معرفی ۴ کتاب آموزشی برای آغاز بازیگری

رویداد۲۴ لیلا اوتادی بازیگر سینما و تئاتر ایران در مقاله‌ای چند کتاب برای کسانی که علاقه دارند بازیگری را دنبال کنند، معرفی کرده است. او در این مطلب چنین نوشته است: در این مطلب می‌خواهیم برای همکاران و عزیزان تازه وارد و جویای تجربه در زمینه بازیگری، چند کتاب که می‌تواند به شما در ابتدای راه پرپیچ و خم بازیگری کمک شایانی کند، معرفی کنیم.

این روز‌ها تبلیغات گسترده‌ای در مورد راه‌های بازیگر شدن و موسسه‌های بازیگری دیدید و اگر علاقه‌مند به شروع فعالیت در این زمینه هستید، بار‌ها از خود پرسیده‌اید که کدام موسسه و آموزش کدام استاد موثرتر است یا به این مسئله فکر کرده‌اید که برای بازیگری چه تکنیک‌های باید بیاموزید و به چه توانمندی‌هایی نیاز دارید. آیا بازیگری یک هنر ذاتی است یا با کسب مهارت و تجربه می‌توان فن بازیگری را به دست آورد. در این متن کتاب‌هایی را به شما عزیزان معرفی می‌کنم که به آموزش مبانی اولیه‌ی بازیگری می‌پردازند و شناختی کلی از این حرفه به دست می‌دهند.

اما باید بدانید که برای آموختن بازیگری، کتاب خواندن هرگز به تنهایی کافی نیست. هیچ چیز بیشتر از تمرین، حرکت و تجربه، شما را در بازیگری پیش نخواهد برد. در این متن مجموعه‌ای از کتاب‌های بازیگری را معرفی کردم که برای شروع و آشنایی بیشتر با این حرفه مفید هستند.

۱) کتاب درس‌های یک بازیگر

نویسنده: مایکل کین / مترجم: محمدباقر قهرمانی

«درس‌های یک بازیگر» مجموعه‌ای از آموزش‌ها، راهنمایی‌ها و تجربیات مایکل کین (۱۹۳۳)، نویسنده و بازیگر سرشناس انگلیسی است. او در این کتاب، بر اساس تجربه سال‌های طولانی بازیگری‌اش روی مهارت‌های رفتاری و ارتباطی برای موفقیت در صنعت سینما به عنوان یک بازیگر تاکید دارد.

در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «تقریبا همه بازیگران بدون استثنا به همدیگر کمک می‌کنند. در صنعت سینما، تعداد کسانی که ترقی آن‌ها ناگهان متوقف می‌شود و از اذهان خارج می‌شوند به اندازه تعداد بازیگرانی است که می‌کوشند کلک بزنند و یا دشمن‌تراشی کنند. این‌گونه رفتار کردن معمولاً موفقیت‌آمیز نیست، چرا که حاکم، یعنی کارگردان، ناظر ماجرا است.

کارگردان متوجه می‌شود چه چیزی قلابی است و کدام بازیگر می‌کوشد تسلط بیشتری پیدا کند و درنتیجه، دستور قطع را صادر خواهد کرد. حتی اگر این کار از دید کارگردان پنهان بماند، تماشاگران آن را حس خواهند کرد. شاید متوجه نشوند که چرا یک صحنه مشکل دارد، اما به طور غریزی حس می‌کنند که از بازی یک بازیگر خوششان نمی‌آید و می‌گویند که حرکات فلان بازیگر نامناسب و مسخره بود. مانند تئاتر که خودنمایی از طریق استفاده از ویژگی‌های صحنه صورت می‌گیرد، در سینما نیز خودنمایی وجود دارد. در سینما، چنین فردی ممکن است گامی به عقب بردارد تا بازیگر دیگر برای برقرار کردن ارتباط مجبور شود به دوربین پشت کند.

همچنین بازیگرانی وجود دارند که نقش چندان مهمی در صحنه ندارند و با حرکت دست یا چرخش سر در یک لحظه حساس یا با افزایش مکث، سعی می‌کنند نظر تماشاگر را به خود جلب کنند و به اصطلاح صحنه را بربایند. این بازیگران می‌کوشند دوربین روی آن‌ها مدت طولانی‌تری بماند. کم‌تر بازیگری به این‌گونه کار‌ها تن می‌دهد و کارگردانان نیز معمولاً این کار‌ها را تحمل نمی‌کنند.»

۲) هنر بازیگری

نویسنده: استلا ادلر / مترجم: فاطمه خسروی

گزیده‌ای از کتاب: «راز بزرگی را با شما در میان می‌گذارم. هیچ بازیگری موفق نیست مگر این‌که در طول زندگانی‌اش، موفقیت را درون خود احساس کند. اگر احساس نکنید موفق هستید، هیچ پولی نمی‌تواند این احساس را به شما بدهد! هیچ تحسینی نمی‌تواند آن را به شما بدهد! هیچ نشانه‌ی موفقیتی نمی‌تواند آن را به شما بدهد! این احساس، این اعتماد به نفسِ یک هنرمند یا بازیگر زن، باید به رغم هرچیزی، از درون خود او سرچشمه بگیرد و همین اعتماد به نفس است که ما باید در وجود شما ایجادش کنیم؛ و هرگاه آن را در خود احساس کنید دیگر نیازی به من نخواهید داشت. شما به هیچ‌کس نیازی نخواهید داشت»

این جملات استلا آدلر بازیگر و آموزگار بزرگ بازیگری است. شیوه‌ی آموزشی او که بازگشت به طبیعت خود و دیگران است، هنوز به طور جدی تدریس می‌شود. بسیار از بازیگران بزرگ آمریکا سال‌ها شاگرد ادلر بوده‌اند یا روش او را آموخته‌اند.

این کتاب ۲۲ کلاس آموزشی ادلر است که به جنبه‌های مهم آموزش مهارت بازیگری و شروع آن به صورت ذهنی و عملی پرداخته است. تفاوتی نمی‌کند که به بازیگری تئاتر علاقه‌مند باشید یا سینما؛ این کتابی است که می‌توانید برای شروع نگاهی متفاوت داشتن به جهان بازیگری از آن استفاده کنید.

۳) ۱۱۲ بازی برای بازیگران جوان (راهنمای جامع بازی‌های نمایشی برای پرورش مهارت‌های بازیگری)

نویسنده: گوین لوی / مترجم: علی‌ظفر قهرمانی‌نژاد

درباره‌ کتاب: معلمان نمایش خلاق، مربیان بازیگری، کارگردانان خلاق و برگزارکنندگان کارگاه‌های مختلف در زمینه‌ی تئاتر، نیاز به بازی‌های نمایشی دارند تا هنرجویان مبتدی و حتی حرفه‌ای را به مشارکتی فعال در فعالیت‌های گروهی و شناختی مایل کنند. در زمینه‌ی بازی‌های نمایشی کتاب‌های متعدد و متنوعی منتشر شده است، اما آن‌چه از دید ما این کتاب را متمایز می‌کند، اهمیت دادن به گفتگو و تأکید کردن بر درک و شناخت کامل نسبت به تمرین‌های عملی و میزان تأثیر آن‌ها است.

در این کتاب با زبانی آشنا می‌شویم که پرسش‌هایی موثر برای فعال کردن هنرجویان و بازیگران در اختیار مربی یا کارگردان قرار می‌دهد؛ پرسش‌هایی که به کمک آن هم خودش و هم بازیگرانش به درکی دقیق‌تر از فعالیتی که انجام می‌دهند و آگاهی از اثربخشی هر تمرین می‌رسند.

۴) بازیگری حرفه‌ای

نویسنده: ملیسا برودر / مترجم: احمد دامود

درباره کتاب: «می‌دانم که شما فداکار و مشتاقید؛ مشتاق آموختنید، مشتاق باور کردنید، مشتاقید که راهی بیابید تا هنری را که در درون خود حس می‌کنید به روی صحنه بیاورید. شما به درستی خواهان از خودگذشتگی هستید و فکر می‌کنید که فداکاری انتظار رفته، تسلیم شدن به اراده‌ی استادتان است. اما فداکاری طاقت فرساتری از شما انتظار می‌رود: شما باید از حس و درک عمومی خود پیروی کنید… این حس حقیقت‌جویی، این بی‌آلایشی، این احساس شگفت و مقدسی که در شما وجود دارد، آن چیزی است که زندگی تازه‌ای به تئاتر می‌دهد. چگونه می‌توانید این‌ها را به صحنه منتقل کنید؟» دیوید ممت در سال ۱۹۸۵ با بیان این جملات اشاره می‌کند این کتاب، بهترین کتاب بازیگری است که در طول بیست سال گذشته نوشته شده است. تأکید او بر این است که کتاب «بازیگری حرفه‌ای» سرانجام به فلسفه‌ای ساده در زمینهی بازیگری دست پیدا می‌کند: «همان‌طور باشید که آرزو دارید به نظر برسید»

«ملیسا برودر»، «لی مایکل کان»، «مدالین اولنگ»، «اتانیل پولاک»، «رابرت پرویتو» و «اسکات زیگلر»، نویسندگان کتاب «بازیگری حرفه‌ای» هستند. آن‌ها بخش بزرگی از این کتاب را به یادداشت‌هایی اختصاص داده‌اند که از کارگاه‌های دیوید ممت در سال‌های ۱۹۸۳ و ۱۹۸۴ جمع‌آوری کرده بودند.

«دیدن فردی که بدون توجه به ترس‌های درونی خویش بیشترین تلاشش را علیه موانع دشوار انجام می‌دهد، به تماشاگر امکان می‌دهد که نظیر همین توانایی را در درون خویش بشناسد». تأکید این کتاب بر آن است که بازیگران با پرورش روح انسانی درون خود، می‌توانند تئاتر را به مکانی تبدیل کنند که مردم برای دریافت حقیقت به آن‌جا رجوع کنند.