرایش مردم به «خطّ علوى» به سبّ و لعن آن حضرت روى آوردند. در واقع، آنان ادامه حکومت جنایت بار خویش را بر پایه چنین سنّتى استوار مى دیدند. این نکته اى است که «مروان بن حکم» بدان تصریح کرده است.
در تاریخ مى خوانیم که وقتى از «مروان حکم» سؤال شد که چرا شما على را سبّ و لعن مى کنید؟ و این کار چه نفعى براى شما دارد؟ پاسخ داد: «لاَ یَسْتَقِیمُ لَنَا الاَمْرُ إِلاَّ بِذَلِکَ»؛ (حکومت ما جز با این کار سامان نمى یابد).(12)
آنان با طرح و گسترش چنین حرکت زشت و ناجوانمردانه اى، آزار، کشتن و اسارت خاندان هاشمى را براى مزدوران خویش امرى ساده و حتّى مورد رغبت و پسندیده مى ساختند و در پناه آن به اهداف شوم دنیا طلبانه خویش دست مى یافتند.(13)
پی نوشت: (1). الغدیر، ج 2، ص 101-102.
(2). این کلمات را ابن ابى الحدید در شرح خود (ج 4، ص 56) به نقل از جاحظ آورده است که به علّت زشتى این کلمات، از نقل آن خوددارى مى کنیم.
(3). تاریخ طبرى، ج 4، ص 52 و بحارالانوار، ج 23، ص 169.
(4). شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید، ج 11، ص 44.
(5). تاریخ طبرى، ج 4، ص 188 (حوادث سال 51 هجرى) و کامل ابن اثیر، ج 3، ص 472.
(6). عقد الفرید، ج 4، ص 366.
(7). صحیح مسلم، کتاب فضائل الصحابة، باب فضایل على بن ابى طالب، حدیث سوم، با تلخیص.
(8). بحارالانوار، ج 33، ص 256.
(9). شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید، ج 4، ص 57 و الغدیر، ج 2، ص 102.
(10). ربیع الابرار زمخشرى، ج 2، ص 186 (مطابق نقل الغدیر، ج 10، ص 266).
(11). کامل ابن اثیر، ج 5، ص 42 و شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید، ج 4، ص 58. (براى آگاهى بیشتر از ماجراى سنّت معاویه و پیروانش در سبّ و لعن مولا(علیه السلام) رجوع کنید به: الغدیر، ج 2، ص 101 به بعد و ج 10، ص 257 به بعد؛ شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید، ج 4، ص 56 به بعد؛ پیام امام امیرالمؤمنین(علیه السلام)، ج 2، ص 652 و دائرة المعارف الاسلامیة الشیعیة، ج 1، ص 59).
(12). رجوع کنید به: انساب الاشراف، ج 2، ص 407؛ شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید، ج 13، ص 220 و الغدیر، ج 7، ص 147، ج 8، ص 264 و ج 9، ص 392.
(13). گرد آوري از کتاب: «عاشورا ريشه ها، انگيزه ها، رويدادها، پيامدها»، سعید داودی و مهدی رستم نژاد،(زیر نظر آيت الله العظمى ناصر مكارم شيرازى)، انتشارات امام على بن ابى طالب(عليه السلام)، قم، 1388 ه. ش، ص 183.
یه نفر حرف حساب زد
ولی قاتل
وحشی
اراذل
اوباش
جایش زندان و بالای چوبه دار است